Ζήσης Ψάλλας
Η νηστεία ήταν μέρος μιας θρησκευτικής πρακτικής αιώνων αλλά οι επιστήμονες της διατροφής δεν επικροτούσαν κάτι τέτοιο, λέγοντας ότι επηρεάζει αρνητικά την υγεία. Τα τελευταία χρόνια όμως έγινε κατανοητό ότι στην πραγματικότητα η παράλειψη γευμάτων βελτιώνει την υγεία μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται «αυτοφαγία».
Όπως μια πόλη, έτσι και τα κύτταρά μας γεμίζουν με σκουπίδια από τα οποία θα πρέπει κάποια στιγμή να απαλλαγούν. Τα κύτταρα διαθέτουν έναν μηχανισμό που αναγνωρίζει τα υποβαθμισμένα συστατικά τους (π.χ. τις ελαττωματικές πρωτεΐνες) και τα καταστρέφουν. Πρόκειται για μια δημιουργική καταστροφή. Χρησιμοποιούν τα παλιά υλικά για να φτιάξουν καινούρια είτε τα χρησιμοποιούν ως καύσιμα για να παράγουν ενέργεια. Η διαδικασία εκκαθαρίζει όχι μόνο τις προβληματικές ουσίες αλλά και τα διάφορα παθογόνα που μπορεί να βρίσκονται μέσα στα κύτταρα.
Η παράλειψη γευμάτων είναι ένα είδος στρες για τον οργανισμό, ο οποίος αντιτίθεται προκαλώντας το αίσθημα της πείνας. Ωστόσο ο οργανισμός δεν κάνει μόνο αυτό. Αισθανόμενος την έλλειψη τροφής, αλλάζει τη λειτουργία ορισμένων βιοχημικών μονοπατιών και κάνει οικονομία στη χρήση των θρεπτικών συστατικών του, κάτι που είναι γνωστό ως «επιβράδυνση του μεταβολισμού».
Πλην της ενεργοποίησης της αυτοφαγίας και της επιβράδυνσης του μεταβολισμού, η νηστεία αυξάνει την αντιοξειδωτική ικανότητα του σώματος. Σε μια μελέτη, τέθηκαν τέσσερα άτομα σε νηστεία και οι επιστήμονες μέτρησαν τις βιοχημικές αλλαγές στο σώμα τους. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν 44 μεταβολίτες οι οποίοι αυξήθηκαν από 1,5 μέχρι 60 φορές μέσα σε διάστημα 58 ωρών νηστείας. Πρόκειται για σημαντικούς μεταβολίτες που διατηρούν τη μυϊκή και αντιοξειδωτική δραστηριότητας του σώματος.
Η ασιτία φαίνεται να επιδρά στον μεταβολισμό της πουρίνης και της πυριμιδίνης, ουσίες που παίζουν βασικούς ρόλους στην έκφραση γονιδίων και στη σύνθεση πρωτεϊνών. Το εύρημα αυτό δείχνει ότι μέσω της νηστείας επαναπρογραμματίζεται η οικοδόμηση πρωτεϊνών. Επίσης, όταν μεταβολίζονται η πουρίνη και η πυριμιδίνη, ενισχύεται η παραγωγή αντιοξειδωτικών. Αρκετά αντιοξειδωτικά αυξήθηκαν σημαντικά, όπως η εργοθεϊνηίνη και η καρνοσίνη. Τα αντιοξειδωτικά χρησιμεύουν για την προστασία των κυττάρων από τις ελεύθερες ρίζες κι αυτό μπορεί να είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο θερμιδικός περιορισμός καθυστερεί την εμφάνιση ασθενειών και παρατείνει τη ζωή.
