H σκυτάλη των διερευνητικών επαφών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας παραδίδεται σήμερα στην Άγκυρα, στη σκιά των τουρκικών προκλήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και υπό το φως της ελληνογαλλικής αμυντικής συμφωνίας, καθώς και μετά τα σαφή μηνύματα των αρχηγών των ευρωπαϊκών χωρών του Νότου προς τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, να σέβονται την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-μελών της Ε.Ε.
Οι αντιπροσωπείες της Ελλάδας και της Τουρκίας θα πιάσουν το νήμα των διερευνητικών ως αφέθηκαν κατά τον 62ο γύρο που πραγματοποιήθηκε στις 16 Μαρτίου στην Αθήνα, προκειμένου να διερευνήσουν σημεία σύγκλισης για ενδεχόμενες μελλοντικές διαπραγματεύσεις αναφορικά με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, βάσει του Διεθνούς Δικαίου.
Αναφερόμενος στις διερευνητικές σε δήλωσή του, μετά τη συνάντησή του με τον Κύπριο ομόλογό του τη Δευτέρα, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας υπογράμμισε πως είναι απαράδεκτο το ότι η Τουρκία, με διαρκείς προκλήσεις και εμπρηστικές δηλώσεις, προσπαθεί να υπονομεύσει το κλίμα αυτών των επαφών πριν καν να λάβουν χώρα. Το τελευταίο παράδειγμα είναι η επιστολή του Τούρκου μονίμου αντιπρόσωπου στα Ηνωμένα Έθνη, αναφορικά με το καθεστώς στρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, με την οποία επισήμανε ότι η τουρκική διαμαρτυρία συνιστά παράδειγμα οξύμωρου. «Η Τουρκία διαμαρτύρεται για τη στρατιωτικοποίηση των νησιών, ενώ η ίδια η Τουρκία έχει παρατάξει απέναντι από τα νησιά αυτά τον μεγαλύτερο αποβατικό στόλο της Μεσογείου. Και παράλληλα ζητά από την Ελλάδα να αφήσει τα νησιά ακάλυπτα σε κάθε εξωτερική απειλή», ανέφερε. Συνεχίζοντας στο ίδιο μήκος κύματος, απέρριψε στο σύνολό τους όλες τις αστήρικτες κατηγορίες που εκτοξεύει κατά ριπάς η γείτων και όλες τις παράνομες ενέργειες.
Και διαμήνυσε: «Η Ελλάδα δεν απειλεί κανέναν, αλλά και δεν εκφοβίζεται από παράνομες ενέργειες. Θα προστατεύσει την κυριαρχία της, θα προστατεύσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα, όπως αυτά πηγάζουν από το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας». Περαιτέρω, ζήτησε από τη γείτονα να απόσχει από έκνομες πράξεις που αποσταθεροποιούν την περιοχή, βάζουν σε κίνδυνο τη διεθνή ναυσιπλοΐα και δεν προσφέρουν απολύτως τίποτα στην Τουρκία, δεν προσφέρουν απολύτως τίποτα στην τουρκική κοινωνία.
Αποκρυσταλλώνοντας τις προσδοκίες της Ελλάδας για τον σημερινό γύρο διερευνητικών, ο Νίκος Δένδιας, σε συνέντευξή του στην κυριακάτικη «Real News», είπε: «Παρά το κλίμα έντασης που συνεχίζει να καλλιεργεί η Τουρκία, θεωρούμε σκόπιμη τη διατήρηση ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας. Ωστόσο, δεν τρέφουμε ψευδαισθήσεις. Δεν αναμένουμε να προκύψει κάτι από αυτές τις άτυπες επαφές, καθώς, δυστυχώς, με την Τουρκία, επί του παρόντος τουλάχιστον, δεν φαίνεται να υπάρχει πεδίο έλλογης συνεννόησης. Όχι γιατί η επίλυση του ζητήματος που εξετάζεται, ήτοι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν είναι δυνατή, αλλά επειδή η Τουρκία δεν αποδέχεται τους θεμελιώδεις κανόνες που προβλέπονται από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας».
