Η λέξη τεστοστερόνη χρησιμοποιείται από άτομα σε καθημερινή βάση, όχι μόνο για να μιλήσουν για το γνωστό ανδρογόνο, άλλα και όταν απλά αναφέρονται σε συγκεκριμένα ανδρικά χαρακτηριστικά, όχι πάντα με θετικό τρόπο. Ποια είναι όμως η πραγματική λειτουργία αυτής της ορμόνης;
Η τεστοστερόνη είναι μια ορμόνη, ένας χημικός αγγελιοφόρος, δηλαδή, υπεύθυνος για να δώσει στους άνδρες τα χαρακτηριστικά του φύλου τους, αν και στην πραγματικότητα, παράγεται και από τις γυναίκες σε μικρή ποσότητα. Ως ανδρογόνο λοιπόν, η τεστοστερόνη παράγεται κυρίως από τους όρχεις. Έχει μάλιστα βρεθεί ότι παράγεται από τα κύτταρα Leydig που βρίσκονται σε συγκεκριμένες περιοχές των όρχεων. Χωρίς την ορμόνη αυτή οι άνδρες είναι υπογόνιμοι. Πιο συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της σπερματογένεσης τα σπερματοκύτταρα δεν μπορούν να εξελιχτούν σε ώριμα σπερματοζωάρια, όταν δεν υπάρχει τεστοστερόνη, γιατί η διαδικασία σταματά στο στάδιο της μείωσης.
Στους άνδρες, η τεστοστερόνη θεωρείται υπεύθυνη για τη ρύθμιση ενός αριθμού λειτουργιών συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής σπερματοζωαρίων. Η τεστοστερόνη λοιπόν ρυθμίζει:
• Τη σεξουαλική ορμή
• Την οστική μάζα
• Την κατανομή του λίπους
• Τη μυϊκή μάζα και δύναμη
• Την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων
Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον τόσο της επιστημονικής κοινότητας όσο και της κοινής γνώμης εστιάζεται στις επιπτώσεις της μείωσης των επιπέδων της τεστοστερόνης με την αύξηση της ηλικίας. Πρόκειται για μια κατάσταση που ονομάζεται δευτεροπαθής υπογοναδισμός.
Η συνολική συγκέντρωση της τεστοστερόνης μειώνεται κατά 1.6% κάθε χρόνο μετά την ηλικία των 40 και σε πολλούς άνδρες άνω των 60 φτάνει σε επίπεδα ίδια με αυτά των νεαρών ανδρών που πάσχουν από πρωτοπαθή υπογοναδισμό.
Τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης ορού έχουν σχετισθεί με αυξημένη θνησιμότητα σε άνδρες βετεράνους. Παράλληλα, ο δευτεροπαθής υπογοναδισμός έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται επίσημα ως ιατρική κατάσταση, αν και πολλά από τα συμπτώματα του σχετίζονται με τη φυσιολογική διαδικασία της γήρανσης.
Παρακάτω αναφέρονται τα συμπτώματα που συνθέτουν το σύνδρομο του δευτεροπαθούς υπογοναδισμού, πολλά εκ των οποίων συνιστούν αναπόφευκτο κομμάτι της διαδικασίας της γήρανσης:
• Μειωμένη σεξουαλική επιθυμία
• Έκπτωση στην ποιότητα των στύσεων και ιδιαίτερα των νυχτερινών
• Αλλαγές στη διάθεση
• Μειωμένες διανοητικές και γνωστικές δυνατότητες
• Κόπωση, κατάθλιψη και θυμός
• Μείωση της μυϊκής μάζας και δύναμης
• Λιγότερη τριχοφυΐα στο σώμα
• Αλλαγές στο δέρμα
• Μείωση της οστικής μάζας και πυκνότητας
• Αύξηση του σπλαχνικού λίπους
Ο δευτεροπαθής υπογοναδισμός έχει επίσης συνδεθεί, πέρα από τη σεξουαλική δυσλειτουργία με το μεταβολικό σύνδρομο και τα καρδιοαγγειακά νοσήματα.
