Η συμμετοχή των δύο intersex αθλητριών στο αγώνισμα της πυγμαχίας, στο πλαίσιο των Ολυμπιακών Αγώνων, έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις. Η Ιμάνι Κέλιφ, από την Αλγερία και η Λιν-Γιου Τινγκ, από την Ταϊβάν, τις οποίες η παγκόσμια ομοσπονδία είχε αποκλείσει στο παρελθόν από διοργάνωση (παγκόσμιο πρωτάθλημα του 2023, στο Νέο Δελχί) επειδή είχαν αποτύχει στα τεστ καταλληλότητας φύλου, αγωνίζονται στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού ενάντια σε άλλες γυναίκες.
Οι δύο πυγμάχοι δεν είναι τρανς -όπως αρχικά αναφερόταν-, αλλά ενδεχομένως είναι intersex άτομα, δηλαδή τα γεννητικά και αναπαραγωγικά όργανα ή τα χρωμοσώματά τους διαφοροποιούνται, με αποτέλεσμα τα σώματά τους να μην εμπίπτουν στις κανονιστικές νόρμες των «ανδρικών» και «θηλυκών» στερεοτύπων.
Την Πέμπτη, 1 Αυγούστου, η Ιταλίδα Άντζελα Καρίνι εγκατέλειψε τον αγώνα με την Κέλιφ, που έχει ανδρικά χρωμοσώματα, κλαίγοντας, λέγοντας πως δεν έχει δεχτεί τόσο δυνατό χτύπημα ποτέ ξανά στην καριέρα της.
Όμως, με βάση τα έως τώρα στοιχεία, η Ιμάνι Κέλιφ και η Λιν-Γιου Τινγκ αγωνίζονται εδώ και χρόνια σε γυναικεία τουρνουά και δεν είναι τρανς άτομα. Η Ολυμπιακή Επιτροπή της Αλγερίας (COA), μάλιστα, καταδίκασε τις επιθέσεις που δέχεται από πάσα κατεύθυνση η Κέλιφ και έκανε λόγο για «αβάσιμη προπαγάνδα»: «Η COA καταδικάζει σθεναρά την ανήθικη στόχευση και κακοποίηση της αξιότιμης αθλήτριάς μας, Ιμάνι Κέλιφ, με αβάσιμη προπαγάνδα από ορισμένα ξένα μέσα ενημέρωσης».
«Έχει νικηθεί από 9 γυναίκες και αυτό τα λέει όλα»
Η Ιμάνι, σε ηλικία 19 ετών, είχε έρθει 17η στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα 2018 στο Νέο Δελχί και στη συνέχεια εκπροσώπησε την Αλγερία στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 2019 στη Ρωσία, όπου ήρθε 33η. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020 που διεξήχθησαν το 2021 ηττήθηκε από τον Κέλι Χάρινγκτον στους ημιτελικούς. Στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 2022 στην Κωνσταντινούπολη, κέρδισε το ασημένιο μετάλλιο.
Η Έιμι Μπρόντχερστ, πρωταθλήτρια της Ιρλανδίας, τη νίκησε στον τελικό του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος 2022 που διοργανώθηκε από την IBA στην Κωνσταντινούπολη.
Ο αγώνας της Κέλιφ με την Μπρόντχερστ, το 2022:
Σε πρόσφατη ανάρτησή της η Μπρόντχερστ αναφέρει: «Προσωπικά δεν νομίζω ότι έχει κάνει κάτι για να εξαπατήσει. Νομίζω πως είναι ο τρόπος που γεννήθηκε. Το ότι έχει νικηθεί από εννιά γυναίκες στο παρελθόν τα λέει όλα». Και προσθέτει: «Γεννήθηκε intersex (…). Κανείς δεν ξέρει όλη την αλήθεια».
Have a lot of people texting me over Imane Khelif. Personally I don’t think she has done anything to ‘cheat’. I thinks it’s the way she was born & that’s out of her control. The fact that she has been beating by 9 females before says it all.
— Amy Broadhurst (@amybroadhurst12) July 31, 2024
Η ίδια η Κέλιφ, σε συνέντευξή της όταν έγινε πρέσβειρα της UNICEF στη χώρα της, είχε αναφερθεί στις δυσκολίες που αντιμετώπισε όταν αποφάσισε να ασχοληθεί με την πυγμαχία – που ακόμα και σήμερα ενδεχομένως θεωρείται άθλημα μόνο για άνδρες, κάτι που πίστευε και ο πατέρας της: «Το μήνυμά μου στους νέους είναι “ακολουθήσετε τα όνειρά σας”. Μην αφήνετε εμπόδια να μπουν στον δρόμο σας, αντισταθείτε σε οποιαδήποτε εμπόδια και ξεπεράστε τα. Το όνειρό μου είναι να κερδίσω ένα χρυσό μετάλλιο. Αν κερδίσω, οι μητέρες και οι πατέρες μπορούν να δουν πόσο μακριά μπορούν να φτάσουν τα παιδιά τους. Θέλω ιδιαίτερα να εμπνεύσω κορίτσια και παιδιά που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση στην Αλγερία».
