Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει μια νέα στρατηγική τυποποίησης που περιγράφει την προσέγγισή της όσον αφορά τα πρότυπα τόσο στο εσωτερικό της ενιαίας αγοράς όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η στρατηγική συνοδεύεται από πρόταση τροποποίησης του κανονισμού σχετικά με την τυποποίηση, από έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του και από το ετήσιο πρόγραμμα εργασιών της Ένωσης για την ευρωπαϊκή τυποποίηση το 2022. Η νέα αυτή στρατηγική αποσκοπεί στην ενίσχυση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, ενώ επιδιώκει να καταστήσει δυνατή μια ανθεκτική, πράσινη και ψηφιακή οικονομία και να κατοχυρώσει τις δημοκρατικές αξίες στις τεχνολογικές εφαρμογές.
Τα πρότυπα είναι το αφανές θεμέλιο της ενιαίας αγοράς της ΕΕ και της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας. Βοηθούν τους κατασκευαστές να εξασφαλίσουν τη διαλειτουργικότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών, να μειώσουν το κόστος, να βελτιώσουν την ασφάλεια και να προωθήσουν την καινοτομία. Τα πρότυπα έχουν ρόλο αθόρυβο ωστόσο θεμελιώδη σε πολλούς τομείς της καθημερινής μας ζωής: από τις συχνότητες Wi-Fi ως τα συνδεδεμένα παιχνίδια ή τους μηχανισμούς πρόσδεσης για σκι, για να αναφέρουμε μόνο μερικούς τέτοιους τομείς. Η ύπαρξη προτύπων παρέχει εμπιστοσύνη ότι τα αγαθά ή οι υπηρεσίες εξυπηρετούν τον σκοπό τους, ότι είναι ασφαλή και δεν βλάπτουν τον άνθρωπο ούτε το περιβάλλον. Η συμμόρφωση με εναρμονισμένα πρότυπα αποτελεί εγγύηση ότι τα προϊόντα συνάδουν με το δίκαιο της ΕΕ.
Ο ταχύς ρυθμός της καινοτομίας, οι πράσινες και οι ψηφιακές φιλοδοξίες μας και οι επιπτώσεις των τεχνολογικών προτύπων στις ευρωπαϊκές δημοκρατικές αξίες μας απαιτούν μια όλο και πιο στρατηγική προσέγγιση της τυποποίησης. Οι φιλοδοξίες της ΕΕ για μια κλιματικά ουδέτερη, ανθεκτική και κυκλική οικονομία δεν μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς ευρωπαϊκά πρότυπα. Η βαρύνουσα σημασία της ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο στις δραστηριότητες τυποποίησης και ο ηγετικός της ρόλος στις εργασίες που επιτελούνται στο πλαίσιο σημαντικών διεθνών φόρουμ και θεσμών θα συμβάλουν καθοριστικά για να εξακολουθήσει η ΕΕ να καθορίζει παγκόσμια πρότυπα. Με τον καθορισμό παγκόσμιων προτύπων, η ΕΕ εξάγει τις αξίες της, ενώ ταυτόχρονα παρέχει στις επιχειρήσεις της ΕΕ ένα σημαντικό πλεονέκτημα πρωτοπόρου.
Η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, δήλωσε σχετικά: «Η προστασία των δεδομένων στην τεχνητή νοημοσύνη ή της ασφάλειας των κινητών συσκευών από αθέμιτες παρεισφρήσεις (χάκινγκ) στηρίζονται σε πρότυπα και πρέπει να συνάδουν με τις δημοκρατικές αξίες της ΕΕ. Κατά τον ίδιο τρόπο, χρειαζόμαστε πρότυπα για την ανάπτυξη σημαντικών επενδυτικών έργων, όπως έργων τεχνολογίας υδρογόνου ή συσσωρευτών, και για την αξιοποίηση των επενδύσεων στην καινοτομία, παρέχοντας στις επιχειρήσεις της ΕΕ ένα σημαντικό πλεονέκτημα πρωτοπόρου.»
Ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, κ. Τιερί Μπρετόν, πρόσθεσε: «Τα τεχνικά πρότυπα έχουν στρατηγική σημασία. Η τεχνολογική κυριαρχία της Ευρώπης, η ικανότητα μείωσης των εξαρτήσεων και η προστασία των αξιών της θα στηριχθούν στην ικανότητά μας να καθορίζουμε πρότυπα σε παγκόσμιο επίπεδο. Με τη σημερινή στρατηγική, είμαστε απολύτως σαφείς όσον αφορά τις προτεραιότητές μας στον τομέα της τυποποίησης και δημιουργούμε τους όρους ώστε να καταστήσουμε τα ευρωπαϊκά πρότυπα παγκόσμια σημεία αναφοράς. Αναλαμβάνουμε δράση για να διαφυλάξουμε την ακεραιότητα της ευρωπαϊκής διαδικασίας τυποποίησης, επικεντρωνόμενοι στις ευρωπαϊκές ΜΜΕ και στο ευρωπαϊκό συμφέρον».
Η στρατηγική που παρουσιάζεται σήμερα προτείνει πέντε βασικά σύνολα δράσεων:
1. Πρόβλεψη, ιεράρχηση και αντιμετώπιση των αναγκών τυποποίησης σε στρατηγικούς τομείς: χρειαζόμαστε πρότυπα ταχύτερα, σε συντονισμό με το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την καινοτομία και την πολιτική. Η Επιτροπή έχει εντοπίσει επείγοντα θέματα τυποποίησης όσον αφορά την παραγωγή εμβολίων και φαρμάκων κατά της COVID-19, την ανακύκλωση κρίσιμων πρώτων υλών, την αξιακή αλυσίδα καθαρού υδρογόνου, το τσιμέντο χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, την πιστοποίηση των μικροκυκλωμάτων και τα πρότυπα δεδομένων. Από φέτος, οι προτεραιότητες τυποποίησης προσδιορίζονται σαφώς στο ετήσιο πρόγραμμα εργασίας της Ένωσης για την ευρωπαϊκή τυποποίηση το 2022. Θα συσταθεί φόρουμ υψηλού επιπέδου για τον τεκμηριωμένο καθορισμό των μελλοντικών προτεραιοτήτων τυποποίησης. Η Επιτροπή θα ορίσει διευθυντική θέση για θέματα τυποποίησης, ώστε να εξασφαλίσει καθοδήγηση υψηλού επιπέδου σε ολόκληρη την Επιτροπή όσον αφορά τις δραστηριότητες τυποποίησης, με την υποστήριξη κόμβου αριστείας της ΕΕ για τα πρότυπα, στον οποίο θα συμμετέχουν υπηρεσίες της Επιτροπής.
2. Βελτίωση της διακυβέρνησης και της ακεραιότητας του ευρωπαϊκού συστήματος τυποποίησης: τα ευρωπαϊκά πρότυπα, στα οποία στηρίζεται η πολιτική και η νομοθεσία της ΕΕ, πρέπει να αποφασίζονται από Ευρωπαίους. Η Επιτροπή προτείνει τροποποίηση του κανονισμού σχετικά με την τυποποίηση με σκοπό τη βελτίωση της διακυβέρνησης στο ευρωπαϊκό σύστημα τυποποίησης. Το ευρωπαϊκό σύστημα θα παραμείνει ανοικτό, διαφανές, συμπεριληπτικό και αμερόληπτο, ωστόσο η πρόταση ορίζει ότι οι εντολές προς τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς τυποποίησης, έπειτα από αίτημα της Επιτροπής, πρέπει να διεκπεραιώνονται από εθνικούς αντιπροσώπους —τους εθνικούς οργανισμούς τυποποίησης— των κρατών μελών της ΕΕ και του ΕΟΧ. Αυτό θα αποτρέψει κάθε κατάχρηση επιρροής από παράγοντες εκτός της ΕΕ και του ΕΟΧ στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων κατά την ανάπτυξη προτύπων σε βασικούς τομείς, όπως τα πρότυπα για την κυβερνοασφάλεια ή για την τεχνολογία υδρογόνου. Η Επιτροπή θα δώσει επίσης ιδιαίτερη προσοχή στη συμπεριληπτικότητα του συστήματος, στον ρόλο των ΜΜΕ και της κοινωνίας των πολιτών. Καλεί τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς τυποποίησης να εκσυγχρονίσουν τις δομές διακυβέρνησής τους, ενώ θα δρομολογήσει διαδικασία επανεξέτασης από ομοτίμους μεταξύ των κρατών μελών και των εθνικών οργανισμών τυποποίησης για την επίτευξη ευρύτερης συμπεριληπτικότητας όσον αφορά την κοινωνία των πολιτών, τους χρήστες και τις φιλικές προς τις ΜΜΕ συνθήκες τυποποίησης. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή θα δρομολογήσει την αξιολόγηση του κανονισμού σχετικά με την τυποποίηση.
3. Ενίσχυση της ηγετικής θέσης της Ευρώπης στα παγκόσμια πρότυπα: η Επιτροπή θα εργαστεί στο πλαίσιο του φόρουμ υψηλού επιπέδου για τη θέσπιση ενός μηχανισμού με τα κράτη μέλη της ΕΕ και τους εθνικούς οργανισμούς τυποποίησης για την ανταλλαγή πληροφοριών, τον συντονισμό και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής προσέγγισης όσον αφορά τη διεθνή τυποποίηση. Η Επιτροπή θα επιδιώξει επίσης μεγαλύτερο συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και εταίρων που συμμερίζονται τις ίδιες απόψεις. Η ΕΕ θα χρηματοδοτήσει έργα τυποποίησης στις χώρες της Αφρικής και της Ευρωπαϊκής Γειτονίας.
4. Στήριξη της καινοτομίας: η Επιτροπή προτείνει, αφενός, την καλύτερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων της έρευνας που χρηματοδοτείται από την ΕΕ για την ανάδειξη έργων καινοτομίας μέσω δραστηριοτήτων τυποποίησης και, αφετέρου, την έγκαιρη πρόβλεψη των αναγκών τυποποίησης. Θα δρομολογηθεί ένα είδος «ενίσχυσης τυποποίησης» (standardisation booster) για τη στήριξη των ερευνητών στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» και του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» με σκοπό να δοκιμαστεί η καταλληλότητα των αποτελεσμάτων τους για τυποποίηση. Θα ξεκινήσει η ανάπτυξη κώδικα ορθής πρακτικής για τους ερευνητές στον τομέα της τυποποίησης, με σκοπό την ενίσχυση της διασύνδεσης μεταξύ τυποποίησης και έρευνας/καινοτομίας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ), ως τα μέσα του 2022.
5. Ενεργοποίηση της επόμενης γενιάς εμπειρογνωμόνων τυποποίησης: τα πρότυπα χρειάζονται τους καλύτερους εμπειρογνώμονες και ακριβώς η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με αλλαγή γενιάς. Η Επιτροπή θα προωθήσει της αύξηση της ευαισθητοποίησης των πανεπιστημιακών για τα πρότυπα, για παράδειγμα μέσω της μελλοντικής διοργάνωσης πανεπιστημιακών ημερίδων της ΕΕ και της κατάρτισης ερευνητών.
Ιστορικό
Σήμερα, τα πρότυπα έχουν καταστεί ζήτημα παγκόσμιας σημασίας. Άλλες περιφέρειες ενισχύουν το παγκόσμιο αποτύπωμά τους, επειδή λειτουργούν πιο στρατηγικά και πιο αποφασιστικά. Το ευρωπαϊκό σύστημα τυποποίησης θα πρέπει να εξελιχθεί για να ανταποκριθεί σ’ αυτές τις προκλήσεις. Τα σχέδια της Επιτροπής για μια νέα στρατηγική τυποποίησης και για τη νομοθετική προσαρμογή του κανονισμού σχετικά με την τυποποίηση ανακοινώθηκαν από την Επιτροπή στην «Επικαιροποίηση της νέας βιομηχανικής στρατηγικής του 2020: προς μια ισχυρότερη ενιαία αγορά για την ανάκαμψη της Ευρώπης».
Εναρμονισμένο πρότυπο είναι ένα ευρωπαϊκό πρότυπο που αναπτύχθηκε από αναγνωρισμένο ευρωπαϊκό οργανισμό τυποποίησης (CEN, CENELEC ή ETSI) κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα πρότυπα αυτά, μόλις εγκριθούν, αποτελούν μέρος του δικαίου της ΕΕ και παρέχουν στους κατασκευαστές όλης της ενιαίας αγοράς τεκμήριο συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας της ΕΕ, συμβάλλοντας στη μείωση του κόστους για τις μικρές επιχειρήσεις. Η διαδικασία βασίζεται σε σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μεταξύ της Επιτροπής και της τυποποιητικής κοινότητας, όπου η διάκριση των ρόλων και των αρμοδιοτήτων διέπεται από τον κανονισμό του 2012 σχετικά με την τυποποίηση.
