Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Ο Μάθιου Μπάτερικ ηγείται ενός κύματος αγωγών εναντίον μεγάλων εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης, από την OpenAI έως τη Meta. Χάσει – κερδίσει, το έργο του θα διαμορφώσει το μέλλον της ανθρώπινης δημιουργικότητας
Μπορεί να μην του φαίνεται, καθότι εκ πρώτης όψεως δείχνει χαμηλών τόνων, αλλά ο Μάθιου Μπάτερικ είναι η απίστευτη κινητήρια δύναμη πίσω από το πρώτο κύμα ομαδικών αγωγών εναντίον μεγάλων εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης. Είναι σε μια αποστολή να διασφαλίσει ότι συγγραφείς, καλλιτέχνες κι άλλοι δημιουργοί έχουν τον έλεγχο του τρόπου χρήσης της δουλειάς τους από την τεχνητή νοημοσύνη.
Μέχρι πρόσφατα, ο Μπάτερικ δεν ήταν ένας εν ενεργεία δικηγόρος και σίγουρα δεν είναι κατά της τεχνολογίας. Για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, εργάστηκε ως αυτοαπασχολούμενος σχεδιαστής και προγραμματιστής, ασχολούμενος με εξειδικευμένο λογισμικό. «Είμαι απλά ένας τυπάς στο σπίτι του», λέει ανασηκώνοντας τους ώμους του. «Ούτε βοηθός, ούτε προσωπικό».
Η ιδέα του για διασκέδαση; Να φτιάξει μια εφαρμογή από το μηδέν για προσωπική χρήση. Πετά στο Bay Area για τις απαραίτητες δικαστικές ημερομηνίες – όλες οι αγωγές έχουν κατατεθεί στη Βόρεια Περιφέρεια της Καλιφόρνια – αλλά εξακολουθεί να περνά τον περισσότερο χρόνο του δουλεύοντας μόνος από το σπίτι του, στο Λος Άντζελες, που μοιράζεται με τη σύζυγό του.
Ωστόσο, όταν η γενετική τεχνητή νοημοσύνη απογειώθηκε, ξεσκόνισε ένα πτυχίο νομικής που ήταν αδρανές ειδικά για να πολεμήσει σε αυτή τη μάχη. Τώρα συνεργάζεται με τον νομικό Τζόζεφ Σαλέρι, και ηγείται μιας αντιμονοπωλιακής εταιρείας σε τέσσερις ξεχωριστές υποθέσεις, ξεκινώντας με μια αγωγή που κατατέθηκε τον Νοέμβριο του 2022 κατά του GitHub , υποστηρίζοντας ότι το εργαλείο κωδικοποίησης AI της θυγατρικής της Microsoft, το Copilot, παραβιάζει συμφωνίες αδειοδότησης ανοιχτού κώδικα. Τώρα, οι δυο τους εκπροσωπούν μια σειρά προγραμματιστών, καλλιτεχνών και συγγραφέων, συμπεριλαμβανομένης της ηθοποιού Σάρα Σίλβερμαν, που ισχυρίζονται ότι οι εταιρείες παραγωγής τεχνητής νοημοσύνης παραβιάζουν τα δικαιώματά τους με την εκπαίδευση στη δουλειά τους χωρίς τη συγκατάθεσή τους.
Όλες οι καταγγελίες έχουν ελαφρώς διαφορετικές νομικές προσεγγίσεις, αλλά μαζί, αντιπροσωπεύουν μια σταυροφορία για τους δημιουργικούς ανθρώπους και για το πώς χρησιμοποιείται η δουλειά τους στην εκπαίδευση τεχνητής νοημοσύνης.
«Είναι αντίσταση», λέει ο Μπάτερικ. Είναι μια αποστολή στην οποία οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης αντιτίθενται σθεναρά, επειδή χαρακτηρίζει τον τρόπο με τον οποίο εκπαιδεύουν τα εργαλεία τους ως θεμελιωδώς διεφθαρμένο. Ακόμη και πολλοί μελετητές των πνευματικών δικαιωμάτων και της πνευματικής ιδιοκτησίας την αναγνωρίζουν σαν μια μεγάλη προσπάθεια.
Το ερώτημα είναι, πώς θα την δουν τα δικαστήρια;
Αυτοί είναι μερικοί από τις ηχηρές νομικές διαμάχες που παρακολουθούνται πιο προσεκτικά αυτή τη στιγμή. Για τη Silicon Valley, η αυγή της εποχής της τεχνητής νοημοσύνης ήταν μια πνευματική αναβίωση. Μετά από μια δεκαετία αυξανόμενης επιφυλακτικότητας του κοινού σχετικά με την επιρροή της τεχνολογίας στον κόσμο, ο ενθουσιασμός για εργαλεία όπως το ChatGPT έχει δημιουργήσει μια νέα έκρηξη. Υπάρχει πολλή διαφημιστική εκστρατεία και εντυπωσιακές αποτιμήσεις.
