Ρεπορτάζ: Σωτήρης Σκουλούδης
«Δροσουλίτες», μια λέξη που μάλλον θυμίζει σε όλους μας κάποια μυθική ιστορία, ειδικά στους παλαιότερους, εντός και εκτός της Κρήτης, αφού πρόκειται ίσως για το πιο διαδεδομένο παράξενο -ή έστω όχι επαρκώς εξηγήσιμο- φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί από σημαντικό αριθμό ανθρώπων, κατά τη διάρκεια πολλών δεκαετιών μάλιστα, μέχρι και πολύ πρόσφατα. Υπάρχουν ακόμα άνθρωποι δε, που μπορούν να το περιγράψουν…
Πρόκειται για το οπτικό φαινόμενο που σημειωνόταν στον κάμπο του Φραγκοκάστελου, στα Σφακιά των Χανίων, κατά το οποίο σύμφωνα με πάμπολλες μαρτυρίες, «κινούμενες σκιές», σαν «οπτασίες», που θυμίζουν στρατιώτες μιας άλλης εποχής σε παράταξη, κινούνταν συντεταγμένα προς το φημισμένο Ενετικό Κάστρο και στη συνέχεια χάνονταν στη θάλασσα.
Οι πολλές αναφορές, ήδη από τον 19ο αιώνα, αλλά και η χρονική συγκυρία κατά την οποία παρατηρούνταν κυρίως το φαινόμενο -τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου- προκάλεσε -αναμενόμενα- τον μύθο στους ντόπιους ότι πρόκειται για… «φαντάσματα». Και συγκεκριμένα για τις βασανισμένες ψυχές του οπλαρχηγού Χατζημιχάλη Νταλιάνη και των 600 παλικαριών του, οι περισσότεροι εκ των οποίων σκοτώθηκαν σε μάχη με τους Τούρκους, στις 17 Μαΐου του 1828, προσπαθώντας να υπερασπιστούν το Φραγκοκάστελο κατά τη διάρκεια της Κρητικής Επανάστασης.
Η λέξη «Δροσουλίτες», δε, βγαίνει από την πρωινή δροσιά κατά την οποία παρατηρούνταν οι σκιές, και ο χαρακτηρισμός αυτός δεν αποκλείεται να περιέχει και μέρος της λύσης του μυστηρίου που κρατεί ως τις μέρες μας.
Οι Δροσουλίτες τα βάζουν με… Γερμανούς και Τούρκους
Εκτός από τις αναφορές ντόπιων και περιηγητών, οι «Δροσουλίτες» μάλιστα είχαν θεαθεί και από τους πρόσφατους κατακτητές που πέρασαν από την Κρήτη με… τραγελαφικά αποτελέσματα: Η τουρκική φρουρά των Σφακίων το 1890 τέθηκε σε κατάσταση ύψιστου συναγερμού, παρατηρώντας «εχθρικές κινήσεις» κοντά στο Φραγκοκάστελο, ενώ κάτι παρόμοιο έγινε και το 1942, όταν ένα γερμανικό στρατιωτικό απόσπασμα ζήτησε επείγουσα βοήθεια από το γερμανικό φρουραρχείο των Χανίων, όταν εθεάθησαν οι… «πολεμιστές»! Κατά κάποιες αναφορές δε, άνοιξαν και πυρ, μιας και ούτως ή άλλως στο νησί της Κρήτης ένιωθαν διαρκώς και δικαίως ότι ο εχθρός είναι παντού…
Όταν ολοκληρώθηκε το φαινόμενο, οι Γερμανοί, προφανώς μην μπορώντας να πιστέψουν στα μάτια τους αλλά και όχι ικανοποιημένοι από την εκδοχή των τοπικών θρύλων, ανέκριναν τους ντόπιους ζητώντας τους πληροφορίες για τυχόν κινήσεις ανταρτών! Το παράξενο φαινόμενο σε συνδυασμό με τον θρύλο του οπλαρχηγού που θυσιάστηκε για την ελευθερία της Κρήτης, έμελλε τελικά να προκαλέσει αναστάτωση και στους μελλοντικούς εισβολείς του τόπου.
Έτσι την «πάτησε» πάντως την ίδια περίοδο και ένας επικηρυγμένος από τους Ναζί Κρητικός αντάρτης, ο οποίος ενώ κρυβόταν στα βουνά, ένα χάραμα είδε αυτό το θέαμα, φοβήθηκε ότι πρόκειται για γερμανικό απόσπασμα που τον καταδιώκει και κρύφτηκε για όλο το υπόλοιπο της ημέρας, όπως διηγήθηκε αργότερα στους συμπατριώτες του.
Οι πιθανές ερμηνείες του φαινομένου
Ερμηνείες έχουν δοθεί αρκετές -περιλαμβανομένου του σεναρίου των «φαντασμάτων» (ο δισέγγονος του οπλαρχηγού, στρατηγός Χρήστος Νταλιάνης, το 1928 απευθύνθηκε στην εταιρεία Ψυχικών Ερευνών, η οποία χαρακτήρισε το φαινόμενο… «μεταφυσικό»). Κατά μία εκδοχή η οποία έχει καταρριφθεί, επρόκειτο για αντικατοπτρισμό από την Αφρική και συγκεκριμένα για τη διάθλαση στρατιωτών σε παράταξη από τη Λιβύη. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί τη συχνότητα αλλά και τη χρονική διάρκεια της παρατήρησής του.