Live your dream to the fullest @ImaneKhelif🥇#JOdeParis2024
Continue inspiring us. You are a role model for girls and boys in #Algeria and beyond.
Everything is possible 💙#ForEveryChild, a champion
Read the story of Imane 👉: https://t.co/7Lk5a9omJU— UNICEF Algérie (@UNICEFAlgerie) July 31, 2024
Τι είναι τα διαφυλικά άτομα (intersex)
Ίντερσεξ (Intersex) ή Διαφυλικά ονομάζονται τα άτομα που γεννιούνται με διάφορες φυσικές παραλλαγές στα χαρακτηριστικά φύλου τους (χρωμοσώματα, γονάδες, ορμονικά προφίλ ή εσωτερική/εξωτερική ανατομία) οι οποίες «δεν παραπέμπουν στον κλασικό ιατρικό ορισμό των αρσενικών και των θηλυκών σωμάτων».
Τέτοιες διαφοροποιήσεις μπορεί να αφορούν ασάφεια των γεννητικών οργάνων ή/και συνδυασμούς χρωμοσωμικών γονότυπων και γεννητικών φαινότυπων διαφορετικών από ΧΥ-αρσενικό και ΧΧ-θηλυκό. Ο όρος ίντερσεξ σημαίνει επίσης τη ζωντανή εμπειρία των κοινωνικο-πολιτισμικών συνεπειών που υφίστανται οι άνθρωποι που γεννιούνται με σώματα που δεν εμπίπτουν στις κανονιστικές νόρμες των «αρσενικών» και «θηλυκών» σωμάτων.
Παλαιότερα τα διαφυλικά άτομα αποκαλούνταν «Ερμαφρόδιτα», όρος που σήμερα αποφεύγεται, ως επιστημονικά ανακριβής, ιστορικά προσβλητικός και κοινωνικά στιγματιστικός, εκτός και εάν τον επιλέγουν τα ίδια τα ίντερσεξ άτομα για τον εαυτό τους, στο πλαίσιο της επανοικειοποίησης του όρου. Στην Ελλάδα συναντάμε επίσης και την ατυχή μετάφραση της διαφυλικότητας ως «μεσοφυλία», ωστόσο στο βιολογικό φύλο δεν υπάρχει κάποιο «μέσον» και επιπλέον, ο όρος μεσόφυλο/μεσοφυλικό δεν είναι η απόδοση του intersex, αλλά του Middlesex (Τοπωνύμιο, τίτλος μυθιστορήματος και λογοτεχνικό λογοπαίγνιο του J. Eygenides).
Ένας επιπλέον λόγος της καθιέρωσης του διεθνούς όρου (ίντερσεξ) είναι η εύκολη σύγχυση που προκαλείται από την ηχητική ομοιότητα της διαφυλικότητας (έννοια που αφορά το σώμα, τα χαρακτηριστικά φύλου) με τη διεμφυλικότητα (τρανς, έννοια που αφορά την ταυτότητα φύλου). Πρόκειται δηλαδή για δυο ανεξάρτητες έννοιες, καθώς «τα άτομα με ίντερσεξ ποικιλομορφίες (διαφυλικά) δεν είναι το ίδιο με τα τρανς άτομα (διεμφυλικά), των οποίων η ταυτότητα φύλου (τρανς) δεν συμβαδίζει με το φύλο που τους αποδόθηκε στη γέννηση. Ένα ίντερσεξ άτομο μπορεί να αυτοπροσδιορίζεται με οποιαδήποτε ταυτότητα φύλου (ως θηλυκό, αρσενικό, και τα δύο ή τίποτα από τα δύο). Μπορεί επίσης να έχει οποιονδήποτε σεξουαλικό προσανατολισμό (ετερόφυλο, ομόφυλο, αμφίφυλο ή ασέξουαλ). Ωστόσο, έρευνες στην Αυστραλία δείχνουν πως άτομα με ίντερσεξ ποικιλομορφίες είναι περισσότερο πιθανό να προσανατολίζονται ως μη-ετεροφυλόφιλα σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Περίπου τα μισά εκ των ατόμων που παρουσιάζουν ποικιλομορφίες των χαρακτηριστικών φύλου είναι ετεροφυλόφιλα (στρέιτ)».
