Πώς λειτουργούν οι διαφημίσεις στο ίντερνετ;

Θα αναρωτηθήκατε πολλές φορές σερφάροντας στο διαδίκτυο γιατί, όταν εισέρχεστε σε μια ιστοσελίδα, σε κάποια σημεία της οθόνης σας εμφανίζονται συγκεκριμένες διαφημίσεις, από τις οποίες άλλες αναβοσβήνουν, άλλες επιμένουν να καλύπτουν έναν χώρο και άλλες μπαινοβγαίνουν στην οθόνη σας. Με το δίκιο σας συμπεραίνετε πως οι διαφημίσεις αυτές που βλέπετε αποτελούν προϊόντα διαφημιστικής προώθησης της συγκεκριμένης ιστοσελίδας, ας πούμε στην προκειμένη περίπτωση της Ζούγκλας.

Όμως δεν είναι έτσι. Στους εν λόγω διαφημιστικούς «χώρους» της κάθε ιστοσελίδας που έχουν «ενοικιαστεί» στην Google εμφανίζονται διαφημιστικά μηνύματα τα οποία έχουν άμεση σχέση με τις δικές σας προτιμήσεις οι οποίες καταγράφονται στο ιστορικό του φυλλομετρητή (browser) μέσω των περίφημων cookies και μάλιστα με τη δική σας συναίνεση.

Δηλαδή ο «Μεγάλος Αδερφός» έχει καταγράψει το πάθος σας για το ψάρεμα ή το κυνήγι ή το αυτοκίνητο ή τον τζόγο ή οποιοδήποτε άλλο προϊόν ή «αμάρτημα». Και έτσι, με αυτές τις πληροφορίες στον ηλεκτρονικό του εγκέφαλο, ο «Μεγάλος Αδερφός» πασάρει μέσω των ηλεκτρονικών σας συσκευών (υπολογιστή, κινητό, tablet) διαφημίσεις που αντιστοιχούν στις… προτιμήσεις σας.

Παρακάτω εξηγούνται όλοι οι μηχανισμοί και ο τρόπος συλλογής των πληροφοριών αυτών προκειμένου εσείς, αγαπητοί αναγνώστες, να γίνετε καταναλωτές-εισπράκτορες διαφημιστικών μηνυμάτων.

«Έξυπνες» διαφημίσεις

Πού βασίζεται όμως αυτή η «εξυπνάδα» των διαφημίσεων, θα ρωτούσε κάποιος. Μα φυσικά στα στοιχεία που λαμβάνουν από τους χρήστες. «Πώς; Εγώ δεν έχω δώσει κανένα στοιχείο» θα απορούσε ο χρήστης. Κι όμως, αγαπητέ αναγνώστη, τη στιγμή που διαβάζεις αυτές τις γραμμές έχεις δώσει τη συγκατάθεσή σου για πολλαπλά στοιχεία και άλλα τόσα που φαίνονται έτσι κι αλλιώς στον «ανοιχτό» κόσμο του διαδικτύου.

Μην ανησυχήσεις, έτσι δουλεύει ο λαμπρός κόσμος του ίντερνετ, έτσι λαδώνονται τα γρανάζια του. Όλοι -σχεδόν- μπορούν να δουν κάποια από τα στοιχεία σου αν περάσεις από κάπου. Για παράδειγμα, ένας διαχειριστής μια κοινότητας έχει τη δυνατότητα να δει τις διευθύνσεις (IP – ξεχωριστή διεύθυνση κάθε «νοικοκυριού» ανά σύνδεση) των μελών του. Ένας χρήστης που λαμβάνει κάποιο email έχει τη δυνατότητα να ελέγξει τη διεύθυνση (IP και πάλι) αυτού που του το έστειλε. Συνήθως, ακολουθώντας την IP μπορούμε να βρούμε και την ευρύτερη περιοχή από όπου έρχεται το σήμα, την πραγματική φυσική περιοχή. Στην Ελλάδα κατά κανόνα οι πάροχοι χρησιμοποιούν βέβαια δυναμικές διευθύνσεις, που σημαίνει ότι η IP αλλάζει, έτσι σπάνια θα έχει ο χρήστης την ίδια IP για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ta πολύτιμα cookies σου

Και παρ΄ ότι μπορεί να βρεθεί η ευρύτερη περιοχή σχετικά εύκολα, αυτό δεν είναι επίφοβο. Υπάρχουν πολυτιμότερες πληροφορίες που μπορεί να αντλήσει κάποιος από εσένα. Αυτές είναι οι συνήθειές σου, τι σου αρέσει, ποια είναι τα χόμπι σου και πόσο χρόνο σπαταλάς ψάχνοντας για εκείνο το προϊόν που σε ενδιαφέρει. Πώς θα μπορούσε να το ξέρει αυτό κάποιος; Αν αυτός ο κάποιος λέγεται Google, Facebook ή κάπως έτσι, τότε αυτά τα στοιχεία τα έχει στη διάθεσή του.

Και παρόλο που μπορεί να φαίνεται ύποπτο, όλα αυτά γίνονται νόμιμα. Τη στιγμή που μπαίνεις για πρώτη φορά σε έναν ιστότοπο, επιλέγεις να δώσεις τη συγκατάθεσή σου πατώντας «ναι» σε όλες τις καρτέλες που επέλεξες να μη διαβάσεις. Εκεί ακριβώς δηλώνεις πως συμφωνείς και δεν έχεις πρόβλημα να γίνεται καταγραφή (tracking/εντοπισμός) της δραστηριότητάς σου. Αυτή η καταγραφή πραγματοποιείται με κάτι που ονομάζεται «cookies». Τα cookies σε μια σελίδα αποθηκεύουν πληροφορίες για την περιήγησή σου, ώστε από τη μία να σου κάνουν τη ζωή πιο εύκολη και να «θυμούνται» τι είδες, ενώ από την άλλη, σε συνδυασμό με τη συγκατάθεση που έδωσες για τα cookies σου, να μπορούν να τα δουν διαφημιστικές εταιρείες, οι κολοσσοί που ελέγχουν το διαδίκτυο, άλλοι μικρότεροι συνεργαζόμενοι οργανισμοί κ.ο.κ. Και πάλι, όλα γίνονται με νόμιμο τρόπο, αφού υπάρχουν νομικά πλαίσια περί ιδιωτικότητας, το GDPR στην Ευρώπη, ασφάλεια μέσω ανωνυμοποιημένων δεδομένων και άλλα.

Η στόχευση είναι «βασιλιάς»

Και γιατί ενδιαφέρονται οι εταιρείες να μάθουν τα χόμπι σου (έστω κι αν δεν μπορούν να σε ταυτοποιήσουν); Εκεί ακριβώς έρχεται η διαδικτυακή διαφήμιση. Η λέξη-κλειδί είναι «στόχευση». Όσο καλύτερα στοχευμένη είναι μια διαφήμιση, τόσο καλύτερα αποδίδει. Για παράδειγμα, κάποιος ενδιαφέρεται για το ψάρεμα και περνάει τον χρόνο του σε ιστότοπους για το συγκεκριμένο θέμα. Τα cookies του δείχνουν στις διαφημίσεις, που λειτουργούν πλέον σχεδόν εντελώς αυτόματα και αυτόνομα, ότι ο συγκεκριμένος χρήστης ενδιαφέρεται για το ψάρεμα. Τα δεδομένα αυτά μπορεί να τα χρησιμοποιήσει μια εταιρεία με είδη αλιείας και την επόμενη φορά που ο χρήστης θα εισέλθει σε οποιοδήποτε site να δει μπροστά του διαφήμιση για δολώματα.

Μα πώς έχει πρόσβαση η εταιρεία με τα δολώματα σε οποιοδήποτε site μπει ο χρήστης; Εκεί έρχεται η Google. Δεν έχει η εταιρεία με τα δολώματα συνεργασία με το site στο οποίο θα μπει ο χρήστης, αλλά η συγκεκριμένη εταιρεία χρησιμοποιεί την υπηρεσία της Google, που προσφέρει προβολή σε εκατομμύρια sites σε όλον τον κόσμο και η οποία ονομάζεται «AdSense». Από τη μεριά του διαφημιζόμενου, η Google προσφέρει θέσεις προβολής σε εκατομμύρια sites με εξειδικευμένη στόχευση, που ο πελάτης δεν μπορεί να βρει πουθενά αλλού, ούτε καν στην τηλεόραση. Από τη μεριά του site που «νοικιάζει» τον χώρο του στην Google, παίρνει πίσω κάποιο ποσοστό από τα κέρδη που θα έχει η Google από τον πελάτη. Με μια πρώτη ματιά, όλοι κερδίζουν. Η Google περισσότερο.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για τον χρήστη; Πρακτικά, το ίντερνετ δίνει τη δυνατότητα της διάδρασης, ένα στοιχείο που δεν υπάρχει ούτε στην τηλεόραση, ούτε στα έντυπα, ούτε στο ραδιόφωνο. Αυτό το «πινγκ πονγκ» του χρήστη και των δεδομένων του με τον οργανισμό/ιστότοπο/εταιρεία που βρίσκεται στην άλλη μεριά σημαίνει ανταλλαγή πληροφοριών. Αυτές οι πληροφορίες μάς κάνουν να… γνωριζόμαστε λίγο καλύτερα. Εν προκειμένω, αυτή η γνωριμία σημαίνει ότι η απέναντι εταιρεία θα μας δείξει πιθανώς (ή έστω με μεγαλύτερες πιθανότητες) αυτό που μας ενδιαφέρει και όχι κάτι εντελώς άσχετο με το οποίο δεν έχουμε καμία επαφή. Γι’ αυτόν τον λόγο βρισκόμαστε όλοι συχνά πυκνά μπροστά σε γνώριμα προϊόντα και υπηρεσίες κατά την περιήγησή μας στο διαδίκτυο.