Συνέντευξη: Σωτήρης Σκουλούδης
Η τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο δεν είναι τίποτα άλλο από την αίσθηση της ασφυξίας που αισθάνεται η Τουρκία στα δυτικά και τα νοτιοδυτικά θαλάσσια σύνορά της. Η ασφυξία αυτή μεταφράζεται σε πανικό από τη στιγμή που στην Ανατολική Μεσόγειο ανακαλύπτονται τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, το ένα μετά το άλλο. Η νοητή γραμμή Καστελόριζο-Κύπρος αποτελεί για την Τουρκία ένα είδος «σιδηρού τείχους» από αφρισμένα κύματα που την εμποδίζουν να διεκδικήσει αυτά τα οποία επιθυμεί.
Η προκλητικότητα της Τουρκίας είναι η απάντηση του τουρκικού βαθέος κράτους στην αντίληψη που κυριαρχεί στην Ελλάδα ότι το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου είναι Mare Graecorum. Αυτά κι άλλα πολλά εξηγεί στη συνέντευξη του στο zougla.gr o Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μπαχτσέ-σεχίρ της Κωνσταντινούπολης, Βύρων Ματαράνγκας.
Ο κύριος Ματαράγκας επιδιώκει να εξηγήσει στον Έλληνα αναγνώστη με απλά λόγια το πώς σκέφτεται η τουρκική διοίκηση αλλά και η σημερινή τουρκική ελίτ. Αποτολμά δε να αποκρυπτογραφήσει τις μοίχιες σκέψεις του τουρκικού βαθέος κράτους ως προς την πρόκληση ενός θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο, που φθάνει σε δεύτερο στάδιο ακόμη και στην πρόκληση μιας πολεμικής σύρραξης.
Ενδεχομένως το σημαντικότερο στοιχείο στην ανάλυση του καθηγητή Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων είναι το ότι η Τουρκία δεν μπλοφάρει.
Zougla.gr: Πώς εξηγείτε την τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο καθώς και την εμμονή της στην προκλητικότητα αυτή;
Βύρων Ματαράγκας: Αυτό που η ελληνική πλευρά ονομάζει προκλητικότητα της Τουρκίας δεν είναι τίποτα άλλο από την αντίδραση, την οποία προκαλεί η ασφυξία που αισθάνεται από τον εγκλωβισμό της στις ακτές της και τον αποκλεισμό της από την Θάλασσα του Αιγαίου και την Μεσόγειο Θάλασσα. Χαρακτηριστικά λένε «δεν μπορούμε να ξεμυτήσουμε ούτε στο Αιγαίο, ούτε στην Ανατολική Μεσόγειο»!
Ως προς το σημείο αυτό, θα επαναλάβω- υπογραμμίζοντας για μιά ακόμη φορά- αυτό που έχω πει στο παρελθόν! Η Τουρκία δεν πρόκειται να δεχθεί τον αποκλεισμό της, ούτε τον παραγκωνισμό της από την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Θα αντιδράσει σε κάθε προσπάθεια αποκλεισμού της και παραγκωνισμού της από τις δύο αυτές θάλασσες.
Αυτό να το έχουν υπόψη τους και στην Αθήνα και στην Λευκωσία!
Πώς θα αντιδράσει; Τι άλλο μπορεί να κάνει εκτός από τις προκλητικές ενέργειες που παρατηρούμε;
Η στρατηγική της εκτυλίσσεται σε δύο φάσεις- και μιλώ μετά λόγου γνώσεως: Στην α’ φάση θα επιδιώξει την δημιουργία ενός θερμού επεισοδίου, ελπίζοντας ότι θα μπορέσει να το ελέγξει. Όταν όμως, ανάβεις μία φωτιά, δεν μπορείς ποτέ να είσαι βέβαιος ότι θα μπορέσεις να την σβήσεις μόνος σου.
Και τι θα κερδίσει με αυτό το θερμό επεισόδιο;
Μα είναι πολύ απλό! Θα υποχρεώσει την Ελλάδα να καθίσει μαζί με την Τουρκία στο τραπέζι των συνομιλιών. Για τον λόγο αυτό, τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) είναι πάρα πολύ σημαντικά, διότι μπορούν να αποτρέψουν την ανεπιθύμητη εκείνη επαφή ή τριβή,που θα ανάψει την σπίθα.
