100 χρόνια ΑΕΚ – 100 χρόνια μεγαλείου

Επιμέλεια: Γιώργος Στογιάννος

«Θα φτιάξουμε ένα κλουμπ. Θα παίζουμε και θα λέμε την Ιστορία μας. Εμείς θα κερδίζουμε με την Ιστορία μας. Αυτοί που υποφέρανε και θυμούνται, αυτοί θα φτιάξουν καινούργιο κόσμο», με την φράση αυτή συνοψίζεται η Ιδέα της Γέννησης της ΑΕΚ σαν σήμερα, 13 Απριλίου 1924. Έναν αιώνα πριν, όπου μέσα από τις φλόγες και τις στάχτες της Μικρασιατικής Καταστροφής ιδρύθηκε ένας σύλλογος για να θυμίζει αλλά και για να μεταλαμπαδεύσει τα ιδεώδη των προσφύγων!

Στις 13 Απριλίου 1924, στο κατάστημα αθλητικών ειδών των Αιμίλιου και Μενέλαου Ιωνά στην Οδό Βερανζέρου 24, οι Πολίτες αθλητές πήραν την ιστορική απόφαση και ένας νέος μεγάλος σύλλογος είχε ήδη αποκτήσει ζωή, η ΑΕΚ.

Το καταστατικό υπέγραφαν πάνω από σαράντα μέλη της Κωνσταντινουπολίτικης κοινότητας της Αθήνας.

Έμβλημα ήταν ο Δικέφαλος Αετός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και χρώματα το κίτρινο και το μαύρο.

«Μια ιστορία από την Πόλη»

Σαν σήμερα πριν από 100 χρόνια μία παρέα αθλητών από την Κωνσταντινούπολη οι Αιμίλιος Ιωνάς, Μενέλαος Ιωνάς, Κώστας Δημόπουλος, Μενέλαος Καροτσιέρης, Τιμολέων Τάγαρης, Κώστας Σπανούδης, Μίλτος Ιερεμιάδης & Στέφανος Κεχαγιάς, συγκεντρώθηκαν και δημιούργησαν τον σύλλογο Α.Ε.Κ.. Το καταστατικό της ομάδας κατατέθηκε στις 2 Ιουλίου 1924 και εγκρίθηκε από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών στις 18 Σεπτεμβρίου 1924, με την υπ’ αριθμόν 3844 απόφασή του.

Το καταστατικό με αριθμό 3844 ανέφερε τα εξής :

«Υπό των εν Αθήναις και Πειραιεί εκ Κωνσταντινουπόλεως αθλητών και φιλάθλων ιδρύεται γυμναστικός Σύλλογος υπό την επωνυμίαν «ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ» με έδρα την Αθήνα.

Σκοπός του συλλόγου είναι η περισυλλογή και συγκέντρωση των εκ Κωνσταντινουπόλεως αθλητών προς συνέχιση του έργου των διαφόρων αθλητικών σωματείων τις Κων/πολης, των οποίων ενεργά μέλη ήταν οι αθλητές αυτοί, καθώς και η διάδοση του φίλαθλου αισθήματος στη νεολαία για την διάπλαση όλκιμων σωμάτων, θαρραλέων ψυχών, ευγενικών χαρακτήρων, ικανών για την εκπλήρωση κάθε υποχρέωσης προς την πατρίδα την κοινωνία και την οικογένεια.»

Μετά την έκτακτη Γενική Συνέλευση, στις 30 Μαΐου 1924, το Δ.Σ. συγκροτήθηκε σε Σώμα, ως εξής: Κωνσταντίνος Σπανούδης, πρόεδρος, Νικηφόρος Ελεόπουλος, αντιπρόεδρος, Κώστας Δημόπουλος, γενικός γραμματέας και μέλη, ο Μενέλαος Καροτσιέρης και ο Μιλτιάδης Ιερεμιάδης.

Ο πρώτος τίτλος και η εγκατάσταση στη Νέα Φιλαδέλφεια

Η ΑΕΚ άρχισε από νωρίς να σημειώνει επιτυχίες, να αποκτά δικό της κοινό και κατόρθωσε να ξεπεράσει σε φήμη παλαιότερους συλλόγους χάρη και στο μεγάλο πληθυσμό των προσφύγων, που είχαν ενστερνιστεί ή εκφράζονταν από την ιδεολογία της ομάδας. Στο πρώτο κάλεσμα σύναξης Κωνσταντινουπολιτών που βρίσκονταν στην Αθήνα, την ΑΕΚ στελέχωσαν οι περισσότεροι ποδοσφαιριστές που ήρθαν από την Πόλη.

