Οι εκλογές για μένα χάνονται στο βάθος του χρόνου. Τις έζησα στο πετσί μου από τότε που κατάλαβα τον κόσμο, μεγάλωσα σε ένα πολιτικοποιημένο σπίτι, που ζούσε το ρυθμό των εκλογών από την πρώτη ως την τελευταία μέρα, αφού είχαμε και ένα από τα ελάχιστα ραδιόφωνα της πόλης.
Παρ’ όλα τα κυνηγητά και τις απειλές, όμως, την ημέρα των εκλογών ο πατέρας, ο Μηνάς, παρέμενε αμετακίνητος στα πιστεύω του. Φορούσε τα καλά του τα ρούχα, κοστούμι, ρεπούμπλικα, γραβάτα και βάδιζε με βήμα σταθερό προς την κάλπη. Πρώτα επιτελούσε το υψηλό δημοκρατικό του καθήκον, ψήφιζε δηλαδή. Έπειτα έβαζε και τους άλλους να επιτελούν το δικό τους δημοκρατικό καθήκον. Μάζευε με ένα φορτηγό αυτοκίνητο που είχε στο γραφείο μεταφορών ό,τι ανήμπορους, ταπεινούς και καταφρονεμένους, γριές, παππούληδες από όλες τις τρώγλες και τα φτωχόσπιτα, τους έδινε το ψηφοδέλτιο διπλωμένο με τη ρητή εντολή «αυτό θα ρίξεις, δεν θα πάρεις κανένα άλλο χαρτί που θα σου δώσουν…» και τους πήγαινε ένα βήμα από την κάλπη. Έκανε αγώνες για τη βασιλευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία και πέθανε πικραμένος. Δε μπόρεσε ποτέ να καταλάβει τι έφταιξε και δεν απέδωσαν τόσοι και τόσοι αγώνες… Προφανώς δεν του είχε πει κανείς ότι οι αγώνες του δεν έγιναν για τη δημοκρατία αλλά για τον κοινοβουλευτισμό. Και δεν έμαθε ποτέ ότι αγωνίστηκε για μια ολιγαρχία του κερατά… Θεός σχωρέστον.
Οι πρώτες εκλογές που θυμάμαι ήταν εκείνες της 5ης Μαρτίου του 1950. Και τις θυμάμαι σαν ένα δωμάτιο γεμάτο καπνούς από τσιγάρα, ένα φαλακρό δάσκαλο να γράφει σε ένα τετράδιο αγωνιωδώς τα αποτελέσματα και ο σπήκερ του ραδιοφώνου να λέει το γνώριμο «εψήφισαν 1.532, έλαβον…» Ποτάμι έτρεχε ο ιδρώτας και ήταν και ένας μπακάλης ειδικός στις προσθέσεις, αφαιρέσεις και τους πολλαπλασιασμούς, ο οποίος έπαιζε το ρόλο του κομπιούτερ. Δεν ξέρω πόσο επηρεασμένος είμαι από την εποχή, έχω την εντύπωση όμως ότι ο μπακάλης, ο Θωμάς, τις αριθμητικές πράξεις τις έκανε πιο γρήγορα από τα κομπιουτεράκια. Του δίνανε τα νούμερα και αυτός έβγαζε αστραπιαία τα αποτελέσματα. Τύφλα να ‘χουν οι υπολογιστές. Σε εκείνες τις εκλογές, πάντως, θυμάμαι ότι νικητές ήταν ο Νικόλαος Πλαστήρας και ο Σοφοκλής Βενιζέλος. Και το θυμάμαι από ένα γείτονα, κουφό από τους βομβαρδισμούς της Μικρασίας, που το πανηγύριζε δεόντως. Ήταν ο παππούς του γνωστού από το «φέιμ στόρι», Γιώργου Λιανού, ένας βιοπαλαιστής μαραγκός, ο οποίος όπως όλοι οι συμπολεμιστές του μαύρου καβαλάρη, ήταν φανατικός Πλαστηρικός. Για την ιστορία, σχηματίστηκε κυβέρνηση από το συνασπισμό των κομμάτων ΕΠΕΚ και Φιλελεύθεροι.