Και η β΄φάση τι περιλαμβάνει;
Εφόσον η ελληνική πλευρά εμμένει στον ισχυρισμό της ότι το Αιγαίο είναι θάλασσα Ελληνική (Mare Graecorum), ότι η Τουρκία δεν έχει κανένα δικαίωμα στον ορυκτό πλούτο της θάλασσας αυτής, επιπροσθέτως δε χαράσσοντας και μία αυθαίρετη γραμμή που ενώνει το Καστελόριζο με την Κύπρο, θεωρούν δηλαδή Ελληνική θάλασσα και το βόρειο τμήμα της Ανατολικής Μεσογείου, η Τουρκία τότε είναι αποφασισμένη να προκαλέσει ένοπλη σύρραξη, δηλαδή πόλεμο με την Ελλάδα!
Θα πρέπει να πω ότι, ως προς το θέμα αυτό η Τουρκία δεν μπλοφάρει! Το εννοεί και θα το πράξει, διότι θεωρεί ότι, σε μία τέτοια απευκταία για εκείνη συγκυρία, η ένοπλη σύρραξη με την Ελλάδα είναι η μόνη δυνατή διέξοδος που της απομένει από τον ασφυκτικό εγκλωβισμό της στα παράλια της!
Οι μεγάλης εκτάσεως στρατιωτικές ασκήσεις του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού αυτή την απειλή σηματοδοτούν;
Αυτές οι στρατιωτικές ασκήσεις του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού έχουν ως σκοπό να μεταπείσουν την Ελλάδα και τους Έλληνες, δηλαδή να τους πείσουν να αλλάξουν γνώμη και να παύσουν να θεωρούν το Αιγαίο ως «Mare Graecorum», όπου η Τουρκία με τις τόσες ακτές που έχει, δεν έχει κανένα δικαίωμα στην θάλασσα αυτή.
Σε περίπτωση πολέμου λοιπόν, τι είναι αυτό που θα επιδιώξει η Τουρκία;
Mπορώ να απαντήσω στην ερώτηση αυτή, όπως πάντα, μετά λόγου γνώσεως.
Σε περίπτωση πολέμου, η Τουρκία θα επιδιώξει την κατάληψη μιάς ή δύο κατοικημένων νήσων, που βρίσκονται κοντά στις ακτές της.
Τι προσδοκά να κερδίσει με αυτό;
Όταν τους λες, επειδή όλα τα νησιά του Αιγαίου είναι δικά μου, το Αιγαίο είναι «Mare Graecorum» και εσείς δεν έχετε κανένα απολύτως δικαίωμα στην θάλασσα αυτή, παρά τις μεγάλες ακτές που έχετε, επιπροσθέτως μάλιστα, τραβάω και μία γραμμή και ενώνω το Καστελόριζο με την Κύπρο, και έτσι σε αποκλείω και από την Ανατολική Μεσόγειο, τους βάζεις στον πειρασμό να σκεφθούν ότι, εάν έτσι έχουν τα πράγματα από νομικής απόψεως, τότε εάν κάποια νησιά άλλαζαν χέρια, θα άλλαζε και το νομικό καθεστώς της θάλασσας αυτής!
Στο σκεπτικό αυτό εντάσσεται και η θεωρία των «Γκρίζων Ζωνών» και η φιλολογία περί «τουρκικών νησιών, τα οποία η Ελλάδα κατέλαβε»! Τα νησιά αυτά ήταν 8, έγιναν 10, 12, 15 και πρόσφατα, ο αριθμός τους ανήλθε στα 20!
Συναφώς ενδείκνυται να υπενθυμίσω ότι, όταν οι Ρωμαίοι απεκάλεσαν την Μεσόγειο «Mare Nostrum» ( δική μας θάλασσα), τον 6ο αιώνα μ.Χ., είχαν ολοκληρώσει την κατάκτηση της βόρειας, ανατολικής και νότιας ακτής της Μεσογείου πριν από τον θάνατο του αυτοκράτορα Κλαύδιου το έτος 54 μ.Χ.
Το Αιγαίο είναι μία θάλασσα που βρέχει τις ακτές δύο χωρών, της Ελλάδος και της Τουρκίας. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι, είναι μία ημίκλειστη θάλασσα με δύο μόνο παράκτιες χώρες, την Ελλάδα και την Τουρκία, και μία έξοδο προς νότον, προς την Μεσόγειο Θάλασσα.