Εκφράζοντας την πάγια ελληνική θέση, ο υπουργός Εξωτερικών διαμήνυσε πως πρεσβεύουμε, πάντοτε, διαχρονικά, όλες οι κυβερνήσεις μια υπό όρους Διεθνούς Δικαίου και Δικαίου της Θάλασσας συνεννόηση με την Τουρκία και υπογράμμισε πως αυτό είναι το συμφέρον μας, ότι αυτό είναι το συμφέρον της Τουρκίας, αλλά και η θέληση ενός μεγάλου μέρους της τουρκικής κοινωνίας, που προσβλέπει στην Ευρώπη, ως τον φυσικό και πολιτιστικό της χώρο.
Η ελληνική πλευρά έχει καταστήσει σαφές πως οι επαφές ήταν και παραμένουν διερευνητικές.
Η ιστορία των διερευνητικών
Η διαδικασία των εμπιστευτικών διερευνητικών επαφών συμφωνήθηκε τον Μάρτιο του 2002, στο πλαίσιο της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, που εγκαινιάσθηκε το 1999 και αποτελεί άτυπες συνομιλίες και όχι διαπραγματεύσεις. Επισημαίνεται ότι κατά τις συνομιλίες δεν τηρούνται πρακτικά και ουδεμία πλευρά αναλαμβάνει υποχρεώσεις και δεσμεύσεις.
Στόχος τους είναι να διερευνηθεί εάν και κατά πόσον υπάρχει κοινός τόπος και αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την έναρξη διαπραγματεύσεων, που θα μπορούσαν ενδεχομένως να καταλήξουν σε συμφωνία αναφορικά με την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.
Σε περίπτωση που διαφανεί ότι δεν καθίσταται δυνατή η εξεύρεση κοινού εδάφους, πάγια θέση της Ελλάδας, η οποία συνάδει απολύτως με το Διεθνές Δίκαιο και έχει τεθεί και ως κριτήριο για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην Ε.Ε., είναι η παραπομπή του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ).
Δεδομένου, όμως, ότι η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει τη γενική υποχρεωτική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, απαιτείται ειδική συμφωνία (συνυποσχετικό) που θα αποτελέσει τη νομική βάση για τη δικαιοδοσία του ΔΔΧ.
Εκτός από την Αθήνα, η Ελλάδα έχει φιλοξενήσει τις διερευνητικές επαφές στο Ναύπλιο και στη Θεσσαλονίκη, ενώ η Τουρκία, εκτός από την Άγκυρα, στην Κωνσταντινούπολη, στην Αλικαρνασσό (Μποντρούμ), στο Τσεσμέ (Κρήνη) και στη Σμύρνη.
Στις περίπου δύο δεκαετίες που έχουν περάσει από την πρώτη συνάντηση, έχουν διεξαχθεί 62 γύροι επαφών, χωρίς, ωστόσο, η περιοδικότητά τους να είναι δεδομένη. Υπήρξαν χρονιές κατά τις οποίες έγιναν περισσότεροι από δέκα γύροι επαφών και άλλες που έγινε μόνον ένας, ενώ την πενταετία από το 2016 έως τον Ιανουάριο του 2021 δεν υπήρξε κανένας. Στις 23 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε ο 61ος γύρος στην Κωνσταντινούπολη, ύστερα από σχεδόν 5 χρόνια από τον προηγούμενο και περίπου δύο μήνες αργότερα, στις 16 Μαρτίου, έλαβε χώρα στην Αθήνα ο 62ος.
Χαρακτηριστικό είναι πως τα πρώτα χρόνια ήταν εντατικές, έως το τέλος του 2004 είχαν πραγματοποιηθεί 27 γύροι επαφών, στα τέλη του 2010 ανέρχονταν στους 48, έφτασαν τους 60 την 1η Μαρτίου του 2016, ενώ με τους δύο που προηγήθηκαν εντός του 2021 και με τον σημερινό ανεβαίνουν στους 63.