Αργότερα έμαθα ότι αυτή την εποχή, επί κυβερνήσεως Πλαστήρα δηλαδή, είχε γίνει η εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη, καθώς και η είσοδος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ από τον υιό του μεγάλου Ελευθερίου Βενιζέλου, τον Σοφοκλή. Μάλιστα. Αξέχαστες, όμως, θα μου μείνουν οι επόμενες εκλογές, τότε που αντίπαλος του Πλαστήρα κατέβηκε ο στρατηγός Αλέξανδρος Παπάγος με τον Ελληνικό Συναγερμό. Ο νικητής του εμφυλίου, εναντίον μαύρου καβαλλάρη. Και θα μου μείνουν αξέχαστες επειδή για πρώτη φορά γεύτηκα τα τερτίπια από τα εκλογικά συστήματα. Στο ίδιο δωμάτιο, με τους καπνούς, ο ίδιος δάσκαλος έγραφε τα αποτελέσματα από το ραδιόφωνο –Τζένεραλ Ελέκτρικ παρακαλώ- ο σπήκερ έδινε τα νούμερα «… έλαβον…» και ο Θωμάς ο μπακάλης έκανε τις προσθαφαιρέσεις και τις διαιρέσεις και έβγαζε, να πούμε, τα «έξιτ πολς». Τότε λοιπόν, ήταν όλοι στη μαύρη θλίψη, η ομήγυρις και το σπίτι ήταν τελικά πλαστηρική γιάφκα και μόνο που δεν έκλαιγαν. Σκασμένοι έλεγαν ότι οι περισσότεροι Έλληνες ψήφισαν Πλαστήρα και έτσι ήταν, θριαμβευτής, όμως, των εκλογών ήταν ο Παπάγος. Στα κατοπινά χρόνια πληροφορήθηκα τι ακριβώς είχε γίνει, πώς είχε πέσει στην παγίδα του πλειοψηφικού ο αφελής Πλαστήρας και χαντακώθηκε. Στις εκλογές αυτές θυμάμαι το “σλόγκαν” της αριστεράς “τι Παπάγος – τι Πλαστήρας”. Οι κομμουνιστές δεν συγχώρησαν ποτέ στον στρατηγό την εκτέλεση Μπελογιάννη η οποία είχε γίνει πίσω από την πλάτη του… Πάλι, θα πω εδώ για τον κουφό γείτονα που είχε πάθει κατάθλιψη από την ήττα. Έκλαιγε. Πάνω από το κρεβάτι του, είχε μια θηριώδη φωτογραφία του Πλαστήρα με τις μουστάκες, που δεν την κατέβασε ποτέ. Και μια εφημερίδα την πλαστηρική «Αλλαγή» με τη φωτογραφία του αρχηγού της ΕΠΕΚ και τίτλο «Ο αυριανός νικητής». Τελικά οι προβλέψεις της εφημερίδας έπεσαν έξω. Και την επομένη των εκλογών, έκλεισε.
Ήταν τότε τα πέτρινα πολιτικά χρόνια, «τά ‘σκιαζε η φοβέρα», ιδιαίτερα στην επαρχία είχε ταυτισθεί η παράταξη του κέντρου και των Φιλελευθέρων με την Αριστερά, κουφό αλλά αληθινό.
Έπειτα, θυμάμαι το πέρασμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην πρωθυπουργία. Για τον κόσμο που δεν ήξερε, προέκυψε ξαφνικά και θυμάμαι ότι τότε ένα στέλεχος του Πλαστήρα, ο Ευάγγελος Αβέρωφ με αρκετούς Ηπειρώτες βουλευτές της ΕΠΕΚ που επηρέαζε (Αθανασάκος, Αθανασίου), πέρασε στο νέο κόμμα που μετονομάστηκε. Από «Ελληνικός Συναγερμός» έγινε η γνωστή σε πολλούς «Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση», της οποίας ιδρυτής ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.
Το ίδιο επαναλήφθηκε και το 1958. Η κατακερματισμένη Δημοκρατική Ένωση ήταν εύκολη βορά και έχασε… πανηγυρικά από την ΕΡΕ. Τότε η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά, η ΕΔΑ δηλαδή, υπό τον χαλκέντερο γέρο – Πασαλίδη και τον Ηλία Ηλιού είχε εκλέξει το απίστευτο νούμερο των 79 βουλευτών και ήταν στη Βουλή η αξιωματική αντιπολίτευση. Αργότερα γι’ αυτές τις εκλογές έγινε γνωστό ότι είχαν ψηφίσει και τα… δέντρα. Τέτοια νοθεία.