Αδιαμφισβήτητα λοιπόν «κάτι παράξενο» φαινόταν στον κάμπο των Σφακίων, όμως το πιθανότερο είναι ότι επρόκειτο για οφθαλμαπάτη που προκαλείται από την πάχνη της πρωινή δροσιάς, η οποία, σε συνδυασμό και με πολύ συγκεκριμένες συνθήκες (άπνοια, υγρασία, ξηρή ατμόσφαιρα, θέση παρατήρησης, φως των πρώτων ηλιαχτίδων), εξατμίζεται στο συγκεκριμένο σημείο και το οπτικό αποτέλεσμα, με τη βοήθεια της φαντασίας, είναι οι φιγούρες που κινούνται και θυμίζουν τα παλικάρια του Νταλιάνη…
Χρησιμοποιούμε τον αόριστο μιλώντας για τη θέαση του φαινομένου, διότι το μυστήριο έχει να παρατηρηθεί αρκετά χρόνια. Και για αυτό, όμως, θα υπάρχει μια αιτία.
Η τελευταία μαρτυρία στο zougla.gr
Το zougla.gr βρέθηκε στα Σφακιά και συνομιλήσαμε με αρκετούς κατοίκους της περιοχής του Φραγκοκάστελου. Οι περισσότεροι είχαν κάτι να πουν για το φαινόμενο, ανακαλώντας κυρίως τις μαρτυρίες των μεγαλύτερων και τις παιδικές ιστορίες που άκουγαν μικροί. Όλοι μας υπέδειξαν έναν άνθρωπο, για τον οποίο μας έδωσαν την εντύπωση ότι είναι σεβαστός, αξιόπιστος και ότι μπορεί να πει υπεύθυνα ότι έχει δει τους Δροσουλίτες, στο παρελθόν, όχι μία, αλλά αρκετές φορές!
Τόσες φορές μάλιστα, που αυτός και άλλοι σύντεκνοί του, είχαν πάψει να δίνουν σημασία στο φαινόμενο, το οποίο το επανεκτίμησαν όταν το χωριό τους άρχισε να γίνεται διάσημο για αυτόν τον λόγο και να προσελκύει τουρίστες! Είναι ο άνθρωπος, μάλιστα, που τους είδε για τελευταία φορά, τουλάχιστον όσον αφορά στους ντόπιους.
Ο Νίκος Μανουσέλης, 65 ετών, διατηρεί πολλά χρόνια μια παραλιακή ταβέρνα πολύ κοντά στο Φραγκοκάστελο (το οποίο είναι κλειστό, καθώς πραγματοποιούνται κατασκευαστικές εργασίες). Δέχτηκε να μας μιλήσει σε κάμερα, όπως είχε κάνει παλαιότερα και σε ντοκιμαντέρ κρητικού καναλιού, υπό τον -αυτονόητο για εμάς- όρο να μεταδώσουμε τα λεγόμενά του, όπως και τις σκέψεις γύρω από το φαινόμενο, όπως ακριβώς θα τα εκφράσει. Παρακάτω δημοσιεύουμε το βίντεο της συζήτησής μας αυτούσιο.
Η διήγησή του απαντάει στα ερωτήματά μας, ενώ οι περιγραφές του παραπέμπουν στο φαινόμενο της οφθαλμαπάτης -είναι η εκδοχή άλλωστε που πιστεύει και ο ίδιος, μιας και όπως μας λέει «πρόκειται για φυσικό φαινόμενο». Τα παιχνίδια του φωτός και οι υδρατμοί του εδάφους στον κάμπο του Φραγκοκάστελου άλλωστε «παίζουν κι άλλα παιχνίδια» – υπό ορισμένες συνθήκες κι από ορισμένο σημείο, μπορεί να παρατηρήσεις για παράδειγμα ένα κοπάδι πρόβατα που η εικόνα τους διαθλάται και τα συμπαθή τετράποδα αποκτούν ύψος… 1,50 μέτρου, όπως είδε ο ίδιος.
Ο Νίκος Μανουσέλης θεωρεί ότι το φαινόμενο έχει κοπάσει, λόγω της αλλαγής του αναγλύφου του κάμπου που προέκυψε από την πρόσφατη οικοδομική δραστηριότητα. Η τεράστια ιστορική αξία του τόπου του, σίγουρα όχι, και το ένδοξο παρελθόν του «μιλάει» διαρκώς στον επισκέπτη, με ή χωρίς τις κινούμενες σκιές που κάποιοι θεωρούν ότι είναι οι πολεμιστές πρόγονοί τους..
Το zougla.gr, τέλος, μπήκε στον… πειρασμό, να στηθεί τα ξημερώματα, κοντά στο Φραγκοκάστελο, για να δοκιμάσουμε… την τύχη μας. Άλλωστε, μέσα στον «μύθο», μάλλον είναι μύθος και ότι το φαινόμενο παρατηρούνταν μόνο στα τέλη Μαΐου και αρχές Ιουνίου, καθώς οι ντόπιοι επιμένουν ότι κάποτε ήταν ορατό οποιαδήποτε στιγμή του χρόνου. Αρκεί να υπήρχε ο βασικός παράγοντας, η πρωινή δροσιά…
Δείτε το ρεπορτάζ:
