Ο όρος «δυσπαρευνία» σημαίνει επίπονη συνουσία. Μια γυναίκα μπορεί να νιώθει πόνο κατά την έναρξη της διείσδυσης, κατά την ώθηση ή όταν υπάρχει βαθιά διείσδυση. Ο πόνος αυτός μπορεί να εμφανίζεται μόνο με συγκεκριμένους συντρόφους, σε συγκεκριμένες στάσεις ή με όλους τους συντρόφους και σε κάθε στάση.
Υπάρχουν πολλές αιτίες για τον πόνο κατά την συνεύρεση. Μερικές από τις πιο κοινές είναι οι ακόλουθες:
- Ελλιπής κολπική λίπανση
- Ιατρικές παθήσεις (μολύνσεις στην πύελο, ινώματα, ενδομητρίωση, αδενομύωση, κύστες, κ.α.)
- Αλλεργίες
- Λάθος τοποθετημένοι μηχανισμοί αντισύλληψης
- Συναισθηματικά προβλήματα
- Ουρογεννητικό σύνδρομο εμμηνόπαυσης (ΟΣΕ)/Κολπική ατροφία
- Κολεόσπασμος
Κολεόσπασμος
Ο κολεόσπασμος προκαλεί σύσπαση των μυών της λεκάνης κατά την διείσδυση, κάνοντας έτσι τον κόλπο στενότερο. Αυτοί οι μυϊκοί σπασμοί είναι ακούσιοι και οι γυναίκες που παρουσιάζουν κολεόσπασμο έχουν συχνά πρόβλημα με κάθε είδος κολπικής διείσδυσης όπως η συνουσία, η τοποθέτηση ταμπόν και οι γυναικολογικές ιατρικές εξετάσεις. Η διείσδυση –όταν καθίσταται εφικτή- είναι συνήθως αρκετά επώδυνη και προκαλεί μεγάλο στρες στην γυναίκα. Σε κάποιες περιπτώσεις, η συνουσία καθίσταται πρακτικά αδύνατη.
Οι γυναίκες με κολεόσπασμο μπορούν να διεγερθούν σεξουαλικά και πολλές απολαμβάνουν την σεξουαλική δραστηριότητα που δεν περιλαμβάνει διείσδυση όπως για παράδειγμα το στοματικό σεξ.
Παρόλα αυτά, ο κολεόσπασμος παραμένει πρόβλημα για όσες επιθυμούν να κάνουν διεισδυτικό σεξ. Η πάθηση δεν έχει ερευνηθεί σε βάθος και ο επιπολασμός διαφέρει από χώρα σε χώρα, με τις γυναίκες να αδυνατούν να εξηγήσουν γιατί τους συμβαίνει. Αυτό έχει σε πολλές περιπτώσεις αρνητικές επιπτώσεις όπως αισθήματα άγχους ή κατωτερότητας στις ίδιες, ενώ οι σύντροφοι μπορεί να νιώθουν απόρριψη. Οι ελεύθερες γυναίκες μπορεί αν αποφεύγουν εντελώς τις νέες ερωτικές γνωριμίες εξαιτίας της κατάστασης.
Ο κολεόσπασμος κατηγοριοποιείται με διάφορους τρόπους. Ένας εξ αυτών είναι ο διαχωρισμός σε πρωτοπαθή (εμφάνιση από την αρχή της ερωτικής ζωής) ή δευτεροπαθή (εμφάνιση σε μεταγενέστερο στάδιο και αφού η γυναίκα είχε ομαλή σεξουαλική λειτουργία).
Επίσης ο κολεόσπασμος μπορεί να είναι γενικευμένος, δηλαδή να συμβαίνει με κάθε τύπο διείσδυσης ή μπορεί να είναι περιστασιακός, δηλαδή να συμβαίνει σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Για παράδειγμα, μια ασθενής με περιστασιακό κολεόσπασμο μπορεί να μπορεί να χρησιμοποιήσει ταμπόν αλλά να μη μπορεί να έρθει σε κολπική σεξουαλική επαφή.
