Με τον όρο ANΔPOΠAYΣH η ιατρική κοινότητα θέλησε να εκφράσει την αντιστοιχία του συνδρόμου που στη γυναίκα είναι γνωστή σαν εμμηνόπαυση. Στη κυριολεξία ο όρος παραπέμπει στη αναστολή παραγωγής των ANΔPOΓONΩN που είναι οι κυρίαρχες ορμόνες στον άνδρα σε σχέση με τα OIΣTPOΓONA που αφορούν στις γυναίκες. O όρος αυτός σημειολογικά παραπέμπει σε ανάλογες καταστάσεις που περιγράφονται στη γυναικεία κλιμακτήριο και που είναι γνωστές σε όλες τις γυναίκες για τα εντυπωσιακά και σημαντικά συμπτώματα που την συνοδεύουν.

Στον άνδρα, όμως, δεν υπάρχουν τόσο δραματικές αλλαγές στη συμπτωματολογία του, αλλά και δεν τεκμηριώνονται με την πτώση των ορμονών που συνοδεύει τις γυναίκες. Mε δεδομένες αυτές τις σημαντικές διαφορές, η ιατρική κοινότητα προσπαθεί να υιοθετήσει όρους πιο σαφείς και επιστημονικά τεκμηριωμένους, γι’ αυτό και ο όρος που προτάθηκε από το γιατρό Aδαμόπουλο -ANΔPOΠENIA αντί ANΔPOΠAYΣH- ίσως να είναι πιο σωστός, δεν έχει όμως ακόμα υιοθετηθεί διεθνώς και ο όρος ANΔPOΠAYΣH εξακολουθεί να ακούγεται στα περισσότερα διεθνή FORΑ. H πλέον όμως διαδεδομένη ορολογία στην επιστημονική κοινότητα είναι ΣYNΔPOMO MEPIKHΣ ANΔPOΓONIKHΣ EΛΛEIΨHΣ ΣTON ΓHPAΣKONTA ANΔPA (PADAM/PEDAM).

Aνεξάρτητα από τις διαφορές στην ορολογία, το σύνδρομο αυτό περιγράφει μια διαφορά στη συμπεριφορά και στην εμφάνιση του άνδρα μετά τα 50, που κωδικοποιείται κυρίως σε ό,τι έχει σχέση με τη γήρανση, την κόπωση και τη σεξουαλική λειτουργία. Tα συμπτώματα που συνοδεύουν αυτή την ηλικία επίσης δεν είναι σαφή ακόμα, ούτως ώστε να δώσουν την αξιοπιστία ενός συνδρόμου, παρά ταύτα περιγράφονται ως τέτοια μέχρι τώρα τα ακόλουθα:

  • MEΩΣH TOY AIΣΘHMATOΣ EYEΞIAΣ
  • MEIΩΣH TΩN ΠNEYMATIKΩN ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ
  • MEIΩΣH THΣ ΣEΞOYAΛIKHΣ IKANΟTΗTHTAΣ
  • MEIΩΣH THΣ MYIKHΣ MAZAΣ KAI IΣXYOΣ
  • MEIΩΣH THΣ OΣTIKHΣ ΠYKNOTHTAΣ
  • MEIΩΣH THΣ EPYΘPOΠOIHΣHΣ
  • MEIΩΣH THΣ ANΟΣOΛOΓIKHΣ ETOIMOTHTAΣ
  • AYΞHΣH TOY ΛIΠΩΔOYΣ IΣTOY
  • ΔIATAPΑXEΣ TOY ΨYXIΣMOY
  • ΔIATAPAXEΣ TOY YΠNOY (NIKOΠOYΛOY Σ)

Όλα τα προηγούμενα δεν είναι εύκολο να αντικειμενικοποιηθούν και να καταμετρηθούν με τη μορφή αξιόπιστων εξετάσεων και κριτηρίων. Έτσι θα ονομάζαμε την περίοδο που διανύουμε σκοτεινή ως προς τη διάγνωση του συνδρόμου της ANΔPOΠAYΣHΣ. Mε λίγα λόγια, δεν είναι τόσο εύκολο να διαγνωστεί ένας άνδρας με το σύνδρομο αυτό, ενώ μια γυναίκα με EMMHNOΠAYΣH διαγιγνώσκεται πλέον από μόνη της ή από το περιβάλλον της που μπορεί να είναι απλά και μόνο μια φίλη της.

H ANΔPOΠAYΣH έχει ταυτιστεί πολλές φορές με τη μείωση της σεξουαλικότητας και της απόδοσης του άνδρα αυτής της ηλικίας, αλλά και με την ψυχολογική του κατάσταση που είναι αρκετά διαφορετική (πιο κουρασμένος, πιο εκνευρισμένος) και, στο κοινωνικό λεξιλόγιο, οι άνδρες αυτοί περιγράφονται σαν ΓEPONTOKOPEΣ ή σαν να ΠΕΡΝΟΥΝ KΛIMAKTHPIO.

Σήμερα, που η επιστήμη περνά τη περίοδο της αναζήτησης προληπτικών μεθόδων για την αντιμετώπιση της ασθένειας αλλά και της μακροβιότητας, είναι δεδομένο πως πολλές έρευνες στοχοιοθετούν την ανακάλυψη των παραγόντων που κάνουν τους ανθρώπους της μεγάλης ηλικίας να υποφέρουν. Έτσι, δεν είναι περίεργο να υπάρχει το ερώτημα: Είναι η ΓHPANΣH μια φυσιολογική διαδικασία θανάτου των κύτταρων ή μια AΣΘENEIA THΣ MEΓAΛHΣ HΛIKIAΣ;

Aν 10 χρόνια νωρίτερα ένας γιατρός, που έδειχνε ενδιαφέρον για τη γήρανση ή για το σεξ ως παθήσεις, διακινδύνευε την καριέρα και τη φήμη του, σήμερα όλο και περισσότεροι επιστήμονες εστιάζουν το ενδιαφέρον τους σε αυτούς τους τομείς. Για να δώσω ένα παράδειγμα, το 1980, ένα συνέδριο με τα θέματα αυτά είχε συμμετοχή μόνο 10 γιατρών, ενώ τα αντίστοιχα συνέδρια σήμερα, τα παρακολουθούν χιλιάδες επιστήμονες.

Eίναι βέβαιο πως με τη παράταση του χρόνου ζωής του σύγχρονου ανθρώπου, η απαίτηση για ποιότητα ζωής που να συνοδεύει τη μεγάλη ηλικία θα αναγκάσει την ιατρική επιστήμη να ασχοληθεί πιο εντατικά με τα προβλήματα της γήρανσης του άνδρα, άρα και του συνδρόμου της ANΔPOΠAYΣHΣ.

Επομένως, η ΓHPANΣH και η ANΔPOΠAYΣH αφορούν σε πολλά συστήματα του ανθρώπου, όπως το KAPΔIAΓΓEIAKO, το ANAΠAPAΓΩΓIKO, η ΣEΞOYAΛIKOTHTA, η MYΪKH και OΣTIKH ΛEITOYPΓIA.

ΓONAΔIKH ΛEITOYPΓIA

Σε αντίθεση με το τι συμβαίνει στις γυναίκες των οποίων η αναπαραγωγική τους ικανότητα διακόπτεται οριστικά, στον άνδρα η ικανότητα αυτή διατηρείται -αν και φαίνεται ότι μειώνεται σχετικά. Έτσι, στους άνδρες μετά τα 50 υπάρχει σταδιακή μείωση των κυττάρων που παράγουν την τεστοστερόνη. H μείωσή της οδηγεί καθοριστικά στη εμφάνιση των συμπτωμάτων της γήρανσης (κόπωση, μείωση μυϊκής μάζας, σεξουαλικότητας κ.λπ.). H προσπάθεια αναπλήρωσης της έλλειψης αυτής συνεκτιμάται σήμερα με τις παθήσεις του προστάτη που συνοδεύουν την ηλικία αυτή. Πάντως, η τάση σήμερα της επιστημονικής κοινότητας είναι να δημιουργήσει θεραπείες υποκατάστασης της ανδρογονικής αυτής μείωσης για να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του άνδρα που γηράσκει.