Ακολούθησαν οι εκλογές του 1962, η σύγκρουση Καραμανλή με το παλάτι η πρώτη ήττα της ΕΡΕ (8 Νοεμβρίου 1963) και καπάκι οι δεύτερες εκλογές (16 Φεβρουαρίου 1964) με τη θριαμβευτική επικράτηση της Ένωσης Κέντρου με το μυθικό για τον Κοινοβουλευτισμό νούμερο του 52,72% και 171 έδρες (ΕΡΕ 35,26%). Χαμός. Τότε είχε γίνει από τον Γεώργιο Παπανδρέου η μεγαλύτερη προεκλογική συγκέντρωση στη Λάρισα, που ήταν και το πολιτικό βαρόμετρο της εποχής. Λέγανε: Όποιος γεμίσει την πλατεία της Λάρισας, παίρνει τις εκλογές. Την συγκεκριμένη αναμέτρηση την παρακολούθησα από έναν ασύρματο, ήμουν στο Τόκιο τότε με το «Ατλαντικός Ήλιος» του Λιβανού, δόκιμος πλοίαρχος. Δε θα ξεχάσω τους πανηγυρισμούς του πληρώματος και των αξιωματικών, γελούσαν και τα αυτιά τους.
Τα θλιβερά γεγονότα που ακολούθησαν, η αποστασία, και η χούντα ανέστειλαν την λειτουργία του ελληνικού Κοινοβουλίου. Το 1965, ο πατέρας μου ο Μηνάς, έμελλε να δει τον βουλευτή που ψήφιζε, τον Φώτη τον Πιτούλη, αποστάτη με το Μητσοτάκη. Του πέσανε τα μούτρα. Κρυβότανε να μη τον δούνε. Το 1966 στην εφημερίδα «Ελευθερία» του Κόκα ήμουν, περιμέναμε εκλογές και ένα πρωϊ, 21η Απριλίου ήταν η «αποφράς», είδαμε τα τανκς σταθμευμένα έξω από την εφημερίδα στην Πανεπιστημίου. Ποιες εκλογές; Ακολούθησε η μαύρη περίοδος της δικτατορίας, τα τραγικά γεγονότα της Κύπρου και η επάνοδος Καραμανλή. Το 1974 έγιναν οι πρώτες εκλογές μετά έντεκα χρόνια. Από τη μια ο Καραμανλής και από την άλλη η διαλυμένη Ένωση Κέντρου και το πρωτοεμφανιζόμενο ΠΑΣΟΚ με αρχηγό τον Ανδρέα Παπανδρέου. Οι εκλογές αυτές έμειναν να τις θυμόμαστε από τη φράση του Μίκη Θεοδωράκη «Καραμανλής ή τανκς». Και τελικά ο Καραμανλής σάρωσε την Ένωση Κέντρου αλλά το ΠΑΣΟΚ έβαλε πόδι στη βουλή με εκείνο το πρώτο 13,5% που σήμαινε πολλά… Θυμάμαι, τα αποτελέσματα τα παρακολούθησα στο Σύδνεϋ, δεν υπήρχαν τότε τα σημερινά μέσα, ένας Προκόπης, συγγενής από την Αθήνα, είχε βάλει το τηλέφωνο δίπλα στην τηλεόραση και εμείς στην άλλη άκρη του κόσμου, συνδέσαμε το ακουστικό με έναν υποτυπώδη ενισχυτή και ακούσαμε τις εκλογές ρεφενέ. Για την ιστορία, σημειώνω ότι «παρών» ήταν και ο αδελφός του μετέπειτα υπουργού του ΠΑΣΟΚ Ποττάκη, ο Λευτέρης Ποττάκης.
Τις επόμενες εκλογές, του ’77, τις κέρδισε βέβαια πάλι ο Καραμανλής, ένα γεγονός, όμως, επισκίασε τη νίκη του. Ο διπλασιασμός της κοινοβουλευτικής δύναμης του ΠΑΣΟΚ που πλέον ήταν αξιωματική αντιπολίτευση. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, του ζιβάγκο και της αλλαγής (σλόγκαν που μάλλον το πήρε από τις οξυρύγχιους πάπυρους που βρίσκονται στη Σουηδία (;) ήταν προ των πυλών της εξουσίας. Τα πάντα πλέον ήταν θέμα χρόνου. Στις εκλογές του 1981το ΠΑΣΟΚ με 47% και με 175 βουλευτές γίνεται η πρώτη σοσιαλιστική κυβέρνηση στην Ελλάδα. Ένας άνεμος αλλαγής πνέει παντού, η ΕΑΜική αριστερά που είχε να σηκώσει κεφάλι από το τέλος του εμφυλίου, τώρα βρίσκεται στην εξουσία, το ζιβάγκο γίνεται μόδα, οι «πρασινοφρουροί» πιάνουν δουλειά και η αλήθεια είναι ότι έγινε δουλειά τότε, έγιναν πράγματα που έπρεπε να γίνουν στα πρώτα ΠΑΣΟΚικά χρόνια.