Ωστόσο αυτές οι αγωγές, υποστηρίζουν ότι η OpenAI, η Meta, η Stability AI και άλλες εταιρείες παραβίασαν τον νόμο όταν κατασκεύασαν τα εργαλεία τους, και απειλούν τη δυναμική του ατμοσφαιρικού κινήματος της τεχνητής νοημοσύνης. Τα διακυβεύματα είναι ψηλά.
Τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν να εδραιωθεί ο κλάδος όπως τον ξέρουμε ή να τον αναγκάσουν να κάνει ριζικές αλλαγές. Κι ενώ ο Μπάτερικ μπορεί μέχρι στιγμής να μην είναι διάσημος, οι νομικές ομάδες των εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης σίγουρα τον γνωρίζουν καλά ως τώρα. Το μέλλον τους θα μπορούσε να εξαρτηθεί από το πόσο καλώς ή κακώς χειρίζεται τις υποθέσεις του.
Ο Μπάτερικ μεγάλωσε στο Νιου Χάμσαϊρ. Ήταν δυνατός μαθητής, αρκετά καλός για να μπει στο Χάρβαρντ στα τέλη της δεκαετίας του ’80. Όταν ήταν εκεί, όμως, ένιωθε αποξενωμένος από τους πιο συμβατικά φιλόδοξους συμμαθητές του. Ήδη σκεφτόντουσαν πράγματα όπως η νομική σχολή. Τον τράβηξε ένας πιο εσωτερικός κόσμος.
Κρυμμένο στο υπόγειο του κοιτώνα του στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης, ένα παλιό τυπογραφείο που ονομάζεται Bow & Arrow Press λειτουργούσε ως εργαστήριο, δίνοντας στους μαθητές μια μοναδική ευκαιρία να μάθουν παραδοσιακές τεχνικές εκτύπωσης. Ήταν ένα ζεστό, αγαπημένο στέκι, με ασβεστωμένους τοίχους με αφίσες, μηχανήματα που έμοιαζαν αρχαία και μια ατμόσφαιρα που προσέλκυε άτομα που αγαπούν την αισθητική. Όταν το βρήκε ο Μπάτερικ, η ζωή του άλλαξε.
Η τυπογραφία του έγινε εμμονή, κι άρχισε να ασχολείται με το σχεδιασμό γραμματοσειρών όταν ήταν ακόμη σπουδαστής. «Οι άνθρωποι στη ζωή μου θεωρούσαν ότι ήταν γελοίο αυτό που κάνω», λέει.
Του άρεσε να παίζει με τα παλιά εργαλεία, αλλά ακόμα περισσότερο, του άρεσε να σκέφτεται νέους τρόπους για να δημιουργεί όμορφες γραμματοσειρές. Αφού αποφοίτησε το 1992, είχε τις δικές του φιλοδοξίες: Είχε ακούσει ότι συνέβαιναν συναρπαστικά πράγματα στον κόσμο της τεχνολογίας στο Σαν Φρανσίσκο και φαινόταν σαν το τέλειο μέρος για έναν άντρα που ήθελε να φέρει την τυπογραφία στην εποχή των υπολογιστών. Δύο χρόνια αργότερα, μετακόμισε δυτικά.
Αποδεικνύεται ότι οι δικηγόροι αγαπούν τις γραμματοσειρές
Όπως πολλοί νέοι που εμφανίζονται στο Bay Area ελπίζοντας να κάνουν όνομα στην τεχνολογία, ο Μπάτερικ αποφάσισε ότι θα μπορούσε κάλλιστα να δοκιμάσει τις δυνάμεις του σε μια startup. «Η περιπέτειά μου με το dotcom», αναφέρει αμήχανα. Ίδρυσε μια εταιρεία σχεδιασμού ιστοσελίδων, την Atomic Vision. Μέχρι τα 28 του είχε περίπου 20 υπαλλήλους. Αλλά δεν του άρεσε να διαχειρίζεται ανθρώπους. Όταν ήρθε η ευκαιρία να πουλήσει την εταιρεία το 1999, την εκμεταλλεύτηκε.
Γεμάτος με μετρητά και αβέβαιος τι να κάνει στη συνέχεια, ο Μπάτερικ σκέφτηκε ότι θα ακολουθούσε τα βήματα αμέτρητων άλλων νεαρών ενηλίκων που δεν ξέρουν τι θέλουν από τη ζωή: Πήγε για ανώτερες σπουδές. Γράφτηκε στο UCLA για να πάρει πτυχίο νομικής. Μετά την αποφοίτησή του, ξεκίνησε μια ιστοσελίδα με την ονομασία Typography for Lawyers (τυπογραφία για δικηγόρους).
Μετέτρεψε την ιστοσελίδα σε ένα συγκλονιστικά δημοφιλές βιβλίο με το ίδιο όνομα, το οποίο εξέδωσε το 2010. Δικαστήρια και ιδιωτικές εταιρείες σε όλη τη χώρα άρχισαν να χρησιμοποιούν τις γραμματοσειρές του.
