Γράφει η Νίκη Κατσίκη MSc PhD MD FRSPH, Ειδική Παθολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Τα καρδιομεταβολικά νοσήματα (σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση, διαταραχές λιπιδίων, καρδιακές και αγγειακές παθήσεις) αποτελούν πολύ συχνά προβλήματα υγείας που προσβάλλουν ολοένα και περισσότερους ανθρώπους, με δυνητικά θανατηφόρα κατάληξη. Χρήζουν λοιπόν έγκαιρης και αποτελεσματικής θεραπείας δια βίου, με στόχο την ελαχιστοποίηση των επιπλοκών τους και την μακροζωία.
Ο ιατρός, εξατομικευμένα και σε συνεργασία με τον εκάστοτε ασθενή, διαμορφώνει το θεραπευτικό πλάνο που περιλαμβάνει υγιεινοδιαιτητικές οδηγίες (διατροφικό πρότυπο, φυσική δραστηριότητα, διακοπή καπνίσματος) και φαρμακευτική αγωγή. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αντιληφθεί ο ασθενής ότι τα καρδιομεταβολικά νοσήματα αποτελούν χρόνιες παθήσεις που μπορούν να επιδεινωθούν με την πάροδο του χρόνου. Επομένως, η φαρμακευτική αγωγή δεν πρέπει να διακόπτεται ή να αλλάζει, παρά μόνο κατόπιν συζήτησης με τον θεράποντα ιατρό και εφόσον υπάρχει νέα σύσταση από τον ιατρό.
Δυστυχώς μπορεί να δημιουργηθεί στον ασθενή η εσφαλμένη εντύπωση ότι επειδή δεν παρουσιάζει κάποια συμπτώματα/ενοχλήσεις ή επειδή έχουν επιτευχθεί οι θεραπευτικοί στόχοι (π.χ. χοληστερόλης, αρτηριακής πίεσης, σακχάρου), δεν απαιτείται η δια βίου συνέχιση της φαρμακευτικής αγωγής ή ότι δύναται τα φάρμακα να ληφθούν σε χαμηλότερη δόση και λιγότερα συχνά (π.χ. μέρα παρά μέρα αντί για καθημερινή λήψη). Επίσης, ο ασθενής μπορεί να θεωρήσει ότι εμφάνισε κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια από τα φάρμακα που λαμβάνει και να τα διακόψει, χωρίς να επικοινωνήσει με τον ιατρό του. Οι αλλαγές όμως αυτές στη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη και σύσταση του θεράποντα ιατρού, ελλοχεύουν τεράστιους κινδύνους για την υγεία του ασθενή ή ακόμα και για την επιβίωσή του.
Εάν για παράδειγμα ο ασθενής δεν λάβει τα φάρμακά του στην καθορισμένη από τον ιατρό του ποσότητα, δόση και συχνότητα, τότε υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να απορρυθμιστεί το σάκχαρο, η αρτηριακή πίεση, τα επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, αλλά και η λειτουργία της καρδιάς και των αγγείων, με αποτέλεσμα ο ασθενής να κινδυνεύει από σοβαρές επιπλοκές (π.χ. υπεργλυκαιμικό κώμα, υπερτασική κρίση, καρδιακό επεισόδιο-έμφραγμα μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή και νεφρική ανεπάρκεια) που θα απαιτήσουν τη νοσηλεία του ασθενή και πιθανώς θα οδηγήσουν στο θάνατο.
Καθίσταται λοιπόν ζωτικής σημασίας η ορθή λήψη της φαρμακευτικής αγωγής από τον ασθενή. Προκειμένου ο ασθενής να ακολουθήσει πιστά και να τηρήσει τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού, είναι απαραίτητο να έχει ενημερωθεί από τον ιατρό σχετικά με το νόσημά του και να έχει κατανοήσει τη χρονιότητά του, τις συνέπειές του στην υγεία του και τον τρόπο θεραπείας του. Επιπρόσθετα, ο ιατρός θα πρέπει να εξηγήσει στον ασθενή τον τρόπο λήψης της φαρμακευτικής αγωγής (δόση, συχνότητα, ποσότητα, τρόπος χορήγησης), να συζητήσει τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να εμφανιστούν και τον τρόπο αντιμετώπισής τους, αλλά και να θέσει τους θεραπευτικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν (π.χ. επίπεδα αρτηριακής πίεσης, σακχάρου, λιπιδίων κλπ.). Ταυτόχρονα θα πρέπει να καθοριστεί το πλάνο των κλινικών και εργαστηριακών εξετάσεων και των ιατρικών επισκέψεων που πρέπει να ακολουθηθεί προκειμένου να εξασφαλιστεί η καλή μακροχρόνια πορεία του ασθενή.