Η ιδιομορφία του είναι ότι τα πολυάριθμα νησιά του, περί τις 3.000 είναι διάσπαρτα σε όλο το πέλαγος και ανήκουν στην Ελλάδα, με εξαίρεση δύο νησιά, την Ίμβρο και την Τένεδο που ανήκουν στην Τουρκία.
Τι νομίζετε ότι θα κάνουν οι Τούρκοι στην υποθετική περίπτωση, που θα κατελάμβαναν ένα ή δύο κατοικημένα νησιά;
Δεν νομίζω! Γνωρίζω πολύ καλά τι θα κάνουν! Θα τα εποικίσουν με Τούρκους που θα μεταφέρουν από την ενδοχώρα της Ανατολίας, ότι ακριβώς έκαναν στην Ίμβρο και στην Τένεδο μετά το 1964 (βλ.Βύρων ΜΑΤΑΡΑΓΚΑΣ, Ο Ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης, Ίμβρου και Τενέδου: 80 χρόνια μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923-2003), Πρακτικά Συνεδρίου Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ, Τόμος Α΄, Ρέθυμνο, 2004, σελ.167-179) καθώς και στην Κύπρο μετά το 1974.
Αυτή είναι η παραδοσιακή τακτική των Τούρκων! Όταν οι Σελτζούκοι Τούρκοι άρχισαν να κατακτούν εδάφη της Μ.Ασίας μετά την Μάχη του Ματζιγκέρτ το 1071, μετέφεραν στα εδάφη που κατακτούσαν Τουρκικούς πληθυσμούς από τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Την τακτική αυτή συνέχισαν οι Οθωμανοί Τούρκοι.Έτσι βρέθηκαν τουρκικοί πληθυσμοί στις Βαλκανικές χώρες.
Στο ενδεχόμενο αυτό, τι θεωρείτε ότι θα πρέπει να κάνει η Ελλάδα;
Η έννοια της υφαλοκρηπίδας εμπεριέχεται στην έννοια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Είτε πρόκειται για την υφαλοκρηπίδα της Ελλάδος στο Αιγαίο, είτε πρόκειται για την ΑΟΖ της Ελλάδος στο Αιγαίο, για την οριοθέτηση του προς ανατολάς τμήματος αυτής, η Ελλάδα θα πρέπει να έλθει σε συνεννόηση με την Τουρκία. Αυτό είναι αναπόφευκτο!
Θα πρέπει μάλιστα, η Ελλάδα και η Τουρκία να συμφωνήσουν να προσφύγουν στο Διεθνές Δικαστήριο για την επίλυση αυτής της σοβαρής διαφοράς.
Σημειωτέον ότι, επειδή πρόκειται για διαφωνία μεταξύ των δύο αυτών κρατών ως προς τους εφαρμοστέους κανόνες δικαίου για την επίλυση της διαφοράς, η διαφωνία είναι κατ’εξοχήν νομική και εμπίπτει στην δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Υπάρχει διεθνής νομολογία, δηλαδή δεδικασμένο, προηγούμενες δικαστικές αποφάσεις, σχετικά με το επίδικο αυτό θέμα;
Ναι. Υπάρχουν. Θα αναφέρω:
α) την διαιτητική απόφαση της 30ης Ιουνίου 1977 για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Γαλλίας και Ηνωμένου Βασιλείου.
Το πρόβλημα ήταν τα Αγγλο-Νορμανδικά νησιά, τα οποία βρίσκονται κοντά στην ακτή της Νορμανδίας (Γαλλίας), στην είσοδο του Κόλπου του Σεν Μαλό (Saint Malo), στην Θάλασσα της Μάγχης, αλλά ανήκουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, και τα νησιά Σίλλυ (Scilly) στα Αγγλικά και Σορλένζ (Sorlingues) στα Γαλλικά, στα νοτιο-δυτικά του απώτατου άκρου της Αγγλίας, σε προχωρημένη θέση στην περιοχή του Ατλαντικού, που και αυτά ανήκουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Το Διαιτητικό Δικαστήριο έκανε λόγο για «γεωγραφική κατάσταση», «γεωγραφική διαμόρφωση», για μία «δίκαιη οριοθέτηση» και δήλωσε ότι, «ο δίκαιος χαρακτήρας κάθε μεθόδου οριοθετήσεως εξαρτάται πάντοτε από τις σχετικές γεωγραφικές συνθήκες και άλλους παράγοντες».
