Άνω Δολιανά: Ένα αέτωμα με αληθινή Δημοκρατία!

Γιώργος Αρκουλής

Το μοναδικό καφενείο αναφέρεται στις διαδικτυακές πληροφορίες ως «Το παραδοσιακό της κυρά Βούλης» και μάλιστα έχει ενταχθεί στα δέκα πιο ονομαστά παραδοσιακά της χώρας.

Στην ουσία, εκτός από την παράδοση σε εξαιρετικά καλούδια, πίτες, κέικ, λικέρ και νόστιμα γλυκά κουταλιού της Αρετής, αυτό το μοναδικό καφενείο μπορεί να θεωρηθεί και ως χώρος ζωντανής μνήμης, για την ακρίβεια, θάρρους, αντίστασης και ανθρωπιάς.

Στους τέσσερις τοίχους παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες σε κορνίζες, σε καλούν να διαβάσεις τις λεζάντες και να ρίξεις τη ματιά σου λεπτομερώς στα θέματα.

Δεσπόζει η αναμνηστική με τους 17 αντιστασιακούς, όπως τους απαθανάτισε ο φωτογράφος του χωριού το 1944. Σχεδόν για όλους -δηλαδή όσους δεν χάθηκαν στον Εμφύλιο από φίλια πυρά ή την λύσσα του καθεστώτος σε εκείνες τις μέρες εκκαθαρίσεων- υπάρχει μια γενναία, αλλά πικρή ιστορία.

Πρώτος στους όρθιους από αριστερά, εικονίζεται ο Γιώργος Λαλιώτης, ένα νεαρό  ομορφόπαιδο -ο γονιός του Κώστα Λαλιώτη- γνήσιος αντάρτης το 1944, με «πιστεύω» και ιδανικά βγαλμένα μέσα από την αληθινή Δημοκρατία. Μπορεί να γλίτωσε το τουφέκι, αλλά δεν στερήθηκε για ολόκληρη της ζωή του το κυνηγητό από την Ασφάλεια, κάτι που βασάνισε και το βλαστάρι του, που ήταν φακελωμένο από την χούντα. Ως την Μεταπολίτευση, άλλωστε, οι αντιστασιακοί δεν θεωρούνταν ήρωες, αλλά προδότες, συμμορίτες, αντάρτες.

Η εικόνα, θα έλεγα πως παραπέμπει σε αντίστοιχες από τους επαναστατημένους Κουβανούς του Φιντέλ και του Ερνέστο Γκεβάρα, πάνω στη Σιέρα Μαέστρα λίγο πριν την Πρωτοχρονιά του 1959. Παράλληλα σου φέρνει στη μνήμη τις γεμάτες ένταση σελίδες του Θανάση Βαλτινού (γεννημένου σε διπλανό χωριό) όπως ζωντανεύουν την προσπάθεια των κυνηγημένων από τους «άλλους»  ανταρτών, στο σπουδαίο του αφήγημα «Η κάθοδος των εννιά». Ένα κείμενο γραμμένο το 1959, αλλά κρατημένο στο συρτάρι του ΓΠ Σαββίδη, διευθυντή του περιοδικού «ΕΠΟΧΕΣ» του συγκροτήματος Λαμπράκη ως το 1963, που ο καθηγητής αποφάσισε να το δημοσιεύσει, διακρίνοντας την σπουδαία σε ύφος γραφή του νεαρού Βαλτινού. Να σημειωθεί ότι το αφήγημα αυτό τυπώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το 1978 από τις εκδόσεις «Κέδρος» και άρεσε για τον τρόπο που ο Βαλτινός περιέγραψε τα γεγονότα στις αντιμαχόμενες παρατάξεις, χωρίς ο ίδιος να πάρει θέση… Μπορεί να πει κάποιος ότι η αντικειμενικότητα του Βαλτινού πήγε περίπατο με το έργο του «Ορθοκωστά», αργότερα, όταν η Αριστερά τού γύρισε την πλάτη, όμως ο ίδιος «εξαργύρωσε» την φήμη του με μια θέση στην Ακαδημία Αθηνών -της οποία διετέλεσε πρόεδρος- και πλήθος βραβείων τα οποία του απονεμήθηκαν δίκαια.

Να συνεχίσω με το οδοιπορικό στα ορεινά Ανω Δολιανά της κυρά Βούλης και της φαμίλιας Λαλιώτη, που αποτελούν σήματα κατατεθέντα στην Ιστορία του μικρού αυτού τόπου.

Μόλις 22 χιλιόμετρα δυτικά της Τρίπολης, βρίσκεσαι στην πλαγιά του Πάρνωνα  με το παραδοσιακό «αρχηγείο – καφενείο» της κυρά Βούλης στους πρόποδες του Πάρνωνα, να θυμίζει στους περαστικούς ότι εκεί, στα Άνω Δολιανά, όσοι έχουν μείνει -και είναι λίγοι- τιμούν τους αγώνες των προγόνων τους, τους θεωρούν αγιασμένους και δεν σε αφήνουν να φύγεις αν δεν δοκιμάσεις από όλα τα ντόπια λικεράκια για να τιμήσεις τη μνήμη τους, αλλά και για το ειλικρινές καλωσόρισμα.

Όλη η ζωή βρίσκει την σημερινή πνοή της πάνω στο κεντρικό δρομάκι εκατό – εκατόν πενήντα μέτρων. Το πανδοχείο του Θόλου με την ταβέρνα και τα μαγειρευτά, το παλιό ιστορικό κουρείο με την ξύλινη πρόσοψη που από την πολυκαιρία έχει αλλάξει τρεις φορές χρώματα, την ψησταριά του Κώστα, το καφενείο της Αρετής και του λεβέντη Γιάννη -το κλασικό,  όπως είπαμε της κυρά Βούλης- και στο πλάι ένα μικρό μαγαζάκι για «λίγο απ’ όλα», ως το ύψωμα στο μέρος της στροφής που βγάζει σε ένα υπέροχο νέο ξενοδοχείο που φτάνεις και ατενίζεις το πλούσιο οροπέδιο της Τρίπολης.

Αυτό το κατάλυμα -το «Εράσμιον»- το οποίο διευθύνει με ήθος και κουλτούρα ο Κωνσταντίνος, είναι ο «πύργος ελέγχου» έχοντας στη ρίζα του το ναό του Αγίου Ιωάννη και -μια που βρισκόμαστε στα 1145 μέτρα – δάσος με καστανιές, μυγδαλιές, καρυδιές, ελιές, άγριες αχλαδιές, βερυκοκιές, κερασιές. Αυτά τα φρούτα του δάσους, δίνουν άλλωστε την πρώτη ύλη για τα απίστευτα γλυκά και λικεράκια, που μόνο αν τα γευτεί κάποιος μπορεί να νοιώσει την αξία τους.