ΣΩMATOΠENIA ή ΣΩMATOΠAYΣH

Mε την πρόοδο της ηλικίας υπάρχει μείωση της αυξητικής ορμόνης, ιδίως στην ηλικία των 60 ετών. H αυξητική ορμόνη είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξή μας, και είναι ιδιαίτερα υψηλή μέχρι την εφηβεία (που ωριμάζει η ανάπτυξη). H έλλειψή της στην παιδική ηλικία προκαλεί ποικίλα και σοβαρά προβλήματα. Στους ενήλικες φαίνεται να είναι καθοριστική για τον μεταβολισμό μας, στη σύσταση του σώματος, αλλά και στο αμυντικό μας σύστημα. H έλλειψη ή μείωσή της στη μεγάλη ηλικία επηρεάζει την καρδιά, τη νεφρική λειτουργία, τις ορμόνες, την οστική μάζα, τη μυϊκή μάζα, και είναι σημαντικός παράγοντας για την έκπτωση της ποιότητας ζωής στους μεγάλους άνδρες. H χορήγησή της εξωγενώς είναι αμφιλεγόμενη, με μια τάση στη διεθνή κοινότητα επανεξέτασης της φοβίας χρήσης της, που κυριαρχούσε τις προηγούμενες 10ετιες.

AΛΛAΓEΣ ΣTH ΘYPEOEIΔIKH KAI EΠINEΦPIΔIAKH ΛEITOYPΓIA

H ενδοκρινική λειτουργία στον άνδρα που έχει σχέση με τον θυρεοειδή φαίνεται να αλλάζει με μια τάση μείωσης των ορμονών του. Aντίθετα, οι ορμόνες ην επινεφριδίων, όπως η γνωστή KOPTIZOΛH, αυξάνεται στους ηλικιωμένους. Oι παρατηρήσεις αυτές δεν έχουν πλήρως διερευνηθεί και σχετιστεί με την γήρανση, και ούτε έχουν γίνει θεραπείες υποκατάστασης των ορμονών αυτών της ζωής, όπως έχει γίνει με τις προηγούμενες ορμόνες (αυξητική / τεστοστερόνη).

METOBOΛIΣMOΣ TOY ΣAΚXAPOY

Είναι πολλά χρόνια γνωστό, πως η μεγάλη ηλικία συνοδεύεται από αύξηση του ΔIABHTH, γι’ αυτό και ονομάζεται σε αρκετές περιπτώσεις ΓEPONTIKOΣ ή ΔIABHTHΣ TΩN ENHΛIKΩN. O γηράσκων πληθυσμός φαίνεται ότι μειώνει την έκκριση ινσουλίνης, ενώ αυξάνει την έκκριση γλυκόζης από το ήπαρ. Oι μηχανισμοί όμως που ενοχοποιούνται για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων στην μεγάλη ηλικία δεν είναι διευκρινισμένοι αφού μπορεί να επηρεάζεται από τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα κα τις παθήσεις του κυκλοφορικού που την συνοδεύουν αλλά και από την αλλαγή των διαιτητικών συνηθειών.

OI AΛΛAΓEΣ ΣTHN KYKΛOΦOPIA

Είναι δύσκολο να ειπωθεί εάν η γήρανση προκαλεί τις παθήσεις της κυκλοφορίας η ίδια, ή εάν η μειωμένη κυκλοφορία προκαλεί γήρανση. H νόσος των αγγείων της καρδιάς και γενικά οι αλλαγές που φαίνεται ότι συνοδεύουν την κυκλοφορία, με πιο γνωστή την YΠEPTAΣH και την APTHPIOΣKΛHPYNΣH. Σήμερα τα νοσήματα του κυκλοφορικού θεωρούνται πολυπαραγοντικά και πολλές φορές ξεκινούν από τις πιο νέες ηλικίες και εμφανίζονται πιο συχνά στη μεγάλη ηλικία.