Χρησιμοποίησε τη μέθοδο της μέσης γραμμής και δεν αναγνώρισε ξεχωριστή υφαλοκρηπίδα ούτε σε καθένα από τα νησιά αυτά, ούτε ομαδικά στο κάθε σύνολο των δύο αυτών ομάδων νησιών, που ανήκουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
και
β) την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της 3ης Φεβρουαρίου 2009 σχετικά με τη θαλάσσια οριοθέτηση στην Μαύρη Θάλασσα μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρουμανίας. Το πρόβλημα ήταν το Νησί των Φιδιών, που ανήκει στην Ουκρανία, αλλά βρίσκεται κοντά στην ακτή της Ρουμανίας.
Το Διεθνές Δικαστήριο δέχθηκε ότι, πρόκειται περί κατοικημένου νησιού και όχι περί βραχονησίδας. Έκανε λόγο για «δίκαιο αποτέλεσμα» που θα προκύψει από τον «προσδιορισμό μιάς ενιαίας θαλάσσιας μεθορίου μεταξύ των δύο κρατών στην Μαύρη Θάλασσα, η οποία θα επέτρεπε την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των ΑΟΖ, που θα εμπίπτουν στην δικαιοδοσία καθενός».
Για τον προσδιορισμό αυτής της «ενιαίας θαλάσσιας μεθορίου» μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρουμανίας, το Δικαστήριο χρησιμοποίησε την μέθοδο της μέσης γραμμής, λαμβάνοντας υπόψη την αναλογία μεταξύ του μήκους των ακτών καθεμιάς χώρας χωριστά με την έκταση των αντίστοιχων θαλασσίων ζωνών κάθε μιάς χώρας.
Το Διεθνές Δικαστήριο δεν αναγνώρισε ιδιαίτερη υφαλοκρηπίδα, ούτε ιδιαίτερη ΑΟΖ στο Νησί των Φιδιών, παρά μόνο μία αιγιαλίτιδα ζώνη 12 ν.μ.,
και
γ) την απόφαση της 14ης Μαρτίου 2012 του Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιο της Θάλασσας που εδρεύει στο Αμβούργο, μεταξύ του Μπαγκλαντές και της Μιανμάρ σχετικά με το νησί Σεν Μάρτιν. Το νησί αυτό ανήκει στο Μπαγκλαντές, αλλά βρίσκεται απέναντι από τις ακτές της Μιανμάρ.
Σύμφωνα με την εν λόγω απόφαση του Δικαστηρίου, το νησί Σεν Μάρτιν έχει χωρικά ύδατα 12 ν.μ., αλλά δεν έχει ούτε υφαλοκρηπίδα, ούτε ΑΟΖ πέραν των 12 ν.μ. Το Δικαστήριο χρησιμοποίησε τη μέθοδο της μέσης γραμμής και εμπνεύσθηκε από την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου στην υπόθεση του Νησιού των Φιδιών μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρουμανίας.
Υπάρχουν και άλλες αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου ή Διεθνούς Διαιτησίας υπό το ίδιο πνεύμα.
Αυτές οι δικαστικές αποφάσεις δεν φαίνεται να ευνοούν τις ελληνικές θέσεις…
Ακριβώς, εφόσον οι θέσεις της Ελλάδος είναι ότι, όλη η θάλασσα του Αιγαίου είναι ελληνική και ότι, ο αντικρυνός γείτονας, παρά τις εκτεταμένες ακτές που έχει στην θάλασσα αυτή, δεν έχει κανένα δικαίωμα, επιπλέον τραβάω και μία γραμμή που ενώνει το Καστελόριζο,που είναι μέσα στα «ρουθούνια» των Τούρκων, με την Κύπρο, και έτσι κάνω και την Ανατολική Μεσόγειο «Mare Graecorum», ασφαλώς και τέτοιες εξαλλοσύνες δεν έχουν κανένα νομικό έρεισμα.
Υπενθυμίζω ότι, σύμφωνα με το άρθρο 74 της Διεθνούς Συμβάσεως για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, η οριοθέτηση της ΑΟΖ χωρών με ακτές συνεχόμενες ή αντικρυστές θα πρέπει να γίνεται με συμφωνία μεταξύ των ενδιαφερομένων κρατών σύμφωνα με τις αρχές της ευθυδικίας (principes équitables, equitable principles).
Δείτε την προηγούμενη συνέντευξη του καθηγητή στο zougla.gr εδώ.
