Stalkerware: Παρακολουθούν το κινητό σας;

Το stalkerware – λογισμικό μυστικής παρακολούθησης που χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας – παραμένει ένα σημαντικό πρόβλημα σύμφωνα με νέα έκθεση της Kaspersky, η οποία διαπίστωσε ότι συνολικά 53.870 χρήστες φορητών συσκευών επηρεάστηκαν παγκοσμίως από stalkerware το 2020.

Η πρόσφατη έκθεση Kaspersky, “The State of Stalkerware 2020”, δείχνει ότι η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί πολύ σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος – το 2019, ανακαλύψαμε 67.500 χρήστες φορητών συσκευών που επηρεάστηκαν. Ταυτόχρονα, όταν μιλάμε για βελτιώσεις, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη η αρχή της πανδημίας, καθώς το stalkerware χρησιμοποιείται συχνά για τον ψηφιακό έλεγχο της ζωής ενός συντρόφου. Έχοντας αυτό κατά νου, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η ετήσια καμπύλη των χρηστών που επηρεάζονται από το stalkerware σε παγκόσμιο επίπεδο δείχνει μείωση των αναφορών από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο του 2020, πριν αρχίσει να σταθεροποιείται ο αριθμός. Αυτό συμπίπτει με την έναρξη των lockdowns και αργότερα όταν πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο άρχισαν να χαλαρώνουν τους περιορισμούς.

Παγκόσμια διάσταση του stalkerware
 

Το stalkerware είναι μια μορφή βίας στον κυβερνοχώρο και ένα παγκόσμιο φαινόμενο που επηρεάζει χώρες ανεξάρτητα από το μέγεθος, την κοινωνία ή τον πολιτισμό: η Ρωσία, η Βραζιλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ινδία και το Μεξικό βρίσκονται στην κορυφή της λίστας με τις χώρες όπου οι χρήστες επηρεάστηκαν περισσότερο. Ακολουθεί η Γερμανία, η οποία είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα, καταλαμβάνοντας την έκτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη. Το Ιράν, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και, τέλος, η Σαουδική Αραβία ολοκληρώνουν τις δέκα χώρες που πλήττονται περισσότερο.

«Βλέπουμε ότι ο αριθμός των χρηστών που επηρεάζονται από το stalkerware παρέμεινε υψηλός και εντοπίζουμε νέα δείγματα κάθε μέρα. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι υπάρχει η πραγματική ιστορία κάποιου πίσω από όλους αυτούς τους αριθμούς και μερικές φορές υπάρχει μια σιωπηλή κλήση για βοήθεια. Επομένως, μοιραζόμαστε το κομμάτι της εικόνας μας με την κοινότητα που εργάζεται να τερματίσει τη χρήση του stalkerware, προκειμένου να κατανοήσει καλύτερα το ζήτημα. Είναι σαφές ότι όλοι πρέπει να μοιραζόμαστε τα ευρήματά μας, ώστε να βελτιώσουμε περαιτέρω την ανίχνευση και την προστασία προς όφελος όσων επηρεάζονται από την κυβερνοβία», σχολιάζει ο Victor Chebyshev, Team Lead, Research Development, Kaspersky.

Δράση κατά της βίας στον κυβερνοχώρο  
 

Από το 2021, η Kaspersky έχει ενώσει τις δυνάμεις της με τέσσερις εταίρους στο πλαίσιο του έργου «DeStalk» σε επίπεδο ΕΕ, το οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέλεξε να υποστηρίξει με το Πρόγραμμα «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια». Σύμφωνα με τα στοιχεία της Kaspersky, συνολικά, 6.459 χρήστες φορητών συσκευών επηρεάστηκαν από το stalkerware στην ΕΕ το 2020, με τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία να επηρεάζονται περισσότερο.  

Πριν από το DeStalk το 2019, η Kaspersky συνίδρυσε μαζί με εννέα άλλους οργανισμούς, το Coalition Against Stalkerware, το οποίο μετράει πλέον 30 μέλη από πέντε ηπείρους. Η Πρωτοβουλία στοχεύει στη βελτίωση της ανίχνευσης του stalkerware από τη βιομηχανία, την αμοιβαία μάθηση από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και εταιρείες και στην ευαισθητοποίηση του κοινού.