Ο πρώτος αγώνας της νεοσύστατης ποδοσφαιρικής ομάδας της ΑΕΚ ήταν μια φιλική αναμέτρηση που διεξήχθη τον Οκτώβριο του 1924 με αντίπαλο τον Ατρόμητο Αθηνών, με τον οποίο αναδείχθηκε ισόπαλη 1–1.

Ο πρώτος τίτλος ήρθε την περίοδο 1931–32, όταν η ΑΕΚ κατέκτησε το κύπελλο Ελλάδας νικώντας τον πρωταθλητή της ίδιας περιόδου, Άρη Θεσσαλονίκης με 5–3. Αστέρι εκείνης της ομάδας ήταν ο Κώστας Νεγρεπόντης, ποδοσφαιριστής τις δεκαετίες του ’10 και του ’20 στην ελληνική Πέρα Κλουμπ της Πόλης, την ομάδα που ουσιαστικά αποτέλεσε πρόγονο της ΑΕΚ

Από τα πρώτα χρόνια της, η ΑΕΚ δημιούργησε μια ισχυρή ομάδα, ωστόσο αντιμετώπιζε ένα σημαντικό πρόβλημα. Ήταν «άστεγη». Εκείνες τις εποχές αγωνιζόταν σε γήπεδο πλησίον του Ναού του Ολυμπίου Διός αλλά και στο σημερινό γήπεδο «Απόστολος Νικολαΐδης» του Παναθηναϊκού.\

Ο Κωνσταντίνος Σπανούδης, ήταν υπουργός στην κυβέρνηση του Βενιζέλου. Ο Σπανούδης ζήτησε από την κυβέρνηση έναν χώρο για την ομάδα, ώστε να προπονείται. Έτσι από το 1926 ο σύλλογος χρησιμοποίησε μια έκταση στη Νέα Φιλαδέλφεια, η οποία φιλοξένησε την ομάδα. Το 1930 η έκταση πέρασε στην ιδιοκτησία του συλλόγου και σύντομα ο Ελευθέριος Βενιζέλος έδωσε εντολή να δημιουργηθεί το γήπεδο της ΑΕΚ στον ίδιο χώρο, ο οποίος στη συνέχεια  έγινε η μόνιμη έδρα της.

Στις οδούς Φωκών, Πατριάρχου Κωνσταντίνου, Καππαδοκίας και Αττάλειας, στην «καρδιά» της Νέας Φιλαδέλφειας κατασκευάστηκε το «Στάδιον της ΑΕΚ», γνωστό και ως «Στάδιο της Νέας Φιλαδέλφειας». Τα «θεμέλια» του γηπέδου μπήκαν μέσα σε μια νύκτα κυριολεκτικά, όταν 100 περίπου πρόσφυγες, υπό το φως του φεγγαριού δημιούργησαν ένα χωράφι σε αθλητικό χώρο.

Προς τα τέλη της δεκαετίας του ‘30, εγκατεστημένη πια στην Νέα Φιλαδέλφεια, η ΑΕΚ θα γίνει κυρίαρχος του ελληνικού ποδοσφαίρου, κατακτώντας το νταμπλ του 1939 και το πρωτάθλημα του 1940. Ο Μαρόπουλος, ο Δελαβίνιας, ο Ρίμπας, ο Σκλαβούνος, ο Μανέττας, ο Τζανετής, ο Μάγειρας, ο Χατζησταυρίδης, ο Ξένος κι άλλοι εξαιρετικοί ποδοσφαιριστές με τον Κώστα Νεγρεπόντη να είναι ο προπονητής της, έδειχνε ικανή να κυριαρχήσουν για χρόνια στο ελληνικό ποδοσφαιρικό στερέωμα.

Όμως, η πορεία εκείνης της ομάδας διεκόπη λόγω του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Μια γενιά μεγάλων ποδοσφαιριστών έχασε τα καλύτερά της χρόνια. Ο ποδοσφαιριστής της  Σπύρος Κοντούλης έχασε και τη ζωή του από γερμανικό πολυβόλο στο Μετς ενώ και το γήπεδο υπέστη λεηλασία από τους κατακτητές.

«ΑΕΚ – Μπάρλος, σύλλογος μεγάλος»

Το 1974 ο Λουκάς Μπάρλος ανέλαβε την προεδρία της ΑΕΚ και άρχισε η για πολλούς χρυσή εποχή της ΑΕΚ, ενώ ο ίδιος χαρακτηρίζεται ως ο σπουδαιότερος πρόεδρος όλων των εποχών για τον σύλλογο, με το προσωνύμιο «θείος Λουκάς».