Ο βαθμός στον οποίο τα επίπεδα τεστοστερόνης μειώνονται με την αύξηση της ηλικίας διαφέρει από άνδρα σε άνδρα, αλλά οι περισσότεροι άνδρες επηρεάζονται σημαντικά από τη μείωση της ορμόνης μετά την ηλικία των 60 ετών.
Μια πρόσφατη μελέτη μάλιστα εξέτασε αν η θεραπεία υποκατάστασης με τεστοστερόνη που χορηγήθηκε σε άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας, είχε επίδραση στη λειτουργική κινητικότητα, στις γνωστικές λειτουργίες, στην οστική πυκνότητα, στα επίπεδα λιπιδίων και στην ποιότητα ζωής, καθώς επίσης και αν ήταν ασφαλής.
Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι οι άνδρες που έλαβαν τη τεστοστερόνη πέτυχαν αύξηση της μυϊκής τους μάζας και μείωση του λιπώδους ιστού, σε σύγκριση με αυτούς που έλαβαν placebo. Δεν αναφέρθηκαν θετικές επιδράσεις της θεραπείας στους τομείς της λειτουργικής κινητικότητας, της οστικής πυκνότητας και των γνωστικών λειτουργιών. Παράλληλα, δεν αναφέρθηκαν παρενέργειες. Η συνταγογράφηση της τεστοστερόνης σε άνδρες έχει αυξηθεί μέσα στα τελευταία 5 χρόνια περισσότερο από 170%, αν και είναι περιορισμένος ο αριθμός των μελετών , όπως η προαναφερθείσα, που συνηγορούν υπέρ της.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι μέχρι τη βελτίωση των δεδομένων που τεκμηριώνουν τη χορήγηση τεστοστερόνης, αυτή θα πρέπει να περιορίζεται σε ασθενείς με ξεκάθαρα χαμηλά επίπεδα της ορμόνης, οι οποίοι εμφανίζουν κλινικά συμπτώματα.
Είναι απαραίτητη λοιπόν η περεταίρω έρευνα σχετικά με τη θεραπεία υποκατάστασης της τεστοστερόνης για την καλύτερη κατανόηση των οφελών που προσφέρει , αλλά και τον εντοπισμό των ατόμων που είναι πιο πιθανό να επωφεληθούν από αυτή.
Μέχρι στιγμής έχει αναδειχτεί από την επιστημονική βιβλιογραφία η επίδραση της τεστοστερόνης στους παράγοντες κίνδυνου της παχυσαρκίας και του μεταβολικού συνδρόμου. Τα χαμηλά επίπεδα της ορμόνης, συνήθως συνοδεύονται από υψηλό δείκτη μάζας σώματος και μεγάλη περιφέρεια μέσης. Οι ερευνητές έχουν επίσης βρει σημαντικές συσχετίσεις ανάμεσα στα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης και τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακού νοσήματος και αντίστασης στην ινσουλίνη.
Για το λόγο αυτό, η χορήγηση τεστοστερόνης έχει προταθεί από κάποιους ειδικούς ως θεραπευτική εναλλακτική της παχυσαρκίας. Δε φαίνεται όμως, η σχέση ανάμεσα στα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης και τον υψηλό δείκτη μάζας σώματος να είναι μια σχέση αιτίου -αποτελέσματος. Περισσότερο διαφαίνεται το μοτίβο ενός φαύλου κύκλου με την παχυσαρκία να επηρεάζει τα επίπεδα της ορμόνης και τα χαμηλά επίπεδα της ορμόνης να ενισχύουν την παχυσαρκία.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι πολύ καταλληλότερη αντιμετώπιση της παχυσαρκίας από την θεραπεία υποκατάστασης με τεστοστερόνη. Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή, η τακτική φυσική δραστηριότητα, καθώς και ο έλεγχος των μεταβολικών διαταραχών μπορεί να επαναφέρουν τα μετρίως χαμηλά επίπεδα της τεστοστερόνης σε φυσιολογικές τιμές.
Πηγή : medicalnewstoday
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ.Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