Τα ίντερσεξ άτομα χαρακτηρίζονται από τη διαφορετική φυσιολογία τους, όπου μπορεί να υπάρχει ή να μην υπάρχει καθορισμένο ανατομικό φύλο. Πιο συγκεκριμένα ένα ίντερσεξ άτομο μπορεί να γεννηθεί με περισσότερα χρωμοσώματα φύλου από τα δύο που είναι συνηθέστερα για τους περισσότερους ανθρώπους, για παράδειγμα με χρωμοσώματα φύλου της μορφής ΧΧΥ, ΧΧΧ, ΧΥΥ, ΧΧΧΥ, ΧΧΥΥ, Χ0 κλπ. (υπάρχουν περί τους 30 διαφορετικούς συνδυασμούς) ή με δυο αναπαραγωγικά όργανα εκ των οποίων το ένα από τα δύο να είναι μόνο μερικώς ανεπτυγμένο. Στα ίντερσεξ άτομα συμπεριλαμβάνονται επίσης άτομα ΧΧ άρρενα, και ΧΥ θήλεα, καθώς και άτομα ΧΧ και ΧΥ με AIS, CAΗ, PAIS, MKHK κλπ.
Μια συνήθης πρακτική μέχρι πριν λίγα χρόνια (που συνεχίζεται ακόμα, στις περισσότερες χώρες που δεν απαγορεύεται νομικά) για τα ίντερσεξ βρέφη και παιδιά, όπως και αυτά που έχουν ασαφή εξωτερικά γεννητικά όργανα, ήταν να χειρουργούνται ή να τροποποιούνται ορμονικά για να αποκτήσουν πιο αποδεκτά από την κοινωνία χαρακτηριστικά φύλου. Ωστόσο, τέτοιες παρεμβάσεις θεωρούνται αμφιλεγόμενες, χωρίς αποδείξεις ότι έχουν καλή έκβαση. Αυτές οι ερήμην των ατόμων μη-αναστρέψιμες επεμβάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν στείρωση ή τροποποίηση σε φύλο μη επιθυμητό από το ίδιο το άτομο όταν φτάσει στην εφηβεία ή στην ενηλικίωση του. Ενήλικες επίσης, μεταξύ αυτών ελίτ γυναίκες αθλήτριες, έχουν υποβληθεί σε τέτοιες παρεμβάσεις. Σύγχρονες μελέτες υποδηλώνουν μία αυξανόμενη ιατρική ομοφωνία ότι τα διάφορα ίντερσεξ σώματα αποτελούν φυσιολογικές μορφές της ανθρώπινης βιολογίας.
Όλο και περισσότερο αυτά τα θέματα αναγνωρίζονται ως παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων, σύμφωνα με δηλώσεις διεθνών και εθνικών οργανισμών ανθρώπινων δικαιωμάτων και βιοηθικής δεοντολογίας. Ίντερσεξ οργανισμοί έχουν εκδώσει συλλογικές διακηρύξεις κάθε λίγα χρόνια, σε διάφορες πόλεις, στο πλαίσιο Διεθνών Ίντερσεξ Φόρουμ. Το 2011 η Christiane Völling έγινε το πρώτο ίντερσεξ άτομο που κατέθεσε με επιτυχία μήνυση για αποζημίωση, σε μία υπόθεση μη συναινετικής χειρουργικής επέμβασης.
Τον Απρίλιο του 2015, η Μάλτα έγινε η πρώτη χώρα που έθεσε εκτός νόμου τις μη συναινετικές χειρουργικές επεμβάσεις για την τροποποίηση της ανατομίας του φύλου, συμπεριλαμβανομένων των ίντερσεξ ατόμων. Όπως όλα τα άτομα, τα ίντερσεξ άτομα έχουν διάφορες ταυτότητες φύλου. Τα περισσότερα ίντερσεξ άτομα ταυτοποιούνται ως άνδρας ή γυναίκα, ενώ κάποια δεν αυτοπροσδιορίζονται αποκλειστικά σαν άνδρες ή αποκλειστικά σαν γυναίκες. Κάποιοι ίντερσεξ άνθρωποι μπορεί να έχουν μεγαλώσει σαν κορίτσια ή αγόρια αλλά να ταυτίζονται με άλλη ταυτότητα φύλου (π.χ. μη δυαδική) στη μετέπειτα ζωή τους.
Στην περίπτωση των δύο αθλητριών, η Διεθνής Ομοσπονδία Πυγμαχίας ισχυρίστηκε ότι οι εξετάσεις τους έδειξαν χρωμοσώματα ΧΥ τα οποία είναι ανδρικά, αντί τα ΧΧ, που έχουν οι γυναίκες.