Στα χέρια του η ΑΕΚ άλλαξε επίπεδο και έζησε ίσως την πιο λαμπρή περίοδο της ιστορίας της, καθώς την οδήγησε στα ημιτελικά του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ 1976-77, στο νταμπλ του 1978 και στο Πρωτάθλημα του 1979. Την ίδια εποχή, ήταν ο εμπνευστής των έργων επέκτασης στο παλιό γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας με την κατασκευή της διώροφης εξέδρας, της περίφημης «σκεπαστής».

Τότε ήταν που έγινε η ΑΕΚ, πρώτη ομάδα που έφτασε σε ημιτελικά Ευρωπαϊκής διοργάνωσης (1976-78, Κύπελλο ΟΥΕΦΑ), αλλά και η πρώτη ομάδα που έφτιαξε Σκεπαστή εξέδρα σε ελληνικό γήπεδο.

Η σκεπαστή, η «φωλιά» των οργανωμένων της ΑΕΚ, η πρώτη διώροφη εξέδρα στην Ελλάδα δημιουργήθηκε με χρήματα που έδωσε ο έτερος των μεγάλων προέδρων της ΑΕΚ, ο Λουκάς Μπάρλος, και έφερε εις πέρας ο μηχανικός και μέλος του ΔΣ της Ένωσης Γεράσιμος Έρτσος.

Η «χρυσή» ΑΕΚ του Μπάγεβιτς και η πρώτη είσοδος στο Τσάμπιονς Λιγκ

Την περίοδο 1988–89, με πρόεδρο τον Στράτο Γιδόπουλο, ο άλλοτε μεγάλος αστέρας της ΑΕΚ, Ντούσαν Μπάγεβιτς, άφησε την γενέτειρά του το Μόσταρ για να έρθει στην Αθήνα να αναλάβει προπονητής της ΑΕΚ. Η κίνηση αυτή άλλαξε τις ισορροπίες στο ελληνικό ποδόσφαιρο την επόμενη δεκαετία.

Με προπονητή τον «πρίγκιπα του Νερέτβα»  και βασικούς πρωταγωνιστές τους Στέλιο Μανωλά, Σπύρο Οικονομόπουλο, Μίροσλαβ Οκόνσκι, Τόνι Σαβέβσκι, Γιώργο Σαββίδη, Παύλο Παπαϊωάννου και Γιώργο Κούτουλα η ΑΕΚ κατέκτησε το πρωτάθλημα της επόμενης περιόδου με συγκλονιστικό τρόπο.

Ο Ολυμπιακός του Λάγιος Ντέταρι και η ΑΕΚ διεκδικούσαν ουσιαστικά το πρωτάθλημα στον μεταξύ τους αγώνα της προτελευταίας αγωνιστικής στο ΟΑΚΑ (τυπικά γηπεδούχος ο Ολυμπιακός), όπου παρά την υπεροχή των «ερυθρολεύκων» παρέμενε χωρίς σκορ μέχρι το 83’, ο Τάκης Καραγκιοζόπουλος, που είχε περάσει ως αλλαγή, συνδυάστηκε όμορφα με τον Οκόνσκι και με ψύχραιμο σουτ πέτυχε το τέρμα που έκρινε τον αγώνα και έδωσε στην ομάδα του τον τίτλο.

Το 1989 και το 1990, η ΑΕΚ κατέκτησε το Σούπερ Καπ Ελλάδας και το Λιγκ Καπ αντίστοιχα, ενώ το τελευταίο είναι η μοναδική ομάδα που το κατέκτησε, καθώς δεν διοργανώθηκε ποτέ ξανά.

Με τον Ντούσαν Μπάγεβιτς στον πάγκο το 1992 η ΑΕΚ κατέκτησε το πρωτάθλημα με πρόεδρο τον Κώστα Γενεράκη, ενώ το επανέλαβε τις δύο επόμενες χρονιές (1993 και 1994) με προέδρους τους Γιάννη Καρρά και Δημήτρη Μελισσανίδη. Το 1994 έφτασε και στον τελικό του κυπέλλου Ελλάδας, όπου έχασε το τρόπαιο από τον Παναθηναϊκό στη διαδικασία των πέναλτι.