Για πρώτη φορά στη μεταπολίτευση έγιναν εκλογές μετά την ολοκλήρωση της τετραετίας, στις 18 Ιουνίου 1989. Το σκάνδαλο Κοσκωτά έριχνε βαριά τη σκιά του στην πολιτική ζωή του τόπου. Αποτελέσματα εκλογών: Η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ήταν 1ο κόμμα και το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου 2ο, όμως δεν υπήρχε απόλυτη πλειοψηφία για κανέναν (άλλωστε το εκλογικό σύστημα ήταν αρκετά αναλογικό) και τελικά φθάσαμε στη «συγκυβέρνηση» Ν.Δ. – Συνασπισμού (που έβγαλε 28 έδρες και 13%) με πρωθυπουργό τον Τζαννή Τζαννετάκη. Από τότε το ΠΑΣΟΚ πνέει μένεα εναντίον του σχωρεμένου Φλωράκη, «προδότη» τον ανεβάζουν, «προδότη» τον κατεβάζουν γι’ αυτή την έρημη συγκυβέρνηση με τη Νέα Δημοκρατία. Από τις εκλογές αυτές κρατάω μια από τις καλύτερες πρώτες σελίδες (Ελεύθερος Τύπος) για το κοινό της Νέας Δημοκρατίας. Μονοθεματική. Μια φωτογραφία ενός Παπανδρέου συγκλονισμένου και κύριος τίτλος «Αντίο Ανδρέα». Ο πρωθυπουργός που τον φώναζαν φίλοι και εχθροί με το μικρό του όνομα, ο Ανδρέας, είχε γνωρίσει την πρώτη του εκλογική ήττα και η Νέα Δημοκρατία μια πρώτη κατ’ ευφημισμό «πύρρειο νίκη»
Η συγκυβέρνηση μετά από μερικούς μήνες ολοκλήρωσε το έργο της και πήγαμε στις εκλογές της 5ης Νοέμβρη 1989. Μπορεί η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη να ήταν και πάλι πρώτη δύναμη και με ανεβασμένο ποσοστό, αλλά ουσιαστικός νικητής ήταν το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, που αύξησε τη δύναμή του κι έχοντας πάνω από 120 έδρες (συγκεκριμένα 128), καθόριζε τις εξελίξεις. Και τις εκλογές αυτές τις έζησα στον «Ελεύθερο Τύπο» από τον οποίο απουσίαζε ο Άρης Βουδούρης, που δεν πρόλαβε να δει τη Νέα Δημοκρατία με αυτοδύναμη κυβέρνηση. Το 1992 είχε σκοτωθεί.
Ακολούθησαν οι εκλογές της 10ης Οκτωβρίου 1993, που προκλήθηκαν από την πτώση της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας το Σεπτέμβριο, με την αποσκίρτηση του βουλευτή Συμπιλίδη. Αντίπαλοι: Από τη μια ο Κώστας Μητσοτάκης και από την άλλη ο Ανδρέας Παπανδρέου, με κλονισμένη την υγεία του, μίλησε στο Σύνταγμα μέσα από… γυάλινο κλουβί! Και όμως, αυτός ο ετοιμόρροπος Ανδρέας έριξε στο καναβάτσο τον μεγάλο του αντίπαλο. Το ΠΑΣΟΚ διέλυσε τη Νέα Δημοκρατία. Πήρε 170 έδρες έναντι 111. Οι εκλογές έγιναν με τον Εκλογικό Νόμο 1907/1990 που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, δηλαδή ενισχυμένη αναλογική με τις ρήτρες του +1 και του 3%.
Οι βουλευτικές εκλογές του 1996 έγιναν στις 22 Σεπτεμβρίου. Το ΠΑΣΟΚ, με πρόεδρο τον Κ. Σημίτη που είχε διαδεχτεί στις 22 Ιανουαρίου τον άρρωστο Α. Παπανδρέου, κέρδισε τις εκλογές με ποσοστό 41,49%, έλαβε 162 από τις 300 έδρες της Βουλής και σχημάτισε τη δεύτερη κατά σειρά κυβέρνηση. Της ΝΔ ηγήθηκε στις εκλογές ο Μ. Έβερτ, που είχε διαδεχθεί τον ηττημένο στις εκλογές του 1993 Κωνσταντίνο Μητσοτάκη.
Οι εκλογές έγιναν με τον Εκλογικό Νόμο 1907/1990 που είχαν γίνει και οι εκλογές του 1993, δηλαδή ενισχυμένη αναλογική με τις ρήτρες του +1 και του 3%.