Ο Κώστας Μαρδάς για τις διερευνητικές
Ο Κώστας Μαρδάς είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας μιας σειράς βιβλίων περί των ελληνοτουρκικών σχέσεων και άλλων ζητημάτων Διεθνούς Δικαίου. Ζώντας ο ίδιος στα νιάτα του την πολεμική «αναταραχή», καθώς στα 18 του ήταν ετοιμοπόλεμος για πιθανή τουρκική απόβαση στο νησί του, τη Χίο, αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του και του δημοσιογραφικού του έργου στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Το zougla.gr επικοινώνησε μαζί του λίγες μέρες πριν από τον 61ο γύρο των διερευνητικών και είχαμε μια συζήτηση-εξιστόρηση όλων των κρίσιμων στιγμών της σύγχρονης διπλωματικής ιστορίας μεταξύ των δύο χωρών. Παράλληλα, ο Κώστας Μαρδάς μάς αποκάλυψε και ενδιαφέροντα ντοκουμέντα από τις διαπραγματεύσεις, με διαλόγους μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων διπλωματών, καθώς και άλλες πτυχές που φωτίζουν το παρασκήνιο όλης αυτής της διαδικασίας…
Δείτε τη συνέντευξη του Κώστα Μαρδά στο zougla.gr:
1976-1981
Από το 1976 έως το 1981 διεξήχθη ο «πρώτος γύρος» των επαφών, έπειτα από την κρίση του Chora τον Αύγουστο του 1976.
Το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Chora βγήκε στο Αιγαίο, σε απάντηση των ερευνητικών ενεργειών που έκανε το 1960 η Ελλάδα. Τότε, η κυβέρνηση Καραμανλή είχε δηλώσει ότι είμαστε έτοιμοι «και για πόλεμο για ειρήνη». Η χώρα μας τέθηκε σε προετοιμασία πολέμου, ενώ σημειώθηκαν παρενοχλήσεις και παρεμποδίσεις του πλοίου.
Η Ελλάδα στη συνέχεια προσέφυγε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Το Συμβούλιο Ασφαλείας με ανακοίνωσή του καλούσε τις δύο χώρες σε διαπραγματεύσεις. Όμως, το δικαστήριο της Χάγης απέρριψε το αίτημα της Ελλάδας για λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά της Τουρκίας – δηλαδή να περιοριστούν η τουρκική ερευνητική της δραστηριότητα και η προσβολή της υφαλοκρηπίδας μας με ηχοβολές.
«Η ζημία που προκλήθηκε από το ερευνητικό σκάφος δεν είναι ανεπανόρθωτη» απεφάνθη το δικαστήριο. Η χώρα μας έχασε και την κύρια εκδίκαση της υπόθεσης, ενώ απορρίφθηκε και το αίτημά μας να θεσπιστούν κριτήρια οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας. Κι αυτό διότι, κατά τον κύριο Μαρδά, το δικαστήριο της Χάγης ανακοίνωσε ότι δεν είναι αρμόδιο, διότι η Ελλάδα λίγο μετά την ίδρυσή του κατέθεσε ρήτρα επιφύλαξης, άρνησης δηλαδή των αποφάσεων του δικαστηρίου σε ζητήματα θαλασσίων συνόρων.
Κατόπιν τούτων, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δέχτηκε, για να αποφύγει τον πόλεμο, να πάει σε συνομιλίες στη Βέρνη της Ελβετίας, όπου συμφωνήθηκε να συζητηθεί το ζήτημα οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας. Με τον Ντεμιρέλ συμφώνησαν, για όσο διάστημα κρατούσαν οι συνομιλίες, να παγώσουν οι έρευνες στην υφαλοκρηπίδα.
