Η επίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (ινσουλινοεξαρτώμενος) αλλά και τύπου 2 αυξάνεται παγκοσμίως, με τα ποσοστά ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω να ξεπερνούν ήδη το 20-25% του πληθυσμού, και με το υψηλότερο ποσοστό (~24%) να παρατηρείται σε άτομα ηλικίας 75-79 ετών. Παράλληλα, ο αριθμός των ηλικιωμένων με διαβήτη τύπου 1 αλλά και τύπου 2 που λαμβάνουν ινσουλίνη στη θεραπεία τους αυξάνεται προοδευτικά, επιτυγχάνοντας μείωση των επιπλοκών.
Επίπτωση του διαβήτη στους ηλικιωμένους
Στη χώρα μας, πάνω από το 1/4 των ατόμων με διαβήτη τύπου 1 και σχεδόν τα 3/4 των ατόμων με διαβήτη τύπου 2 είναι ηλικίας 65 ετών και άνω. Πολλοί άνθρωποι με διαβήτη ζουν τώρα μια ποιοτική και υγιή ζωή, ακόμη και στην όγδοη δεκαετία τους και δεδομένης της βελτίωσης του προσδόκιμου ζωής, αποτελεί πρόκληση η παροχή ικανοποιητικής ιατρικής φροντίδας, ιδίως αν συνυπάρχουν μακροχρόνιες παθήσεις (π.χ. υπέρταση, καρδιακή ή νεφρική ανεπάρκεια, κλπ.).
Υπογλυκαιμία στους ηλικιωμένους
«Οι ηλικιωμένοι με διαβήτη είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση υπογλυκαιμικών επεισοδίων που απαιτούν βοήθεια από τρίτους, λόγω πολυάριθμων προδιαθεσικών παραγόντων. Η μειωμένη γνωσιακή ικανότητα, τα συχνά προβλήματα με το μυοσκελετικό σύστημα και η μειωμένη λειτουργικότητα στην καθημερινότητά τους συνεπάγονται αυξημένο κίνδυνο υπογλυκαιμίας, συνοδευόμενης από αυξημένες επιπτώσεις και πιθανή επιδείνωση αρκετών συν-νοσηροτήτων (καρδιαγγειακά-νεφρικά προβλήματα, άνοια, κινητικά προβλήματα, κλπ).
Η υπογλυκαιμία σε αυτή την ομάδα ανθρώπων αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά συμβάματα (π.χ. αιφνίδιος θάνατος, έμφραγμα μυοκαρδίου κλπ.). Προκαλεί επιδείνωση της γνωστικής λειτουργίας και άνοια, καθώς και επιδείνωση της καρδιακής και νεφρικής λειτουργίας.)» επισημαίνει ο κ. Αντώνιος Λέπουρας MD, Ειδικός Παθολόγος–Διαβητολόγος Διευθυντής Παθολογικής-Διαβητολογικής Κλινικής & Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan General.
Η σημασία της καλής ρύθμισης της γλυκόζης
Από την άλλη πλευρά, η κακή ρύθμιση με καθημερινά υψηλά επίπεδα σακχάρου μπορεί να προκαλέσει σοβαρή επιδείνωση σε όλες τις παραμέτρους της υγείας τους. Η πρόληψη της υπογλυκαιμίας και ο μετριασμός των υψηλών αποκλίσεων της γλυκόζης μπορεί να έχουν σημαντικές θετικές επιπτώσεις στη σωματική και γνωστική λειτουργία και στη γενική ευεξία. Μπορούν επίσης να βελτιώσουν ή να αποτρέψουν χρόνιες επιπλοκές του διαβήτη.
Νέες τεχνολογίες για τη διαχείριση του διαβήτη
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες υπήρξε σημαντική αύξηση στην υιοθέτηση της θεραπευτικής τεχνολογίας του διαβήτη μεταξύ παιδιών, εφήβων και νεότερων ενηλίκων με διαβήτη τύπου 1, ενώ η χρήση της υποστηρίζεται πλέον και για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Η τεχνολογία για τους ηλικιωμένους περιλαμβάνει:
- Μετρητές ασύρματης συνεχούς παρακολούθησης γλυκόζης
- Συστήματα με αντλίες ινσουλίνης σε συνδυασμό με ασύρματη συνεχή καταγραφή της γλυκόζης με συναγερμό για χαμηλά ή πολύ υψηλά επίπεδα σακχάρου
- Πλήρως αυτοματοποιημένα συστήματα χορήγησης ινσουλίνης (τεχνητό πάγκρεας)
- Έξυπνα ασύρματα συνδεδεμένα με μετρητή γλυκόζης στυλό (πένες) ινσουλίνης, που αποφασίζουν για τη δόση της.
Προοπτικές για το μέλλον
- Μετρητές συνεχούς ασύρματης καταγραφής
Μετρητές νέας τεχνολογίας συνεχούς ασύρματης καταγραφής (CGM-FGM) πιθανότατα στο κοντινό μέλλον θα υποκαταστήσουν την κλασική αυτομέτρηση με τη δακτυλοκέντηση για όσους θεραπεύονται με ινσουλίνη. Οι νεότερες τεχνολογικά συσκευές (CGM), που πλέον κάποιες χορηγούνται και από τα ασφαλιστικά ταμεία στη χώρα μας, μετρούν ανά λεπτό τη γλυκόζη ενδιάμεσα στους ιστούς κάτω από το δέρμα, είναι ασύρματες, δίνοντας πληροφορίες για τις τιμές της γλυκόζης στο κινητό, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο.