«Οι οργανισμοί-μέλη του Coalition Against Stalkerware έχουν κάνει τεράστια βήματα τον τελευταίο χρόνο, συμπεριλαμβανομένης της ευαισθητοποίησης, της ανίχνευσης του stalkerware και της έρευνας για την καθημερινή ζωή των επιζώντων ενδοοικογενειακής κακοποίησης. Η Πρωτοβουλία μάς επέτρεψε να ακολουθήσουμε μια ολιστική προσέγγιση για ένα περίπλοκο πρόβλημα. Δεν υπάρχει απλή λύση και πρέπει να συνεχίσουμε να προχωράμε μπροστά σε πολλά μέτωπα», δήλωσε η Eva Galperin, Director of Cybersecurity, Electronic Frontier Foundation, για την πρώτη επέτειο της Πρωτοβουλίας.

Επιπλέον, τον Νοέμβριο του 2020, η Kaspersky κυκλοφόρησε ένα δωρεάν εργαλείο anti-stalkerware με την ονομασία TinyCheck, προκειμένου να βοηθήσει μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς να υποστηρίξουν τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας και να προστατεύσουν το απόρρητό τους. Το μοναδικό χαρακτηριστικό του περιστρέφεται γύρω από το ότι μπορεί να ανιχνεύει stalkerware και να ενημερώνει τους επηρεαζόμενους χρήστες χωρίς να ενημερώνει τον δράστη. Το εργαλείο υποστηρίζεται από την κοινότητα ασφάλειας πληροφορικής και ενημερώνεται συνεχώς με τη βοήθεια αυτής της κοινότητας.

Οι χρήστες μπορούν να ελέγξουν εάν η φορητή συσκευή τους έχει εγκατεστημένο stalkerware αναζητώντας τα ακόλουθα σημάδια:

•    Ελέγξτε τα δικαιώματα σε εγκατεστημένες εφαρμογές: Οι εφαρμογές stalkerware ενδέχεται να συγκαλυφθούν με ψεύτικο όνομα εφαρμογής με ύποπτη πρόσβαση σε μηνύματα, αρχεία καταγραφής κλήσεων, τοποθεσία και άλλη προσωπική δραστηριότητα. Για παράδειγμα, μια εφαρμογή που ονομάζεται “Wi-Fi” και έχει πρόσβαση στη γεωγραφική σας τοποθεσία είναι ένας ύποπτος υποψήφιος.
•    Διαγράψτε εφαρμογές που δεν χρησιμοποιείτε πλέον. Εάν δεν έχετε χρησιμοποιήσει την εφαρμογή για ένα μήνα ή περισσότερο, είναι πιθανώς ασφαλές να υποθέσουμε ότι δεν τη χρειάζεστε πλέον και αν αυτό αλλάξει στο μέλλον, μπορεί πάντα να επανεγκατασταθεί.
•    Ελέγξτε τις ρυθμίσεις “άγνωστες πηγές” σε συσκευές Android. Εάν είναι ενεργοποιημένες οι “άγνωστες πηγές” στη συσκευή σας, μπορεί να είναι ένδειξη ότι εγκαταστάθηκε ανεπιθύμητο λογισμικό από κάποια τρίτη πηγή.
•    Ελέγξτε το ιστορικό του προγράμματος περιήγησής σας. Για να κατεβάσει stalkerware, ο παραβάτης θα πρέπει να επισκεφτεί ορισμένες ιστοσελίδες για τις οποίες ο επηρεαζόμενος χρήστης δεν γνωρίζει. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να μην υπάρχει καθόλου ιστορικό εάν ο κακοποιός το διαγράψει
 

Πριν αφαιρέσετε το stalkerware από μια συσκευή:

•    Μην βιαστείτε να αφαιρέσετε το stalkerware εάν βρεθεί στη συσκευή, καθώς μπορεί να το παρατηρήσει ο κακοποιός. Είναι πολύ σημαντικό να ληφθεί υπόψη ότι ο κακοποιός μπορεί να αποτελεί πιθανό κίνδυνο για την ασφάλειά σας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το άτομο μπορεί να κλιμακώσει τις καταχρηστικές συμπεριφορές του ως απόκριση.
•    Επικοινωνήστε με τοπικές αρχές και οργανισμούς παροχής υπηρεσιών που υποστηρίζουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας – για βοήθεια και σχεδιασμό ασφάλειας. Μια λίστα με σχετικούς οργανισμούς σε διάφορες χώρες μπορείτε να βρείτε στο www.stopstalkerware.org.
•    Σκεφτείτε εάν θέλετε να διατηρήσετε τυχόν στοιχεία για το stalkerware πριν από την αφαίρεση.
•    Εμπιστευτείτε το ένστικτό σας και κάντε ό, τι σας φαίνεται πιο ασφαλές.