«Αυτό συνιστά μια ελληνική υποχώρηση, διότι εμείς λέμε ότι με βάση της Συνθήκη της Γενεύης του 1958, πριν θεσπιστεί το Δίκαιο της Θάλασσας, όλα τα νησιά μας δικαιούνται πλήρη υφαλοκρηπίδα. Άρα, καθώς δεχτήκαμε το πάγωμα των ερευνών, αυτό συνιστά κατά κάποιον τρόπο “γκριζάρισμα” των δικαιωμάτων μας» εξηγεί ο Κώστας Μαρδάς και συμπληρώνει: «Τότε συζητήθηκαν όλα τα ζητήματα που θέλει η Τουρκία – κι αυτό θέλουν να το επαναλάβουν και τώρα».
Δείτε ενδεικτικά μερικά αποσπάσματα από τα πρακτικά:
Όπως βλέπετε στα πρακτικά των συνομιλιών, μεταξύ των Γενικών Γραμματέων των ΥΠΕΞ Σπύρου Ρούσσου και Καμ Γκιουρούν, οι Τούρκοι τότε ζητούσαν τη μοιρασιά του 50% των διεθνών χωρικών υδάτων που ισχυρίζονταν ότι υπάρχουν στο Αιγαίο. Προτείναν λοιπόν τη μοιρασιά προκαταβολικά 50-50 του μέρους αυτού μέχρι να υπάρξει συμφωνία. Η ελληνική πλευρά απάντησε κατά λέξη: «Δεν νομίζετε ότι το ποσοστό αυτό είναι υπερβολικό, για μια τόσο αυθαίρετη διανομή;». «Η Τουρκία, λοιπόν, θέλει να μας καθίσει στο τραπέζι για να αρπάξει προκαταβολικά το μισό του “αμφισβητούμενου”» συμπλήρωσε.
Κατά τη συνάντηση των ΥΠΕΞ Ελλάδας και Τουρκίας το ίδιο διάστημα αποφασίστηκε ότι ο ελληνοτουρκικός διάλογος θα μπορεί να αναφέρεται σε όλα τα ζητήματα. Ο Τούρκος διπλωμάτης τότε αναφέρθηκε στο ζήτημα της έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών. «Πώς να επανακτηθεί η εμπιστοσύνη» ρωτάει τον Έλληνα ομόλογό του. Κι ο ίδιος προτείνει:
«Για να το πετύχουμε αυτό, θα πρέπει να σταματήσουν οι επιθέσεις στα πολιτικά φόρα και στις εφημερίδες» πρότεινε ο Τούρκος, ο οποίος είχε διατελέσει και πρέσβης στην Αθήνα, προσθέτοντας την πρόταση να αναβιώσει η μεικτή επιτροπή ελληνοτουρκικής μορφωτικής συμβάσεως για τη Μουσουλμανική Μειονότητα της Θράκης και για την αναθεώρηση των σχολικών βιβλίων των δύο χωρών.
Ο ίδιος παρατήρησε ότι… υπάρχουν τρεις ελληνικοί θεσμοί που λειτουργούν ως «αποτρεπτικοί παράγοντες και δηλητηριάζουν για την εμπιστοσύνη αυτή».
Συγκεκριμένα:
-Η Ορθόδοξη Εκκλησία, «που συνεχίζει να θεωρεί την Κωνσταντινούπολη ως πόλη υπό ξένη κατοχή».
-Οι Ένοπλες Δυνάμεις, «γιατί οι στρατιωτικές σχολές είναι φυτώρια αντιτουρκικού φανατισμού».
-Η Παιδεία, διότι χρειάζεται «αναθεώρηση των σχολικών βιβλίων που χρησιμοποιούνται στις δύο χώρες».
«Το ότι συζητήσαμε για όλα δεν σημαίνει ότι τα αποδεχόμαστε κιόλας» υπογραμμίζει ο Κώστας Μαρδάς στη συνέντευξή μας.