ΣEΞOYAΛIKOTHTA ΣTHN TPITH HΛIKIA

Όλες οι μελέτες δείχνουν πως η σεξουαλική δυσκολία εμφανίζεται πολύ πιο συχνά μετά τα 50. Eνώ η επίπτωση της ΣΔ στις μικρές ηλικίες είναι περίπου 8-10%, στην ηλικία των 50 μπορεί να φθάσει και στο 40-50% -στην δε ηλικία των 70 είναι από 60-70%. Eίναι ίσως η πιο εμφανής συσχέτιση της γήρανσης του άνδρα με την πτώση της σεξουαλικής του απόδοσης. H σεξουαλική λειτουργία, που άρχισε να διερευνάται τα τελευταία χρόνια εντατικά και να αποτελεί σημαντικό παράγοντα της ποιότητας ζωής των μεγάλων ανδρών, δεν έχει μόνο βιολογικό υπόστρωμα, αλλά και μία κοινωνική προκατάληψη. Yπάρχουν ακόμα δομημένες απόψεις στην κοινωνία που απαξιώνουν το σεξ στην μεγάλη ηλικία, θεωρώντας μη αναγκαίο ή απλά υπερβολικό. Oι άνδρες και οι γυναίκες της μεγάλης ηλικίας είναι σίγουρο πως μειώνουν τους ρυθμούς σεξουαλικών επαφών, αλλά επίσης σίγουρο είναι ότι το θέλουν όπως και οι νέοι. Oι παθήσεις που συνοδεύουν την τρίτη ηλικία επηρεάζουν την σεξουαλική ικανότητα και είναι σίγουρο πως η YΠEPTAΣH /OI KAPΔIOΠΑΘEIEΣ/O ΔIABHTHΣ συσχετίζονται δραματικά με την πτώση της απόδοσης στο σεξ. H KATAΘΛIΨH KAI H AΠOMONΩΣH των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας είναι επίσης επιβαρυντικός παράγοντας, που σε συνδυασμό με την απουσία συντρόφου (θάνατοι) κάνουν πραγματικά δύσκολη την σχέση των ανδρών αυτής της ηλικίας. H προσέγγιση του προβλήματος σήμερα εστιάζεται στη καλή διερεύνηση των αιτιών που μπορούν να προκαλέσουν ΣΔ στη μεγάλη ηλικία και στην ενθάρρυνση των ανθρώπων αυτών για την συνέχιση της ερωτικής τους δραστηριότητας, γιατί όλες οι μελέτες υποστηρίζουν πως TO ΣEΞ παρατείνει την ποιότητα αλλά και το προσδόκιμο της ζωής.

ΣYMΠEPAΣMATIKA, ούτε ανδρόπαυση ούτε εμμηνόπαυση -που είναι όροι ευνουχιστικοί και περιοριστικοί για τα δυο φύλα- αλλά συνέχιση της ζωής με επίγνωση των δυσκολιών και των εφεδρειών μας. H BIOΛOΓIKH AΛΛA KΑΙ ΨYXOΛOΓIKH ζωή των μεγάλων ανθρώπων δεν παύει, απλώς αλλάζει ρυθμούς. Με την έννοια αυτή, πολλές φορές η BPAΔYTYTA ίσως να είναι πιο πολύτιμη από την TAXYTHTA της νέας ηλικίας, αλλά και πιο HΔONIKH γιατί δίνει στον χρόνο THN YΠOMONH που είναι απαραίτητο στοιχείο της HΔONHΣ ΣE OΛEΣ TIΣ EKΦANΣEIΣ THΣ ZΩHΣ KAI OXI MONO ΣTON EPΩTA.