Ο προγραμματισμός τους δίνει ηχητικό συναγερμό στο κινητό για πολύ χαμηλές (80mg/dl) και πολύ υψηλές τιμές γλυκόζης (200mg/dl), προειδοποιώντας και προστατεύοντας τον χρήστη από υπογλυκαιμία ή πολύ υψηλά επίπεδα σακχάρου. - Τεχνητό πάγκρεας και αντλίες ινσουλίνης
• Αντλίες ινσουλίνης: Συνδεδεμένες με ασύρματο μετρητή συνεχούς καταγραφής γλυκόζης. Διακόπτουν την παροχή ινσουλίνης όταν οι τιμές γλυκόζης πέφτουν κάτω από το 80mg/dl, προστατεύοντας από σοβαρή υπογλυκαιμία.
• Τεχνητό πάγκρεας: Εξελιγμένη αντλία ινσουλίνης που χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη (AID: Αυτοματοποιημένη Παροχή Ινσουλίνης) για συνεχή παρακολούθηση της γλυκόζης και αυτόματη ρύθμιση της παροχής ινσουλίνης.
Τεχνολογία και μεγάλη ηλικία: Προσοχή και εξατομίκευση
Η εφαρμογή της τεχνολογίας σε ηλικιωμένους πρέπει να γίνεται με προσοχή και εξατομικευμένη επιλογή των ατόμων, καθώς υπάρχουν αρκετά πρακτικά προβλήματα στη χρήση της, ιδιαίτερα για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Η προχωρημένη ηλικία, η περιορισμένη εξοικείωση με την ψηφιακή τεχνολογία, η γνωστική εξασθένηση και οι σωματικές αναπηρίες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την εφαρμογή τεχνολογικών λύσεων. Επιπλέον, παράγοντες όπως η απροθυμία ή ο φόβος υιοθέτησης νέων τεχνολογιών καθώς και η δυνατότητα για εξατομικευμένη υποστήριξη/κατάρτιση θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό τεχνολογικών παρεμβάσεων για αυτόν τον πληθυσμό.
Συμπεράσματα
Κλινικές δοκιμές και μελέτες δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι με διαβήτη επωφελούνται από την τεχνολογία στη διαχείριση της γλυκόζης. Μειώνονται τα υπογλυκαιμικά επεισόδια, η προσέλευση στο τμήμα επειγόντων περιστατικών και οι εισαγωγές στο νοσοκομείο, ενώ βελτιώνεται η ποιότητα ζωής τους. Ωστόσο, οι ιδιαιτερότητες της γήρανσης μπορεί να εμποδίζουν την ορθή χρήση της τεχνολογίας.
«Η γνώση των τιμών της γλυκόζης δεν είναι αρκετή από μόνη της. Οι ασθενείς πρέπει να είναι σε θέση να τροποποιούν τις δόσεις της ινσουλίνης, να γνωρίζουν πώς να αντιμετωπίζουν μια υπογλυκαιμία (δηλαδή τιμές σακχάρου κάτω από 70mg/dl) και να χρησιμοποιούν τη γευματική ταχείας δράσης ινσουλίνη για να διορθώνουν τιμές σακχάρου μεγαλύτερες από 200mg/dl. Είναι απαραίτητο να παρέχεται εκπαίδευση στα μέλη της οικογένειας και στους φροντιστές ευπαθών ηλικιωμένων με αναπηρία, ώστε να υποστηρίζουν τη χρήση της τεχνολογίας για τη διαχείριση του διαβήτη.
Η εφαρμογή της τεχνολογίας θα πρέπει να γίνεται έπειτα από προσεκτική και ολοκληρωμένη αξιολόγηση του κάθε ατόμου. Οι θεραπευτικοί στόχοι (είτε αυστηρότεροι είτε πιο χαλαροί) πρέπει να καθορίζονται από κοινού, λαμβάνοντας υπόψη πολλούς παράγοντες, όπως το κοινωνικό πλαίσιο και το περιβάλλον διαβίωσης του ασθενούς.
Το κόστος χρήσης της τεχνολογίας, καθώς και οι κοινωνικές πολιτικές για την ασφαλιστική κάλυψη αυτού του κόστους, αποτελούν δυστυχώς ακόμη εμπόδιο στην ευρύτερη χρήση της.
Οι ηλικιωμένοι με διαβήτη δεν πρέπει να ξεχνούν τη σημασία της καθημερινής σωματικής άσκησης (όπως το περπάτημα, η γιόγκα, κλπ.), της κοινωνικοποίησης, καθώς και της πνευματικής δραστηριότητας, όπως η ανάγνωση βιβλίων και οι ασκήσεις μνήμης (π.χ. σταυρόλεξο, σουντόκου). Αυτές οι δραστηριότητες, σε συνδυασμό με τη χρήση της νέας τεχνολογίας, μπορούν να τους βοηθήσουν να ζήσουν μια ποιοτική και μακρόχρονη ζωή» καταλήγει ο κ. Λέπουρας.