Βασικοί συντελεστές της τριετίας (1992–94) ήταν οι Τόνι Σαβέβσκι, Στέλιος Μανωλάς, Βασίλης Δημητριάδης, Αντώνης Μήνου, Ντανιέλ Μπατίστα, Βάιος Καραγιάννης, Ρέφικ Σαμπανάτζοβιτς, Μιχάλης Κασάπης, Βασίλης Μπορμπόκης, Αλέξης Αλεξανδρής, Γιώργος Σαββίδης, Παύλος Παπαϊωάννου, Ηλίας Ατματσίδης, Μιχάλης Βλάχος, Τάσος Μητρόπουλος, Ζόραν Σλίσκοβιτς, Γιώργος Κούτουλας, Γιώργος Αγορογιάννης, Σταύρος Σταματής, Χάρης Κοπιτσής, Μανώλης Παπαδόπουλος, Χρήστος Βασιλόπουλος, Τζίμης Πατίκας και ο νεαρός τότε Βασίλης Τσιάρτας, ο οποίος το 1992 μεταγράφηκε στην ΑΕΚ από τη Νάουσα.

Το 1994–95 η ΑΕΚ έγινε η πρώτη ελληνική ομάδα που αγωνίστηκε στους ομίλους του Champions League ξεπερνώντας με δύο νίκες την ισχυρή Ρέιντζερς Γλασκώβης με πρωταγωνιστές και σκόρερ τους Δημήτρη Σαραβάκο και Τόνι Σαβέβσκι.

Το ταξίδι ειρήνης στο Βελιγράδι

Την 7η Απριλίου του 1999, Μεγάλη Τετάρτη εκείνου του έτους, μια ποδοσφαιρική ομάδα αψήφησε τη φρίκη του πολέμου για να περάσει ένα πανίσχυρο μήνυμα υπέρ της ειρήνης, της αλληλεγγύης και της συναδέλφωσης των λαών.

Την Άνοιξη του 1999, με εμπνευστή του εγχειρήματος τον Δημήτρη Μελισσανίδη και την ενθουσιώδη υποστήριξή, τόσο από το ποδοσφαιρικό τμήμα, όσο και τους Ενωσίτες φιλάθλους, η ΑΕΚ ανακοινώνει –παρά τη σφοδρή αντίδραση των βρετανικών Αρχών και τις πιέσεις τους προς την ENIC, η οποία κατείχε τις μετοχές της ΠΑΕ– την απόφασή της να πραγματοποιήσει το επικίνδυνο ταξίδι για την πρωτεύουσα της Σερβίας, όπου θα αντιμετώπιζε σε φιλικό παιχνίδι την Παρτιζάν Βελιγραδίου. Ήδη από τις 24 Μαρτίου οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ βομβαρδίζουν από αέρος την ομόδοξη χώρα, στη μεγαλύτερη στρατιωτική επιχείρηση στην Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και θα συνεχίσουν να χτυπούν στρατιωτικούς και μη στόχους για 11 εβδομάδες, προκαλώντας τον θάνατο 2.500 ανθρώπων και ανυπολόγιστες υλικές ζημιές.

Η ελληνική αποστολή έφτασε στο Βελιγράδι μέσω Βουδαπέστης, ένα κομβόι με πέντε πούλμαν επανδρωμένα πλην της ομάδας με οπαδούς –κυρίως μέλη της Original 21 , δημοσιογράφους, προσωπικότητες της πολιτικής σκηνής, της τέχνης και του αθλητισμού με σημαντικότερο όλων των Μανώλη Γλέζο και ανθρώπους που δεν είχαν έως τότε σχέση με την οικογένεια της ΑΕΚ, αλλά την ακολούθησαν με ενθουσιασμό στο μεγάλο και επικίνδυνο ταξίδι της ειρήνης. Η υποδοχή του Δικέφαλου Αετού από τους επίσημους της Σερβίας και τον ίδιο τον πρόεδρο της χώρας, Μίλαν Μιλουτίνοβιτς, στο Προεδρικό Μέγαρο ήταν εξαιρετικά συγκινητική, εκείνη όμως των απλών ντόπιων με ψωμί, αλάτι, ελληνικές σημαίες, αντιπολεμικά σύμβολα και δάκρυα συγκίνησης για την μεγαλειώδη πρωτοβουλία ανθρωπιάς των γειτόνων τους την ώρα που σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις της Ευρώπης έκλειναν τα μάτια στο δράμα τους, είναι αδύνατον να περιγραφεί με λέξεις.

