Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η ΕΕ ελπίζει ότι ο νόμος της για τα δεδομένα θα προωθήσει την οικονομία βιομηχανικών δεδομένων της. Οι επικριτές πιστεύουν ότι θα βλάψει περισσότερο παρά θα βοηθήσει.
Οι βιομηχανικοί κατασκευαστές στην Ευρώπη είναι ενήμεροι των ευκαιριών που παρέχουν τα μεγάλα δεδομένα – αλλά οι Βρυξέλλες πρόκειται να αλλάξουν τους κανόνες σχετικά με τον τρόπο αξιοποίησής τους. Οι νομοθέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε συμφωνία το βράδυ της περασμένης Τρίτης για ένα νομοσχέδιο – ορόσημο που στοχεύει να ρυθμίσει το ποιος μπορεί να έχει πρόσβαση και να μοιράζεται δεδομένα που παράγονται από συνδεδεμένα μηχανήματα και συσκευές, τόσο στο χώρο εργασίας όσο και στο σπίτι.
Ο νέος νόμος είναι μια απάντηση στο αναξιοποίητο δυναμικό των βιομηχανικών δεδομένων στην Ευρώπη, καθώς το 80% των δεδομένων που παράγονται από μηχανές ή συσκευές δεν χρησιμοποιούνται ποτέ. Ο αργός ρυθμός της οικονομίας δεδομένων της, αποτελεί απειλή για τη βιομηχανική βάση της Ευρώπης – όπου η Ήπειρος εξακολουθεί να διατηρεί σημαντική επιρροή – και τα δεδομένα θα είναι βασικά για την ανάπτυξη τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης τα επόμενα χρόνια.
Ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ Thierry Breton προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι η ανεπαρκής χρήση βιομηχανικών δεδομένων «αναστέλλει τις τεράστιες δυνατότητές τους για ανάπτυξη και καινοτομία». Ωστόσο, η προσπάθεια της Ευρώπης να ρυθμιστεί σε μια ακμάζουσα βιομηχανική οικονομία δεδομένων έχει κερδίσει ελάχιστη προσοχή. Οι συζητήσεις για την τεχνολογία επικεντρώθηκαν σε μεγάλο βαθμό σε άλλους τεχνολογικούς κανονισμούς της ΕΕ, όπως ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες, σχετικά με τον έλεγχο περιεχομένου, ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές, για τον ψηφιακό ανταγωνισμό και ο νόμος περί τεχνητής νοημοσύνης.
Αυτό αφήνει τις εταιρείες σε σύγχυση σχετικά με το τι πρόκειται να συμβεί και τις ανησυχεί ότι θα χρειαστεί να μοιράζονται δεδομένα που συλλέγονται όταν μόλις άρχισαν να τα αξιοποιούν οι ίδιες.
Ποιο είναι το πρόβλημα;
Το ερώτημα στο οποίο θέλει να δώσει απάντηση ο νόμος δεδομένων είναι: Σε ποιον ανήκουν τα δεδομένα που παράγονται από συσκευές που είναι συνδεδεμένες στο Διαδίκτυο; «Στο παρελθόν, όταν αγόραζες ένα αντικείμενο, αυτό ήταν πολύ απλό ερώτημα. Σας ανήκει το αντικείμενο και σας ανήκει ό,τι το συνοδεύει», εξήγησε πέρυσι ένας αξιωματούχος της Επιτροπής πριν από την παρουσίαση των κανόνων. «Τα δεδομένα το έχουν καταστήσει πιο δύσκολο, γιατί, στην πραγματικότητα δεν γνωρίζετε ποιος ελέγχει τα δεδομένα που δημιουργείτε με τις συνδεδεμένες συσκευές», πρόσθεσε.
Αυτή η νομική αβεβαιότητα οδήγησε στην υποχρησιμοποίηση δεδομένων. Ο κατασκευαστής και ο αγοραστής των συσκευών διευθέτησαν τη διαμάχη κυρίως μέσω συμβάσεων, μια πρακτική που ευνοεί «το ισχυρότερο μέρος», που είναι συχνά ο κατασκευαστής της συσκευής, υποστηρίζουν οι επικριτές.
Ο νόμος για τα δεδομένα είναι μια απομάκρυνση από αυτήν την πρακτική. «Οι καταναλωτές θα έχουν το δικαίωμα πρόσβασης σε όλα αυτά τα δεδομένα, δωρεάν και σε πραγματικό χρόνο», εξήγησε η εκτελεστική αντιπρόεδρος Margrethe Vestager κατά την παρουσίαση των κανόνων – προσθέτοντας ότι μπορούν να υποχρεώσουν τους κατασκευαστές να μοιραστούν αυτά τα δεδομένα με άλλους παρόχους επισκευών ή υπηρεσιών, ενθαρρύνοντας τον ανταγωνισμό στην αγορά ανταλλακτικων.
Γιατί ενδιαφέρεται η ΕΕ;
Εν ολίγοις: για να μη χάσει άλλο ένα κύμα δεδομένων.
Εταιρείες των ΗΠΑ όπως η Meta και η Google αξιοποίησαν αποτελεσματικά τα προσωπικά δεδομένα την περασμένη δεκαετία – επιτρέποντας στις ΗΠΑ να κερδίσουν τη μάχη με τον υπόλοιπο κόσμο για την τεχνολογία καταναλωσης. Καθώς η επόμενη μάχη θα είναι αναμφισβήτητα για την αύξηση της παραγωγικότητας μεσω τεχνητής νοημοσύνης στον κλάδο και στο χώρο εργασίας, η Ευρώπη δεν μπορεί να αφήσει τον εαυτό της να απομακρυνθεί από το επόμενο κύμα – αυτό των μη προσωπικών δεδομένων.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η ΕΕ στρέφεται στη ρύθμιση προκειμένου να ξεκλειδώσει μη προσωπικά δεδομένα που παράγονται από μηχανή. Την παραμονή της πανδημίας, η ΕΕ εισήγαγε τη στρατηγική δεδομένων της – η οποία, όπως υπενθύμισε ο Breton την περασμένη εβδομάδα: «είναι να ξεκλειδώσει μια πληθώρα μεγάλων δεδομένων και να ορίσει το πώς θα πρέπει να μοιράζονται αυτά τα δεδομενα, να αποθηκεύονται και να υποβάλλονται σε επεξεργασία». Ο νόμος δεδομένων είναι η ναυαρχίδα αυτής της στρατηγικής.
Δεν έχουμε ήδη νόμους για τα δεδομένα;
Η ΕΕ, φυσικά, έχει τους πρωτοποριακούς κανόνες προστασίας δεδομένων του 2016, τον Γενικό Κανόνα Προστασιας Δεδομενων (GDPR), αλλά ο νέος νόμος δεδομένων προτίθεται να είναι ο «βιομηχανικός βοηθός» του GDPR. Ομάδες λόμπι έχουν ήδη εκφράσει τις ανησυχίες τους για το πώς θα λειτουργήσουν και οι δύο νόμοι και μάλιστα ισχυρίστηκαν ότι οι διατάξεις του ενός νομοσχεδίου συγκρούονται με τις διατάξεις του άλλου.
Ποιος θα πρέπει να προσέξει;
Αυτοκίνητα, φορτηγά, ανεμόμυλοι, βιομηχανικά ρομπότ, συνδεδεμένα πλυντήρια πιάτων, έξυπνα ηχεία ή ρολόγια… Κάθε αντικείμενο που μπορεί να συνδεθεί στο Διαδίκτυο θα συνδέεται – πράγμα που σημαίνει ότι ο νόμος θα στοχεύει σε κάθε τομέα στην Ευρώπη.
Για ορισμένους, ο νόμος υπόσχεται αλλαγές που ζητουν εδώ και καιρό. Ένας από τους υποστηρικτές είναι η Διεθνής Ένωση Οδικών Μεταφορών (IRU), η οποία εκπροσωπεί κάθε είδους εταιρείες κινητικότητας και εφοδιαστικής, μεταξύ των οποίων φορτηγά, λεωφορεία και χειριστές ταξί. «Τα δεδομένα που παράγουμε μέσω της χρήσης οχημάτων είναι εμπορικά σημαντικά για εμάς», δήλωσε η Raluca Marian, διευθύντρια της ΕΕ στην IRU. «Αυτά τα δεδομένα είναι, για παράδειγμα, δεδομένα σχετικά με την κατανάλωση καυσίμου, τη φθορά, τη συμπεριφορά του οδηγού… Αυτό το είδος δεδομένων χρησιμοποιούμε για να εκπαιδεύσουμε τους οδηγούς μας ή για επιδόσεις ασφαλείας», συνεχίζει..
Οι μεταφορείς είχαν διευθετήσει την πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα κυρίως μέσω συμβάσεων με τους κατασκευαστές, αλλά αντιμετώπισαν πολλαπλά προβλήματα, σύμφωνα με την Marian. Ορισμένοι μεταφορείς έπρεπε ακόμη και να αγοράσουν συγκεκριμένες συσκευές για να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα, επειδή ελάμβαναν λανθασμένες πληροφορίες όταν δεν το έκαναν και έτσι προσδέθηκαν ακόμη περισσότερο στον κατασκευαστή.
Αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά παραδείγματα όπου η πρόσβαση και η κοινή χρήση δεδομένων μπορεί να αλλάξει ριζικά. Οι ανεμογεννήτριες, για παράδειγμα, παράγουν πολλά βιομηχανικά μη προσωπικά δεδομένα, όπως η ταχύτητα ή η κατεύθυνση του ανέμου, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προσφέρουν πρόσθετες υπηρεσίες, πιθανώς αλλάζοντας εξ αποστάσεως τη θέση των πτερυγίων.
Ποια είναι η παγίδα;
Δεδομένου ότι ο νόμος στοχεύει κάθε τομέα, περιλαμβάνει πολλούς από τους βιομηχανικούς κολοσσούς της Ευρώπης – ανάμεσά τους γερμανικές και γαλλικές δυνάμεις όπως η Siemens, η εταιρεία λογισμικού SAP ακόμη και η εταιρεία κατασκευής αεροπλάνων Airbus.
Η κύρια ανησυχία τους είναι ότι η υποχρεωτική κοινή χρήση δεδομένων, ειδικά με ανταγωνιστές στη δευτερογενή αγορά, θα μπορούσε να εκθέσει εμπορικά ευαίσθητα δεδομένα – δίνοντας ώθηση στη δημιουργία τεχνολογιών αντιγραφής που θα ανταγωνίζονται τα ευρωπαϊκά υψηλής ποιότητας προϊόντα.
Η Siemens Healthineers, Γερμανικός κατασκευαστής, μεταξύ άλλων, αξονικών και μαγνητικών τομογραφων, θεωρεί τη νομοθεσία της ΕΕ «περισσότερο ως απειλή παρά ως ευκαιρία». Για να κατασκευάσουν εικόνες, οι σαρωτές πρέπει να αποκτήσουν ακατέργαστα δεδομένα, όπως δεδομένα ακτίνων Χ για αξονικές τομογραφίες και δεδομένα παλμών για σαρώσεις μαγνητικής τομογραφίας. «Εάν (αυτά τα δεδομένα) γίνουν διαθέσιμα, αυτό είναι για εμάς μια ανησυχία – επειδή πιστεύουμε ότι μπορεί να επιτρέψει σε λάθος χέρια, τον ανασχεδιασμό των βασικών καινοτομιών μας», δήλωσε ο Bernd Ohnesorge, πρόεδρος της εταιρείας για την Ευρώπη. τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. «Θα επέτρεπε στους νεοεισερχόμενους στην αγορά – ιδιαίτερα στους Κινέζους που προσπαθούν να αποκτήσουν πρόσβαση – να αποδομήσουν τα δεδομένα και να δημιουργήσουν χρησιμοποιώντας τα», υποστήριξε.
Οι τελικές διαπραγματεύσεις για το νομοσχέδιο επικεντρώθηκαν στην προστασία αυτών των εμπορικών μυστικών, με τις χώρες της ΕΕ να επιδιώκουν εξαίρεση από την κοινή χρήση δεδομένων σε περιπτώσεις όπου η αποκάλυψη αυτών των μυστικών θα οδηγούσε σε «σοβαρή ζημιά». Οι νομοθέτες, ωστόσο, φοβούνται ότι αυτό θα δημιουργούσε ένα νέο παραθυράκι στο νόμο.
Υπάρχουν άλλες ανησυχίες;
Αν και τα παραπάνω αλλάζουν πολλά δεδομένα, ο νόμος για τα δεδομένα έχει περισσότερς πτυχές.
Εμπνευσμένο από την πανδημία, το νομοσχέδιο εισάγει επίσης κανόνες που επιτρέπει στις κυβερνήσεις να ζητούν δεδομένα από τις επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια έκτακτης ανάγκης. Οι κανόνες αφορούν επίσης την αγορά cloud, διευκολύνοντας τους πελάτες του cloud να αλλάζουν από τον έναν πάροχο στον άλλο.
Ακόμη και οι οπαδοί της crypto θα πρέπει να δώσουν προσοχή, καθώς ένα κεφάλαιο για τα αυτοματοποιημένα «έξυπνα συμβόλαια» θα μπορούσε να επηρεάσει την αποκεντρωμένη φύση του blockchain.
Πηγή: POLITICO