Ενδιαφέρον έχει και η συζήτηση για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Σύμφωνα με τα ντοκουμέντα, ο Έλληνας διπλωμάτης λέει στον Τούρκο:
«Η Τουρκία διαθέτει τη μεγαλύτερη αποβατική δύναμη των χωρών του ΝΑΤΟ (με εξαίρεση τις ΗΠΑ), ενώ υπάρχει και το προηγούμενο της εισβολής στην Κύπρο. Οι ελληνικές δυνάμεις που υπάρχουν στα νησιά έχουν στόχο να δίνουν το αίσθημα ασφαλείας στους κατοίκους, για να αποτραπεί και η έξοδος των κατοίκων. Αυτές οι δυνάμεις παράλληλα δεν έχουν τη δυνατότητα να αναλάβουν επιθετική δράση κατά της Τουρκίας».
Ο Τούρκος διπλωμάτης απαντά το εξής: «Υπηρετούσα στην Ελλάδα και γινόταν λόγος για ένα αμυντικό ελληνικό σχέδιο σύμφωνα με το οποίο, σε περίπτωση πολέμου, οι ελληνικές δυνάμεις θα επιτίθεντο στην (ανατολική) Θράκη καταλαμβάνοντας περιοχές της, για να τις ανταλλάξουν με ελληνικά νησιά που ενδεχομένως θα καταλάμβαναν οι Τούρκοι. Η Τουρκία όμως ουδέποτε σκέφτηκε να επιτεθεί κατά της Ελλάδας ή να καταλάβει εδάφη. Είναι αλήθεια ότι η Τουρκία δημιούργησε αποβατικό στόλο αλλά αναγκάστηκε να το πράξει λόγω των γεγονότων 1964-1868 στην Κύπρο»…
1987-1988 κρίση του Piri Reis (Σισμίκ)
Διευκρινίζεται ότι το τουρκικό ερευνητικό σκάφος είναι πάντα το ίδιο, με αλλαγμένο όνομα (Chora, Piri Reis-Sismic). Σε αυτή τη φάση, ο Ανδρέας Παπανδρέου αρνείται κάθε διάλογο με την Τουρκία λέγοντας «δεν συζητάω τίποτα», διότι, αν συζητούσε κάτι, θα ήταν σαν να αποδέχεται ότι έχουμε διαφορές, όπως μας λέει ο δημοσιογράφος. Παράλληλα, αν και το Πρωτόκολλο της Βέρνης πάγωνε όλες τις ερευνητικές δραστηριότητες και των δύο χωρών, ο Ανδρέας Παπανδρέου δήλωσε ότι «δεν με δεσμεύει το Πρωτόκολλο της Βέρνης».
Όπως μας λέει ο Κώστας Μαρδάς, «το 1987 έληγε η σύμβαση της εταιρείας που εξόρυσσε το πετρέλαιο στον Πρίνο και τα στελέχη της αποφάσισαν ότι, αφού η Ελλάδα δεν δεσμεύεται από το Πρωτόκολλο της Βέρνης, μπορούν να κάνουν ότι προβλέπει η σύμβασή της με το ελληνικό δημόσιο. Δηλαδή, γεώτρηση και πέραν των 6 ναυτικών μιλίων, στη Θάσο, στη θέση “Μπάμπουρας”. Μόλις το έμαθε η Τουρκία, προσέφυγε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ καταγγέλλοντας την ελληνική κυβέρνηση ότι παραβιάζει το Σύμφωνο της Βέρνης.
