To μεγάλο ταξίδι για τον Άλφα του Κενταύρου

Το μικρότερο διαστημικό σκάφος που έχει φτιαχτεί στην ιστορία ξεκίνησε το ταξίδι του σε χαμηλή τροχιά, κοντά στη Γη, διατηρώντας επικοινωνία με τα συστήματα, σύμφωνα με ανακοίνωση των επιστημόνων. Γνωστοί ως «Sprites» (σ.σ.: «ξωτικά»), οι μινιατούρες-δορυφόροι έχουν μέγεθος μόλις 3,5 εκατοστά x 3,5 εκατοστά και διαθέτουν ραδιοπομπούς, αισθητήρες και υπολογιστές, με κάθε συσκευή να τροφοδοτείται από το ηλιακό φως και να ζυγίζει μόλις τέσσερα γραμμάρια.

Ενώ έχουν σταλεί κι άλλοι μικρο-δορυφόροι στο διάστημα (οι λεγόμενοι CubeSats), τα συστήματα αυτά έχουν χιλιάδες φορές μεγαλύτερη μάζα και ζυγίζουν περισσότερο από ένα κιλό. Οι επιστήμονες λένε ότι η συγκεκριμένη πρόσφατη εξέλιξη αποτελεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα για μια φιλόδοξη προσπάθεια: τη διαστημική αποστολή σε πλανήτες πέραν του ηλιακού μας συστήματος, που ονομάζεται Breakthrough Starshot.

Ο στόχος του Breakthrough Starshot είναι η κατασκευή τσιπ που ζυγίζουν περίπου ένα γραμμάριο και η τοποθέτησή τους σε πανί που επίσης ζυγίζει πολύ λίγο, ώστε στη συνέχεια να προωθηθούν στο διάστημα με ένα λέιζερ 100 δισ. watt«Αυτό είναι ένα νέο σύνορο για τα μικροσκοπικά διαστημικά σκάφη», δήλωσε ο καθηγητής Avi Loeb του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, πρόεδρος της συμβουλευτικής επιτροπής για την πρωτοβουλία Breakthrough Starshot. Τα Sprites είναι επίσης πολύ φθηνά. Κοστίζουν μόνο μερικές δεκάδες δολάρια», όπως ανέφερε.

Η πρωτοβουλία ανακοινώθηκε πριν έναν χρόνο από τον Στίβεν Χόκινγκ και τον Ρώσο επιχειρηματία, Γιούρι Μίλνερ, ο οποίος έχει επενδύσει 100 εκατ. δολάρια στη χρηματοδότηση του προγράμματος για τα πρώτα πέντε χρόνια. Ο στόχος του Breakthrough Starshot είναι η κατασκευή τσιπ που ζυγίζουν περίπου ένα γραμμάριο και η τοποθέτησή τους σε πανί που επίσης ζυγίζει πολύ λίγο, ώστε στη συνέχεια να προωθηθούν στο διάστημα με ένα λέιζερ 100 δισ. watt.

«Ο λόγος που προσπαθούμε να μειώσουμε το βάρος έχει να κάνει με την προσπάθεια εύρεσης αστεριών, που βρίσκονται σε εφικτές αποστάσεις και χρειάζεται τα διαστημόπλοια να καταφέρουν να ταξιδέψουν με ταχύτητα το 1/5 της ταχύτητας του φωτός», δήλωσε ο Loeb.

Αν και τα Sprites έχουν ταξιδέψει ήδη ως τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, αυτή είναι η πρώτη επίδειξη που δείχνει ότι είναι δυνατόν να ξεκινήσει μια αναζήτηση μέσω μικρο-δορυφόρου στο διάστημα παράλληλα με δυνατότητα επικοινωνίας.

Το πρόγραμμα Sprite είναι υπό την ηγεσία του Zac Manchester, ενός ερευνητή που συνεργάζεται με τον Loeb στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ο οποίος ξεκίνησε να εργάζεται στο συγκεκριμένο διαστημικό σκάφος σχεδόν πριν από μια δεκαετία και πολύ πριν γίνει μέρος της πρωτοβουλίας Breakthrough Starshot.

Δύο Sprites βρίσκονται επί του παρόντος κολλημένα στο εξωτερικό του δορυφόρου Venta από τη Λετονία και του ιταλικού δορυφόρου Max Valier, μικρά συστήματα που κατασκευάστηκαν από τη γερμανική εταιρεία OHB System AG και εκτοξεύθηκαν μαζί τον Ιούνιο. “Τελικά κατέληξα να πετάω στη Γερμανία μεταφέροντας αυτά τα πράγματα μαζί μου”, δήλωσε ο Manchester.

Τέσσερα Sprites ταξιδεύουν επίσης μέσα στον δορυφόρο Max Valier και έχουν σχεδιαστεί για να απελευθερωθούν στο διάστημα – παρόλο που έχουν παρουσιαστεί κάποια προβλήματα στην επικοινωνία με τον ιταλικό δορυφόρο.