Στις βουλευτικές εκλογές 2000 συνέβη και το εξής ευτράπελο. Μέχρι τις δέκα το βράδυ, κέρδιζε η Νέα Δημοκρατία, βγήκαν στους δρόμους οι οπαδοί με τις σημαίες, έγινε κόλαση, κρύφτηκαν οι «πρασινοφρουροί» στα σπίτια, έσβησαν τα φώτα στα εκλογικά κέντρα του ΠΑΣΟΚ. Και ενώ από την Ρηγίλλης ετοιμάζονταν να πάνε Ζάππειο για ανακοίνωση της νίκης με συνοδεία ΟΝΕΔιτών και άλλων, κάνει έτσι και έρχονται τα πάνω κάτω. Αλλάζουν άρδην τα αποτελέσματα και ξαφνικά εκεί που έχανε, κέρδισε τελικά το ΠΑΣΟΚ. Το ημερολόγιο έγραφε 9 Απριλίου, 2000, είχαμε πατήσει την επόμενη χιλιετία. Το ΠΑΣΟΚ με πρόεδρο τον Κ. Σημίτη κέρδισε τις εκλογές με ποσοστό 43,79%, έλαβε 158 από τις 300 έδρες της Βουλής και σχημάτισε την τρίτη του κατά σειρά κυβέρνηση. Της ΝΔ ηγήθηκε στις εκλογές ο Κώστας Καραμανλής, που είχε διαδεχθεί τον ηττημένο στις εκλογές του 1996 Μ. Έβερτ.
Οι βουλευτικές εκλογές του 2004 έγιναν στις 7 Μαρτίου, την ώρα που όλη η Ελλάδα έτρεχε να προλάβει τους Ολυμπιακούς αγώνες και το στέγαστρο Καλατράβα. Η Νέα Δημοκρατία με πρόεδρο τον Κώστα Καραμανλή κέρδισε τις εκλογές με ποσοστό 45,4%, έλαβε 165 από τις 300 έδρες της Βουλής και σχημάτισε κυβέρνηση τερματίζοντας την ενδεκάχρονη συνεχή διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Για την ιστορία, του ΠΑΣΟΚ ηγήθηκε σε αυτές τις εκλογές ο σημερινός αρχηγός του, ο Γιώργος Παπανδρέου, που είχε διαδεχθεί τον απερχόμενο πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη, ως αρχηγός του κόμματος, το Φεβρουάριο του 2004.
Οι βουλευτικές εκλογές του 2007 διεξήχθησαν στις 16 Σεπτεμβρίου. Το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν νίκη του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, με πρόεδρο τον Κώστα Καραμανλή, για δεύτερη συνεχόμενη φορά, με ποσοστό 41,83% και 152 έδρες (από το σύνολο των 300) στη Βουλή. Το ΠΑΣΟΚ με το Γιώργο Παπανδρέου, έχασε εκλογική δύναμη. Πήρε 38,10% και μείον 15 έδρες (εξέλεξε μόλις 102 βουλευτές).
…Ήταν ένας μακρινός και ίσως κουραστικός περίπατος στην κοινοβουλευτική Ελλάδα του τελευταίου μισού του εικοστού αιώνα και της πρώτης δεκαετίας του εικοστού πρώτου. Πολιτικά πάθη, μίση και υποσχέσεις, νίκες και ήττες αρχηγών και κομμάτων, τις περισσότερες φορές δίχως ουσία και χωρίς αντίκρισμα. Σε ένα μήνα έχουμε και πάλι εκλογές. Με φόντο τη σημερινή ολιγαρχία, που την ονομάσαμε δημοκρατία και την ποτίσαμε με αίμα και ιδρώτα, θα βάλω τα ψηφοδέλτια στο τραπέζι, θα κλείσω τα μάτια μου και θα περπατήσω σε εκείνη τη σκληρή εποχή, στα πέτρινα χρόνια, τότε που δεν ήξερα τι θα πει δημοκρατία και τι ολιγαρχία. Τότε που είχαμε την ψευδαίσθηση ότι αγωνιζόμαστε για κάτι και μπορούσαμε να πεθάνουμε για κάτι. Τότε που ο σχωρεμένος ο πατέρας μου, ο Μηνάς, φορούσε τη ρεπούμπλικα και τη γραβάτα και πήγαινε συγκινημένος να ψηφίσει. Και το βράδυ ανάμεσα σε καπνούς και σε ήχους ραδιοφώνου, ο Θωμάς ο μπακάλης, έβγαζε στο μπακαλοτέφτερο τα έξιτ πολς, χειροποίητα. Και τα πετύχαινε…