»Τότε, ο Ανδρέας Παπανδρέου κινητοποίησε τις Ένοπλες Δυνάμεις, προετοίμασε τον λαό για πόλεμο, ενώ έγινε και επιστράτευση στα νησιά, λέγοντας παράλληλα όμως στην εταιρεία ότι το πότε θα προχωρήσει η Ελλάδα σε νέες γεωτρήσεις θα το αποφασίσει η κυβέρνηση και όχι η εταιρεία…
»Τελικά, μετά από τρεις μέρες απειλών, η Ελλάδα αναγκάστηκε να υποχωρήσει, καθώς ο Τούρκος ηγέτης Τουργκούτ Οζάλ είπε ότι, αφού παραβιάζεται το Σύμφωνο της Βέρνης και η Ελλάδα σκοπεύει να κάνει γεωτρήσεις, τότε θα κάνει και η χώρα του γεώτρηση – και μάλιστα ενόπλως. Τότε το ερευνητικό σκάφος Piri Reis βγήκε στο Αιγαίο και πόντισε καλώδια. Οι δύο στόλοι ήρθαν απέναντι και όλα κρέμονταν από μία κλωστή. Η αποκλιμάκωση επήλθε με παρέμβαση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ».
«Και έτσι, de facto, δεχθήκαμε την ακύρωση των γεωτρήσεων πέραν των 6 μιλίων» σχολιάζει ο συγγραφέας.
Στη συνέχεια ακολούθησε ανταλλαγή Non Paper μεταξύ των δύο χωρών και συμφωνήθηκε να γίνει νέος γύρος συνομιλιών στο Νταβός της Ελβετίας, όπου εκεί ο Ανδρέας Παπανδρέου δέχθηκε να καταγραφούν όλες οι διαφορές και να αρχίσει διάλογος. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ έβαλε στο τραπέζι όλα τα ζητήματα, δηλαδή την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, την έκταση των χωρικών υδάτων, το όριο του εναερίου χώρου, τη γραμμή του FIR Αθηνών και τη διανομή της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου.
«Υπό την πίεση των Αμερικάνων και των Ευρωπαίων αλλά και την απειλή πολέμου, ο Ανδρέας δέχτηκε τη συζήτηση για όλα» τονίζει ο Κώστας Μαρδάς.
2002-2003
«Εδώ υπήρχε μια σύγκλιση απόψεων, αν και πάλι όχι συμφωνία» μας ενημερώνει ο Κώστας Μαρδάς. Τότε συμφωνήθηκε μερική επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας πέρα από τα 6 μίλια έως τα 12, αλλά από την ηπειρωτική χώρα και όχι από τα νησιά. Ακολούθησε και ένα προσχέδιο συμφωνητικού για την υφαλοκρηπίδα, ενώ η Τουρκία επέμενε να συζητηθούν και τα άλλα θέματα, αν και δεν τα έθεσε σε προτεραιότητα.
2013-2016
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος το 2013 κατέθεσε ρήτρα για να διασφαλιστεί η Ελλάδα, λέγοντας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και στο Δικαστήριο Δικαίου της Θάλασσας του Αμβούργου ότι «εμείς αποδεχόμαστε τις αποφάσεις αυτών των δικαστηρίων , αλλά όχι αποφάσεις που αφορούν σε θέματα κυριαρχίας». Κι έτσι «αποκλείστηκε» το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών και της κυριαρχίας σε νησίδες και βραχονησίδες, που θέτει διαρκώς η Τουρκία.
Οι συζητήσεις συνεχίστηκαν και επί κυβέρνησης Αλέξη Τσίπρα και τελείωσαν, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, τον Μάρτιο του 2016.
Κατά τον Κώστα Μαρδά, η μόνη πρόοδος όλο αυτό το διάστημα ήταν αυτή η σύγκλιση, που έγινε υπό την αίρεση άλλων θεμάτων. Αυτή η σύγκλιση δείχνει όμως ότι εμείς παραιτούμαστε του δικαιώματός μας να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 μίλια. Να σημειώσουμε όμως ότι στην επέκταση αυτή από πλευράς μας διαφωνούν και οι Αμερικάνοι, και οι Ευρωπαίοι αλλά και οι Ρώσοι, καθώς όλοι λένε ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ιδιαίτερες συνθήκες της περιοχής…
Διαβάστε ακόμα:
