Χθες η Επιτροπή πρότεινε νέα νομοθεσία της ΕΕ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο. Μόνο το 2021 αναφέρθηκαν 85 εκατομμύρια εικόνες και βίντεο παγκοσμίως που απεικονίζουν σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, ενώ υπάρχει πολύ περισσότερο υλικό που δεν έχει αναφερθεί· αυτό δείχνει ότι η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών είναι φαινόμενο που έχει πάρει μεγάλη έκταση. Το πρόβλημα επιδεινώθηκε λόγω της πανδημίας COVID-19: σύμφωνα με το ίδρυμα Internet Watch, οι αναφορές επιβεβαιωμένης σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών αυξήθηκαν κατά 64 % το 2021 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Το ισχύον σύστημα, που βασίζεται στον εθελοντικό εντοπισμό και την εθελοντική αναφορά περιστατικών από τις εταιρείες, αποδείχθηκε ανεπαρκές για την αποτελεσματική προστασία των παιδιών και, σε κάθε περίπτωση, δεν θα είναι πλέον σε λειτουργία μόλις παύσει να ισχύει η ενδιάμεση λύση που εφαρμόζεται σήμερα. Έως και το 95 % όλων των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που αναφέρθηκαν το 2020 προήλθε από μία εταιρεία, παρά τα σαφή στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το πρόβλημα δεν αφορά μόνο μία πλατφόρμα.
Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κακής χρήσης των υπηρεσιών του διαδικτύου για τους σκοπούς της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, απαιτούνται σαφείς κανόνες, με αυστηρές προϋποθέσεις και διασφαλίσεις. Οι προτεινόμενοι κανόνες θα υποχρεώσουν τους παρόχους να εντοπίζουν, να αναφέρουν και να αφαιρούν υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στις υπηρεσίες τους. Οι πάροχοι θα χρειαστεί να αξιολογούν κατά πόσο υφίσταται κίνδυνος για κακή χρήση των υπηρεσιών τους και να λαμβάνουν μέτρα μετριασμού του κινδύνου τα οποία πρέπει να είναι αναλογικά και να υπόκεινται σε αυστηρές προϋποθέσεις και διασφαλίσεις.
Ένα νέο ανεξάρτητο Κέντρο για τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών (στο εξής: Κέντρο της ΕΕ) θα διευκολύνει τις προσπάθειες των παρόχων υπηρεσίας καθώς θα λειτουργεί ως κόμβος εμπειρογνωσίας, με την παροχή αξιόπιστων πληροφοριών για το εντοπισθέν υλικό, τη λήψη και ανάλυση αναφορών από τους παρόχους ώστε να προσδιορίζονται οι εσφαλμένες αναφορές και να μην διαβιβάζονται στις αρχές επιβολής του νόμου, αλλά και με την προώθηση ταχύτατα των κατάλληλων αναφορών για περαιτέρω ενέργειες επιβολής του νόμου και με την παροχή βοήθειας στα θύματα.
Οι νέοι κανόνες θα συμβάλουν στη διάσωση παιδιών από περαιτέρω κακοποίηση, στην αποτροπή της επανεμφάνισης υλικού στο διαδίκτυο και στην προσαγωγή των δραστών στη δικαιοσύνη. Οι κανόνες αυτοί θα περιλαμβάνουν:
- Υποχρεωτική εκτίμηση κινδύνου και μέτρα μετριασμού του κινδύνου: Οι πάροχοι υπηρεσιών φιλοξενίας ή υπηρεσιών διαπροσωπικών επικοινωνιών θα πρέπει να αξιολογούν αν υφίσταται κίνδυνος για κακή χρήση των υπηρεσιών τους ως προς τη διάδοση υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών ή την άγρα παιδιών στο διαδίκτυο, ενέργειες που είναι γνωστές ως «grooming» (αθέμιτη προσέγγιση παιδιών στο διαδίκτυο). Οι πάροχοι θα πρέπει, επίσης, να προτείνουν μέτρα μετριασμού του κινδύνου.
- Υποχρεώσεις στοχευμένου εντοπισμού, βάσει εντολής εντοπισμού: Τα κράτη μέλη θα χρειαστεί να ορίσουν τις εθνικές αρχές που θα είναι επιφορτισμένες με την εξέταση της εκτίμησης κινδύνου. Όταν οι αρχές αυτές αποφασίσουν ότι εξακολουθεί να υπάρχει σημαντικός κίνδυνος, μπορούν να ζητήσουν από δικαστήριο ή ανεξάρτητη εθνική αρχή να εκδώσει εντολή εντοπισμού για γνωστό ή νέο υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών ή αθέμιτης προσέγγισης παιδιών. Οι εντολές εντοπισμού έχουν χρονικό περιορισμό και στοχεύουν ένα συγκεκριμένο είδος περιεχομένου σε μια συγκεκριμένη υπηρεσία.
- Ισχυρές διασφαλίσεις για τον εντοπισμό: Οι εταιρείες που έλαβαν εντολή εντοπισμού θα είναι σε θέση να ανιχνεύσουν το περιεχόμενο μόνο με τη χρήση δεικτών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που θα παρέχει και θα επαληθεύει το Κέντρο της ΕΕ. Οι τεχνολογίες εντοπισμού πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για τον σκοπό του εντοπισμού περιπτώσεων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Οι πάροχοι θα πρέπει να εφαρμόζουν τεχνολογίες που παρεμβαίνουν όσο το δυνατόν λιγότερο στην ιδιωτική ζωή σύμφωνα με τις τελευταίες/έον προηγμένες εξελίξεις στον κλάδο και οι οποίες περιορίζουν το ποσοστό σφάλματος των ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων στον μέγιστο δυνατό βαθμό.
- Σαφείς υποχρεώσεις αναφοράς: Οι πάροχοι που έχουν εντοπίσει σεξουαλική κακοποίηση παιδιών στο διαδίκτυο θα πρέπει να την καταγγείλουν στο Κέντρο της ΕΕ.
- Αποτελεσματική αφαίρεση του υλικού: Οι εθνικές αρχές μπορούν να εκδίδουν εντολές αφαίρεσης, αν το υλικό της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών δεν αποσύρεται ταχύτατα. Θα ζητείται επίσης από τους παρόχους πρόσβασης στο διαδίκτυο να απενεργοποιούν την πρόσβαση σε εικόνες και βίντεο που δεν μπορούν να αποσυρθούν, π.χ. επειδή ο ξενιστής βρίσκεται εκτός ΕΕ σε μη συνεργάσιμες περιοχές δικαιοδοσίας.
- Μείωση της έκθεσης σε αθέμιτη προσέγγιση παιδιών: Οι κανόνες απαιτούν από τα καταστήματα εφαρμογών (app stores) να διασφαλίζουν ότι τα παιδιά δεν μπορούν να τηλεφορτώσουν εφαρμογές που ενδέχεται να τα εκθέσουν σε υψηλό κίνδυνο άγρας παιδιών στο διαδίκτυο.
- Στέρεοι μηχανισμοί εποπτείας και ένδικα μέσα: Εντολές εντοπισμού θα εκδίδονται από τα δικαστήρια ή ανεξάρτητες εθνικές αρχές. Για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος σφάλματος ως προς τον εντοπισμό και την αναφορά των περιστατικών, το Κέντρο της ΕΕ θα επαληθεύει τις καταγγελίες για πιθανή σεξουαλική κακοποίηση παιδιών στο διαδίκτυο, οι οποίες πραγματοποιούνται από τους παρόχους, προτού τις κοινοποιήσει στις αρχές επιβολής του νόμου και στην Ευρωπόλ. Τόσο οι πάροχοι όσο και οι χρήστες θα έχουν το δικαίωμα να προσβάλουν κάθε μέτρο που τους αφορά ενώπιον δικαστηρίου.
Το νέο Κέντρο της ΕΕ θα στηρίξει:
- Παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών, ιδίως όσον αφορά τη συμμόρφωση με τις νέες υποχρεώσεις τους για τη διενέργεια εκτιμήσεων κινδύνου, τον εντοπισμό, την αναφορά, την αφαίρεση και την απενεργοποίηση της πρόσβασης σε υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο, με την παροχή δεικτών για τον εντοπισμό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και τη λήψη αναφορών από τους παρόχους·
- Εθνικές αρχές επιβολής του νόμου και την Ευρωπόλ, με την επανεξέταση των αναφορών των παρόχων, ώστε να διασφαλιστεί ότι αυτές δεν υποβάλλονται κατά λάθος, και την άμεση διαβίβασή τους στις αρχές επιβολής του νόμου. Αυτό θα βοηθήσει να σωθούν παιδιά από καταστάσεις κακοποίησης και να προσαχθούν οι δράστες στη δικαιοσύνη.
- Τα κράτη μέλη, χάρη στη λειτουργία του ως κόμβου εμπειρογνωσίας για βέλτιστες πρακτικές σε ό,τι αφορά την πρόληψη και την παροχή βοήθειας στα θύματα, ενισχύοντας μια τεκμηριωμένη προσέγγιση.
- Τα θύματα, αφού θα τα βοηθά να αφαιρούν το υλικό που παρουσιάζει την κακοποίησή τους.
- Μαζί με τη σημερινή πρόταση, η Επιτροπή υποβάλλει επίσης την ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα καλύτερο διαδίκτυο για τα παιδιά.
Επόμενα βήματα
Τώρα εναπόκειται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν την πρόταση.
Όταν εκδοθεί ο νέος κανονισμός, θα αντικαταστήσει τον ισχύοντα προσωρινό κανονισμό.
Δηλώσεις των μελών της Επιτροπής
Η Αντιπρόεδρος της Επιτροπής για θέματα Δημοκρατίας και Δημογραφίας, κ. Ντούμπραβκα Σούιτσα, δήλωσε σχετικά: «Η προάσπιση και η προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών, τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου, είναι ουσιαστικής σημασίας για την ευημερία των κοινωνιών μας. Το υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο είναι προϊόν προφανούς σωματικής σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Είναι πολύ σοβαρό ποινικό αδίκημα. Η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών στο διαδίκτυο έχει μακροχρόνιες συνέπειες μεγάλης έκτασης για τα παιδιά και αφήνει ένα βαθύ τραύμα. Μερικά από τα θύματα ίσως να μην ανακάμψουν ποτέ και δυστυχώς αυτό συμβαίνει. Όμως, η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών μπορεί να προληφθεί, εάν συνεργαστούμε για την προστασία των παιδιών. Δεν επιτρέπουμε τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών εκτός διαδικτύου, επομένως δεν πρέπει να την επιτρέπουμε στο διαδίκτυο.»
Ο Αντιπρόεδρος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής μας, κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, δήλωσε: «Η ποσότητα του υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο μάς αφήνει άφωνους. Και, δυστυχώς, η Ευρώπη είναι ο παγκόσμιος κόμβος για το μεγαλύτερο μέρος αυτού του υλικού. Το ζήτημα λοιπόν είναι: αν δεν αναλάβουμε εμείς δράση, ποιος θα το κάνει; Οι κανόνες που προτείνουμε ορίζουν σαφείς, στοχευμένες και αναλογικές υποχρεώσεις για τους παρόχους υπηρεσιών όσον αφορά τον εντοπισμό και την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Το τι θα επιτρέπεται να κάνουν οι υπηρεσίες θα είναι πολύ αυστηρά οριοθετημένο με ισχυρές ασφαλιστικές δικλείδες —μιλάμε μόνο για ένα πρόγραμμα σάρωσης δεικτών παράνομου περιεχομένου που λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο που τα προγράμματα κυβερνοασφάλειας διενεργούν συνεχείς ελέγχους για παραβιάσεις της ασφάλειας.»
Η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, κ. Ίλβα Γιούανσον, δήλωσε: «Ως ενήλικοι, είναι καθήκον μας να προστατεύσουμε τα παιδιά. Η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών είναι ένας πραγματικός και αυξανόμενος κίνδυνος: όχι μόνο αυξάνεται ο αριθμός των καταγγελιών, αλλά και οι καταγγελίες αυτές αφορούν σήμερα μικρότερα παιδιά. Οι καταγγελίες αυτές είναι καθοριστικής σημασίας για την έναρξη ερευνών και τη διάσωση παιδιών από συνεχιζόμενη κακοποίηση σε πραγματικό χρόνο. Για παράδειγμα, μια έρευνα που υποστηρίχθηκε από την Ευρωπόλ και βασίστηκε σε αναφορά παρόχου υπηρεσιών στο διαδίκτυο είχε ως αποτέλεσμα τη διάσωση 146 παιδιών παγκοσμίως με περισσότερους από 100 υπόπτους που εντοπίστηκαν σε ολόκληρη την ΕΕ. Ο εντοπισμός, η αναφορά και η αφαίρεση υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο είναι επίσης επειγόντως αναγκαία ώστε να αποτραπεί η διάδοση εικόνων και βίντεο από τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, η οποία τραυματίζει εκ νέου τα θύματα συχνά χρόνια μετά το τέλος της σεξουαλικής κακοποίησης. Η σημερινή πρόταση ορίζει σαφείς υποχρεώσεις για τις εταιρείες όσον αφορά τον εντοπισμό και την αναφορά περιστατικών κακοποίησης παιδιών, με ισχυρές διασφαλίσεις που εγγυώνται την ιδιωτικότητα όλων, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών.»
