Τι είναι οι βεταλαΐνες

Θάνος Ξυδόπουλος

Οι βεταλαΐνες δεν ακούγονται συχνά, ωστόσο πρόκειται για σημαντικά αντιοξειδωτικά των φυτών. Βρίσκονται στα παντζάρια που ευτυχώς υπάρχουν σε κάθε σουπερμάρκετ και στα φραγκόσυκα που όμως δεν είναι πολύ προσιτά στο μέσο καταναλωτή. Μικρότερες ποσότητες υπάρχουν στο σπανάκι, τον αμάρανθο και το κινόα. 

Παρότι χρησιμοποιούνται ευρέως ως χρωστικές ουσίες, οι βεταλαΐνες δεν έχουν μελετηθεί τόσο καλά όσο άλλες χρωστικές όπως οι ανθοκυανίνες και τα καροτενοειδή. Ωστόσο, οι ενδείξεις για τα οφέλη τους όλο και μεγαλώνουν από το 1998, όταν παρατηρήθηκε για πρώτη φορά η αντιοξειδωτική τους δράση.

Σύμφωνα με την επιστημονική έρευνα, οι ουσίες αυτές είναι εξαιρετικού ενδιαφέροντος διότι έχουν τα εξής αποτελέσματα:

1. Μπορούν να δράσουν κατά της οξείδωσης της LDL (κακής) χοληστερόλης. Αυτό είναι σημαντικό διότι η οξείδωση της χοληστερόλης θεωρείται κρίσιμο σημείο στη διαδικασία της αθηροσκλήρωσης. 
2. Προάγουν την κυτταρική δομή, την επιδιόρθωση και την αναγέννηση των κυττάρων, ειδικά στο συκώτι το οποίο αποτελεί το κέντρο της αποτοξίνωσης του οργανισμού. Διεγείρουν τη λειτουργία των ηπατικών κυττάρων αυξάνοντας την παραγωγή ενζύμων που αποτοξινώνουν το συκώτι (καταλάση και γλουταθειόνη).
3. Μειώνουν τις λιπαρές εναποθέσεις στο συκώτι. Αυτές οι εναποθέσεις υπάρχουν λόγω διαβήτη, κατάχρησης αλκοόλ, ανεπάρκειας αμινοξέων και παχυσαρκίας. Οι άμεσες επιδράσεις στο συκώτι παρέχουν μια αξιοσημείωτη προστασία του σώματος από τις τοξίνες του αέρα, του νερού και των τροφίμων.
4. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος είναι εύκολο να οξειδωθούν λόγω του υψηλού οξυγόνου και των υψηλών ποσοτήτων σιδήρου τους. Τα οξειδωμένα ερυθρά αιμοσφαίρια προκαλούν επιδείνωση της λειτουργίας των κυττάρων. Η ινδεξανθίνη προστατεύει τα ερυθρά αιμοσφαίρια από την οξείδωσή τους. 
5. Στα ζώα, τα κόκκινα παντζάρια φαίνεται πως έχουν αντικαρκινικό αποτέλεσμα. Σε διάφορα μοντέλα πειραματόζωων, η χορήγηση βεταλαϊνών στο πόσιμο νερό τους, σε χαμηλές δόσεις, μειώνει την εμφάνιση καρκινικών όγκων στο δέρμα, τους πνεύμονες, το συκώτι, το κόλον και τον οισοφάγο. Αυτά τα αποτελέσματα έχουν παρακινήσει για περαιτέρω έρευνα στη διερεύνηση των αντικαρκινικών επιδράσεων του εκχυλίσματος κόκκινων παντζαριών στον άνθρωπο.