Ζήσης Ψάλλας
Μια ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον Zachary Knight, καθηγητή φυσιολογίας του UCSF, ανακάλυψε ότι είναι η αίσθηση της γεύσης που μας τραβάει πίσω από το “χείλος” της κατάποσης τροφής σε μια πεινασμένη μέρα. Διεγερμένοι από την αντίληψη της γεύσης, ένα σύνολο νευρώνων προσελκύει την προσοχή σχεδόν αμέσως για να περιορίσει την πρόσληψη της τροφής μας.
«Αποκαλύψαμε μια λογική που χρησιμοποιεί το εγκεφαλικό στέλεχος για να ελέγχει πόσο γρήγορα και πόσο τρώμε, χρησιμοποιώντας δύο διαφορετικά είδη σημάτων, ένα προέρχεται από το στόμα και ένα πολύ αργότερα από το έντερο», είπε ο Knight. «Αυτή η ανακάλυψη μας δίνει ένα νέο πλαίσιο για να κατανοήσουμε το πώς ελέγχουμε το φαγητό μας».
Νέες τεχνικές που αναπτύχθηκαν από τον κύριο συγγραφέα Truong Ly, μεταπτυχιακό φοιτητή στο εργαστήριο του Knight, επέτρεψαν την πρώτη απεικόνιση και καταγραφή μιας δομής εγκεφαλικού στελέχους που είναι κρίσιμη για την αίσθηση της πληρότητας, και ονομάζεται πυρήνας μοναχικού σωλήνα ή NTS (nucleus of the solitary tract) σε ένα ξύπνιο, ενεργό ποντίκι. Χρησιμοποίησε αυτές τις τεχνικές για να εξετάσει δύο τύπους νευρώνων που είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες ότι παίζουν ρόλο στην πρόσληψη τροφής.
Η ομάδα διαπίστωσε πως όταν έβαζαν τροφή απευθείας στο στομάχι του ποντικιού, τα εγκεφαλικά κύτταρα που ονομάζονται PRLH ( prolactin-releasing hormone: ορμόνη απελευθέρωσης της προλακτίνης) ενεργοποιήθηκαν από θρεπτικά σήματα που αποστέλλονταν από το γαστρεντερικό σωλήνα, σύμφωνα με την παραδοσιακή σκέψη και τα αποτελέσματα προηγούμενων μελετών. Ωστόσο, όταν επέτρεψαν στα ποντίκια να φάνε το φαγητό όπως θα έκαναν συνήθως, αυτά τα σήματα από το έντερο δεν εμφανίστηκαν. Αντίθετα, τα εγκεφαλικά κύτταρα PRLH άλλαξαν σε ένα νέο μοτίβο δραστηριότητας που ελεγχόταν εξ ολοκλήρου από σήματα από το στόμα.
Αν και μπορεί να φαίνεται αντιφατικό για τον εγκέφαλό μας να καθυστερεί το φαγητό όταν πεινάμε, ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί στην πραγματικότητα τη γεύση του φαγητού με δύο διαφορετικούς τρόπους ταυτόχρονα. Ένα μέρος λέει, «Αυτό έχει ωραία γεύση, τρώτε περισσότερο», και ένα άλλο μέρος είναι να παρακολουθείτε πόσο γρήγορα τρώτε και να λέτε, «Σιγά, αλλιώς θα αρρωστήσετε».
Η δραστηριότητα των νευρώνων PRLH φαίνεται να επηρεάζει το πόσο εύγευστο βρήκαν την τροφή τα ποντίκια, είπε ο Ly. Αυτό συνδυάζει την ανθρώπινη εμπειρία μας ότι το φαγητό είναι λιγότερο νόστιμο όταν το χορτάσετε.
Η επιβράδυνση που προκαλείται από τους νευρώνες PRLH έχει επίσης νόημα όσον αφορά το χρονισμό. Η γεύση του φαγητού ενεργοποιεί αυτούς τους νευρώνες να αλλάξουν τη δραστηριότητά τους σε δευτερόλεπτα, από το να κρατούν καρτέλες στο έντερο μέχρι να ανταποκρίνονται σε σήματα από το στόμα.
Εν τω μεταξύ, χρειάζονται πολλά λεπτά για μια διαφορετική ομάδα εγκεφαλικών κυττάρων, που ονομάζονται νευρώνες CGC, να αρχίσει να ανταποκρίνεται σε σήματα από το στομάχι και τα έντερα. Αυτά τα κύτταρα δρουν σε πολύ πιο αργές χρονικές κλίμακες -δεκάδες λεπτά- και μπορούν να συγκρατήσουν την πείνα για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Η απόκριση των εγκεφαλικών κυττάρων CGC στα σήματα τεντώματος από το έντερο είναι η απελευθέρωση GLP-1, η ορμόνη που μιμείται το Ozempic, το Wegovy και άλλα νέα φάρμακα για την απώλεια βάρους. Αυτά τα φάρμακα δρουν στην ίδια περιοχή του εγκεφαλικού στελέχους που η τεχνολογία του Ly επέτρεψε τελικά στους ερευνητές να μελετήσουν.