Οι ποδοσφαιριστές των δύο ομάδων μπήκαν μαζί στον αγωνιστικό χώρο, κρατώντας το ιστορικό πανό που έγραφε «ΝΑΤΟ σταμάτα τον πόλεμο, σταμάτα τους βομβαρδισμούς», ακούστηκαν οι Εθνικοί Ύμνοι των δύο χωρών υπό ασταμάτητο χειροκρότημα από τις εξέδρες και ανταλλαγή αναμνηστικών μεταξύ Ελλήνων και Σέρβων, στο ημίχρονο μια ελιά από την αρχαία Ολυμπία φυτεύτηκε σε γλάστρα στο κέντρο του γηπέδου σε μια σπουδαία συμβολική κίνηση και περίπου στα μισά του δεύτερου ημιχρόνου, με το σκορ του φιλικού στο 1-1 (13’ Κέζμαν – 27’ Ζουμπούλης) έλαβε χώρα η ωραιότερη «εισβολή» φιλάθλων στον αγωνιστικό χώρο στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού και η διακοπή του αγώνα, με τους οπαδούς της Παρτιζάν να αγκαλιάζουν και να φιλούν τους ποδοσφαιριστές και τους ανθρώπους της ΑΕΚ. Λίγες ώρες μετά, όταν άρχισε να σουρουπώνει και με την ελληνική αποστολή να προλαβαίνει οριακά να βγει από το σερβικό έδαφος, οι «έξυπνες βόμβες» του ΝΑΤΟ ξεκινούσαν ξανά το φονικό έργο τους.

Η ΑΕΚ, σύλλογος γεννημένος από τις στάχτες και τον πόνο της Μικρασιατικής Καταστροφής, οι υποστηρικτές του οποίου διατρανώνουν διαχρονικά ότι «είναι κάτι διαφορετικό» σε σχέση με τα υπόλοιπα αθλητικά σωματεία, δεν θα μπορούσε ποτέ να μείνει ασυγκίνητη στο δράμα ενός δοκιμαζόμενου από τον πόλεμο λαού και, παρά την αχαριστία μιας μικρής μειοψηφίας υπανθρώπων που υπάρχουν σε κάθε χώρα και προφανώς απολαμβάνουν περισσότερο τον πόλεμο από την ειρήνη, τιμάει με υπερηφάνεια τα 20 χρόνια την 7η Απριλίου του 1999, την ημέρα που νίκησε τον τρόμο και τις βόμβες για να στείλει ένα ισχυρότατο μήνυμα ελπίδας σε ολόκληρο τον κόσμο, θυμάται με συγκίνηση εκείνο το φιλικό παιχνίδι ποδοσφαίρου που όπως εύστοχα έγραψαν τα γιουγκοσλαβικά Μέσα της εποχής, «ελευθέρωσε το πολιορκημένο Βελιγράδι»…

Η ΑΕΚ στη Φιλαδέλφεια και νταμπλούχος

Μετά από 19 χρόνια «προσφυγιάς» και αναμονής η ΑΕΚ επέστρεψε στις 30 Σεπτεμβρίου του 2022 στο σπίτι της, στα ιερά χώματα της Νέας Φιλαδέλφειας, με μια λαμπερή εκδήλωση για τα εγκαίνια της «Αγια-Σοφιάς – OPAP Arena».

Η επιστροφή στα πάτρια εδάφη δεν ήταν το μοναδικό χαρμόσυνο γεγονός όμως εκείνη την χρονιά. Ο επαναπατρισμός στην Νέα Φιλαδέλφεια συνοδεύτηκε και από μια τεράστια αγωνιστική επιτυχία του συλλόγου καθώς στο τέλος της χρονιάς ευτύχισε να πανηγυρίσει το νταμπλ μετά από 4 δεκαετίες.

Η ομάδα του Αλμέιδα κατάφερε να επικρατήσει με 4-0 του Βόλου στην κατάμεστη «Opap Arena», για την τελευταία αγωνιστική των πλέι οφ του πρωταθλήματος, κι έτσι έκοψε πρώτη το νήμα στον φετινό «μαραθώνιο» της Super League, κατακτώντας τον τίτλο μετά από πέντε χρόνια.

Αυτό ήταν το 13ο πρωτάθλημα στην Ιστορία του «δικεφάλου» και το έκτο επαγγελματικό (από το 1979) μετά από τις σεζόν: 1938-39, 1939-40, 1962-63, 1967-68, 1970-71, 1977-78, 1978-79, 1988-89, 1991-92, 1992-93, 1993-94, 2017-18