Επίσης, ο συνεργάτης του, Τζόζεφ Σαλέρι, ήταν άλλος ένας νομικός και λάτρης των γραμματοσειρών. «Αυτές οι υποθέσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης δεν θα συνέβαιναν αν δεν ήμασταν αμοιβαίοι θαυμαστές της τυπογραφίας», λέει ο Μπάτερικ. Οι φιλία τους κρατά από το 2012. Για την ώρα, οι δυο τους ετοιμάζουν την αγωγή τους στο GitHub.
Η καλλιτέχνις Κάρλα Ορτίθ έκανε τη δική της αποκάλυψη για την τεχνητή νοημοσύνη. Καθώς εργαζόταν από τη σοφίτα της στο Σαν Φρανσίσκο, άρχισε να ερευνά πώς εκπαιδεύονταν οι image generators (γεννήτριες εικόνων). Την ενόχλησε αυτό που βρήκε. «Όλα ήταν πραγματικά εκμεταλλευτικά και χονδροειδή», λέει. «Είναι υπαρξιακό. Νιώθω ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να ξεσηκωθώ και να φανώ δυνατή».
Η Oρτίθ εργάζεται σε διάφορους κλάδους, συμπεριλαμβανομένων των καλών τεχνών, αλλά πολλά από τα έργα της είναι εννοιολογική τέχνη και εικονογράφηση για ρούχα ψυχαγωγίας και gaming, όπως η Marvel, η Ubisoft και η Universal. Για τους εργαζόμενους καλλιτέχνες, αυτός ο τύπος εργασίας είναι συχνά αυτό που πληρώνει τους λογαριασμούς. Είναι επίσης το είδος της δουλειάς που φοβούνται οι καλλιτέχνες ότι απειλείται περισσότερο από την επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης.
«Αυτή η δουλειά ήταν ψωμί και βούτυρο για τόσους πολλούς από εμάς», λέει. «Έχει χαθεί τελείως».
Μαζί με μερικούς φίλους, η Ορτίθ άρχισε να επικοινωνεί με δικηγόρους για να δει αν κάποιος μπορεί να εκπροσωπεί καλλιτέχνες που ήθελαν να μηνύσουν εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης για παραβίαση των δικαιωμάτων τους. Το email στην εταιρεία του Μπάτερικ και συνεργάτη του, αντιμετωπίστηκε με ενθουσιασμό. Ένιωσε ότι καταλάβαιναν πραγματικά αυτό που περνούσε. «Καταλαβαίνουν τους καλλιτέχνες», λέει.
Πριν οι Μπάτερι και Σαβέρι καταθέσουν τη μήνυση στο GitHub, η μόνη άλλη σημαντική υπόθεση που αφορούσε δεδομένα εκπαίδευσης τεχνητής νοημοσύνης στα δικαστήρια ήταν μια αγωγή πριν από την έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης.
Το 2020, η εταιρεία μέσων ενημέρωσης Thomson Reuters μήνυσε μια ερευνητική εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης που ονομάζεται Ross Intelligence., ισχυριζόμενη ότι εκπαίδευσε το εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης της χωρίς προηγουμένως να τις αδειοδοτήσει σωστά. Αυτή η διαμάχη πρόκειται να εκδικαστεί την επόμενη άνοιξη, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να καταλήξει να είναι η πρώτη υπόθεση δικαστικού προηγούμενου σε αυτόν τον τομέα.
Στις αρχές του έτους, η Getty Images μήνυσε την Stability AI τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τον Σεπτέμβριο, δύο επιπλέον ομάδες συγγραφέων υπέβαλαν καταγγελίες κατά της OpenAI. Τον Οκτώβριο, μια ομάδα χριστιανών συγγραφέων κατέθεσε μια ακόμη μήνυση. Τον ίδιο μήνα, μια ομάδα μουσικών δισκογραφικών, συμπεριλαμβανομένης της Universal Music Group, μήνυσε την Anthropic επειδή χρησιμοποίησε υλικό στα εκπαιδευτικά της δεδομένα που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα, υποστηρίζοντας ότι η AI της Anthropic διένειμε παράνομα στίχους στην παραγωγή της. Μόλις αυτή την εβδομάδα, μια εταιρεία που εκπροσωπούσε μια ομάδα συγγραφέων μη λογοτεχνίας κατέθεσε μια προτεινόμενη αγωγή κατά του OpenAI και της Microsoft. Και… η λίστα ολοένα και μεγαλώνει.
Κι αν δεν ήταν επίσημο όταν οι Μπάτερικ και Σαβέρι κατέθεσαν τις πρώτες τους υποθέσεις, είναι τώρα: Αυτός είναι ένας ολοκληρωτικός πόλεμος πνευματικών δικαιωμάτων, και πολλοί ειδικοί αναμένουν με αγωνία την έκβασή του, επιχειρώντας να κάνουν προβλέψεις.