Οι ειδικοί επιπλέον διαχωρίζουν και διάφορους βαθμούς κολεόσπασμου: σε ήπια περιστατικά η ενθάρρυνση και η χαλάρωση μπορεί να αρκούν για να επιτευχθεί ανώδυνη διείσδυση. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις η γυναίκα μπορεί να κλείνει ακούσια εντελως τα πόδια της για να αποφύγει κάθε μορφής διείσδυση.
Οι αιτίες του κολεόσπασμου μπορεί να είναι ψυχολογικές και σωματικές. Κάποιοι συνηθισμένοι παράγοντες κινδύνου είναι οι παρακάτω:
- Φόβος του πόνου
- Έλλειψη ενημέρωσης για την ανατομία των γεννητικών οργάνων
- Έλλειψη σεξουαλικής εμπειρίας
- Άγχος επίδοσης
- Εντάσεις στην σχέση, σωματική ή ψυχολογική κακοποίηση
- Ιστορικό βιασμού
- Σωματικές μεταβολές μετά από τοκετό, εμμηνόπαυση ή χειρουργείο
- Ελλιπής κολπική λίπανση
- Μολύνσεις και άλλες ιατρικές παθήσεις
Ουρογεννητικό σύνδρομο εμμηνόπαυσης (ΟΣΕ)
Όταν μια γυναίκα περνάει κλιμακτήριο, τα επίπεδα των οιστρογόνων μειώνονται μαζί με τα επίπεδα άλλων ορμονών. Αυτές οι μειώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε μεταβολές σε σημεία του σώματός της όπως ο κόλπος, το αιδοίο και η ουροδόχος κύστη.
Για παράδειγμα, τα οιστρογόνα βοηθούν στην διατήρηση της υγρασίας και της ελαστικότητας των κολπικών ιστών. Όταν όμως τα επίπεδα τους μειώνονται, ο κόλπος μπορεί να γίνει ξηρός, ανελάστικός και στενός.
Αυτές οι ορμονικές μεταβολές μπορούν να οδηγήσουν σε μια σειρά γεννητικών και ουρολογικών συμπτωμάτων που ορίζονται ως ουρογεννητικό σύνδρομο εμμηνόπαυσης (ΟΣΕ).
Το ΟΣΕ θεωρείται ότι επηρεάζει τουλάχιστον τις μισές εμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Κολπική ξηρότητα, αίσθηση καύσου και πόνο/ενόχληση
- Ελλιπή κολπική λίπανση κατά την σεξουαλική επαφή, ενόχληση ή πόνο κατά την διείσδυση, ελαττωμένη σεξουαλική δραστηριότητα.
- Επιτακτική ούρηση, επίπονη ούρηση ή επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις
Για να πραγματοποιηθεί διάγνωση ΟΣΕ, δεν είναι απαραίτητο η γυναίκα να εμφανίζει όλα τα παραπάνω συμπτώματα, αν όμως τα συμπτώματα αυτά επιμένουν και γίνονται ενοχλητικά θα πρέπει να εξετάζονται και να αξιολογούνται.
Το ΟΣΕ είναι ένα χρόνιο σύνδρομο που προοδεύει με την πάροδο του χρόνου. Παρόλα αυτά τα συμπτώματα μπορούν να διαχειριστούν και υπάρχει μεγάλη ποικιλία αντιμετωπίσεων.
Ο όρος «ουρογεννητικό σύνδρομο εμμηνόπαυσης είναι σχετικά πρόσφατος. Προτάθηκε το 2014 από τους ειδικούς της International Society for the Study of Women’s Sexual Health (ISSWSH) και της North American Menopause Society (NAMS). Οι επιστήμονες ένιωσαν ότι αυτός ο όρος καλύπτει επαρκώς τα γεννητικά, σεξουαλικά και ουρολογικά συμπτώματα που σχετίζονται με την πτώση των οιστρογόνων σε σχέση με τους προηγούμενους.