Πρέπει επομένως να δημιουργηθεί μια δυνατή σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ ασθενή και ιατρού, με στόχο την επίτευξη αγαστής συνεργασίας και ανοικτής επικοινωνίας μεταξύ τους, ώστε να μπορούν να συζητηθούν τυχόν προβληματισμοί που προκύπτουν σχετικά με τη φαρμακευτική αγωγή καθόλη την μακροχρόνια παρακολούθηση του ασθενή. Το πλάνο επομένως της θεραπευτικής αντιμετώπισης των καρδιομεταβολικών νοσημάτων ορίζεται από τον εκάστοτε θεράποντα ιατρό, πάντα με τη σύμφωνη γνώμη και του ασθενή, αφού του εξηγηθούν με σαφήνεια τα θεραπευτικά βήματα, ελεγχθεί ότι τα έχει κατανοήσει πλήρως και εξασφαλιστεί η δυνατότητα επικοινωνίας με τον θεράποντα ιατρό όποτε αυτό καταστεί αναγκαίο.
«Τα φάρμακα δρουν και έχουν αποτέλεσμα, μόνο όταν ο ασθενής τα λαμβάνει και μάλιστα με τον ορθό τρόπο, όπως δηλαδή έχει καθοριστεί από τον ιατρό του». Δεν πρέπει επομένως ο ασθενής να παίρνει μόνος του αποφάσεις σχετικά με τη συνέχιση ή μεταβολή της φαρμακευτικής του αγωγής, επηρεαζόμενος από ειδήσεις ή συζητήσεις με άλλα άτομα. Οποιαδήποτε απορία ή προβληματισμό του, οφείλει και πρέπει να τα συζητήσει μόνο με τον θεράποντα ιατρό του και από κοινού να καθορίσουν εκ νέου το θεραπευτικό πλάνο.
Είναι πραγματικά κρίμα, την εποχή που έχουμε στη διάθεσή μας διάφορα αποτελεσματικά φάρμακα, να μην θεραπεύονται σωστά οι ασθενείς με χρόνια καρδιομεταβολικά νοσήματα, με τραγική πολλές φορές κατάληξη, επειδή δεν ακολουθείται ορθώς η φαρμακευτική αγωγή. Στην προσπάθεια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των ασθενών, των ιατρών και του κοινού γενικότερα προς αυτήν την κατεύθυνση, έχει συμβάλλει σημαντικά και μια εξαιρετική πρωτοβουλία της φαρμακευτικής εταιρείας Servier Hellas, μέσω της εκστρατείας «Μη γίνεσαι γιατρός του εαυτού σου» και της δημιουργίας της ιστοσελίδας «Ακολουθώ την αγωγή» (https://www.akolouthotinagogi.gr/). Η ιστοσελίδα αυτή απευθύνεται τόσο στους ασθενείς, όσο και στους επαγγελματίες υγείας, και περιλαμβάνει χρήσιμες πληροφορίες για την αναγκαιότητα της ορθής τήρησης των θεραπευτικών οδηγιών, αλλά και αναλυτική ενημέρωση για τα βαθύτερα αίτια και τις επιπτώσεις της χαμηλής προσήλωσης στη θεραπεία, παρέχοντας συμβουλές για τη βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ ασθενών και ιατρών. Επιπλέον, παρέχει χρήσιμα εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν τον ασθενή να είναι καλύτερα προετοιμασμένος για τη συζήτηση με τον ιατρό του, καθώς και μία εύχρηστη εφαρμογή που του υπενθυμίζει καθημερινά να λαμβάνει τα φάρμακά του.
Η ολοκληρωμένη και ορθή ενημέρωση και κινητοποίηση ολοένα και περισσότερων ασθενών και επαγγελματιών υγείας μέσω αυτής της εκστρατείας θα συνεισφέρει τα μέγιστα στην αντιμετώπιση του σημαντικού προβλήματος μη προσήλωσης στη θεραπεία, διασφαλίζοντας την ορθή λήψη της φαρμακευτικής αγωγής των ασθενών και άρα μεγιστοποιώντας την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της φαρμακευτικής θεραπείας τους.
Στη σύγχρονη εποχή που μαστίζεται από την αυξανόμενη συχνότητα των καρδιομεταβολικών νοσημάτων, η εκστρατεία «Μη γίνεσαι γιατρός του εαυτού σου», μέσω και της ιστοσελίδας «Ακολουθώ την αγωγή» (https://www.akolouthotinagogi.gr/), υποστηρίζει την αγαστή συνεργασία και επικοινωνία μεταξύ ασθενών και ιατρών, με στόχο την καλύτερη υγεία και μακροζωία όλων μας.