Ο Michael Garrett, διευθυντής του Κέντρου Αστροφυσικής της Jodrell Bank, εξέφρασε την ικανοποίησή του για την επιτυχία των Sprites. «Το βρίσκω πολύ περίεργο, αλλά και συναρπαστικό ταυτόχρονα» είπε, τονίζοντας ότι τα Sprites δείχνουν ότι το συγκεκριμένο είδος των τσιπ είναι σταθερά, μπορούν να αξιοποιήσουν την ηλιακή ενέργεια και είναι σε θέση να επικοινωνήσουν. “Κανονικά αυτό συμβαίνει με τους δορυφόρους που έχουν το μέγεθος ενός μεγάλου βαν ή ακόμα μεγαλύτερο από αυτό”, πρόσθεσε.

Το έργο Breakthrough Starshot βασίζεται στη συρρίκνωση της τεχνολογίας και σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν ένα μικροσκοπικό τσιπ για να φιλοξενήσει διάφορα όργανα, όπως εξοπλισμό πλοήγησης και κάμερα. Ωστόσο, το σύστημα επικοινωνίας στη συσκευή θα βασίζεται σε λέιζερ, αντί να βασίζεται σε ραδιοκύματα, όπως κάνουν οι Sprites.

…θα είναι δυνατή η συλλογή δεδομένων που θα μπορούσαν να ρίξουν φως στην πιθανότητα ζωής πέρα από τη Γη“Αν κάποιος μου είχε μιλήσει πριν δύο χρόνια για να στείλει οτιδήποτε στο πλησιέστερο ηλιακό σύστημα θα πίστευα ότι θα ήταν λίγο αστείο για να είμαι ειλικρινής”, δήλωσε ο Garrett. “Υποθέτω ότι δεν είχα αντιληφθεί ποτέ την ιδέα ότι σήμερα πλέον μπορούμε να βάλουμε πολλά και πολύπλοκα στοιχεία σε ένα κομμάτι υπολογιστή που δεν ζυγίζει σχεδόν τίποτα”. Η ιδέα είναι ότι με την αποστολή τέτοιου μικροσκοπικού διαστημικού σκάφους σε πλανήτες που περιστρέφονται γύρω από τα αστέρια, θα είναι δυνατή η συλλογή δεδομένων που θα μπορούσαν να ρίξουν φως στην πιθανότητα ζωής πέρα από τη Γη.

Ο κορυφαίος προορισμός για μια τέτοια αποστολή είναι το πιο κοντινό μας σύστημα, ο Άλφα του Κενταύρου, μέσα στο οποίο βρίσκεται ο Εγγύτατος τουΚενταύρου (Proxima Centauri) που περιβάλλεται από τον πλανήτη Proxima b.

…οι δορυφόροι θα μπορούσαν να ανοίξουν την πόρτα για νέες μικροσκοπικές συσκευές προς εξερεύνηση του δικού μας πλανήτη και ηλιακού συστήματοςΟ Proxima b θεωρείται όχι μόνο ένας βραχώδης πλανήτης, αλλά βρίσκεται επίσης μέσα στη λεγόμενη “κατοικήσιμη ζώνη”, μια απόσταση από αστέρι, που δηλώνει πιθανότητα υγρού νερού, το οποίο έχει προκαλέσει ενθουσιασμό σε αυτούς που αναζητούν εξωγήινη ζωή.

Ο Martin Rees, επίκουρος καθηγητής κοσμολογίας και αστροφυσικής στο πανεπιστήμιο του Cambridge, χαρακτήρισε την επιτυχία των Sprites ως μια τεράστια εξέλιξη για τα μικροσκοπικά διαστημόπλοια.

Ενώ ο Rees πιστεύει ότι η αποστολή μικροσκοπικών εξερευνητών στα κοντινά αστρικά συστήματα είναι “πολύ φουτουριστικό”, λέει ότι οι δορυφόροι θα μπορούσαν να ανοίξουν την πόρτα για νέες μικροσκοπικές συσκευές προς εξερεύνηση του δικού μας πλανήτη και ηλιακού συστήματος.

«Θα μπορούσατε να διαθέσετε πολύ μεγάλο αριθμό μικροσκοπικών ανιχνευτών που θα παρακολουθούν τον Κρόνο και το δορυφόρο του για παράδειγμα, με πολύ μεγαλύτερη λεπτομέρεια απ’ ότι τώρα, απλώς και μόνο λόγω των προόδων που έχουν γίνει μέσω της τεχνολογίας των κινητών τηλεφώνων», ανέφερε, επισημαίνοντας ότι η τεχνολογία επί του διαστημικού σκάφους Cassini που μελετά επί του παρόντος τον πλανήτη είναι αρκετά παλιά.

Ο Loeb πιστεύει ότι θα χρειαστούν 20 χρόνια για να αναπτυχθούν οι ερευνητές του Breakthrough Starshot και άλλα 20 για να φτάσουν στον Άλφα του Κενταύρου, αλλά λέει ότι η αναμονή θα αξίζει τον κόπο.

“Μπορείτε να το θεωρήσετε ως τη σύγχρονη ενσάρκωση της οικοδόμησης των πυραμίδων”, είπε. “Η προσωπική ελπίδα μου είναι ότι μόλις έχουμε ένα διαστημικό σκάφος, το οποίο έχει τη δυνατότητα να ταξιδέψει έξω από το ηλιακό μας σύστημα, θα λάβουμε κάποιο μήνυμα, που θα λέει «καλωσορίσατε στο διαστρικό club»…

Επιμέλεια: Παύλος Κρούστης