Η επιλογή ενός αποκριάτικού κοστουμιού δίνει τη δυνατότητα σε μικρούς και μεγάλους να συμμετέχουν στο κόσμο ενός παιχνιδιού φαντασίας. Τους επιτρέπει να υποδυθούν για λίγο ένα ρόλο διαφορετικό και να διαδραματίσουν διάφορα σενάρια. Η αγορά είναι πολύ μεγάλη, ικανή να ικανοποιήσει όλα τα γούστα. Τις περισσότερες φορές μάλιστα, είναι ικανή και να τα διαμορφώσει.
Η αποκριάτικη μεταμφίεση είναι πολύ σημαντική ιδιαίτερα για τα παιδιά. Με μια πρώτη ματιά απλά και μόνο η ερώτηση που θα γίνει στο παιδί σχετικά με το τι θα ντυθεί τις απόκριες ,είναι ικανή να το ενθαρρύνει να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του, να κατασκευάσει ένα χαρακτήρα, να σκεφτεί υποθετικά, να είναι δημιουργικό, ακόμα και να αρθρώσει προβληματισμούς κι επιθυμίες που πιο πριν δεν είχαν κανένα τρόπο να διατυπωθούν. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι η ίδια η αγορά έχει τον τρόπο να δίνει τη δική της έκφραση στη φαντασία του παιδιού, παρέχοντας συγκεκριμένα κοστούμια και μάλιστα προωθώντας αυτά που αναπαριστούν κομμάτια της επικαιρότητας.
Αν και η μεταμφίεση δίνει τη δυνατότητα στα δύο φύλα να ανταλλάξουν ενδυμασίες, οι γυναίκες δηλαδή να ντυθούν άνδρες και οι άνδρες γυναίκες, ο ανδρόγυνος χαρακτήρας των αποκριάτικων κοστουμιών δε φαίνεται να είναι αυτός που τελικά κυριαρχεί. Σύμφωνα μάλιστα με ερευνητικά δεδομένα, τα αποκριάτικα κοστούμια φαίνεται να αποτελούν ένα πολύ καλό τρόπο αναπαραγωγής των στερεοτύπων του φύλου στα παιδιά.
Οι ερευνητές παρατήρησαν πως οι απόκριες ήταν η ιδανική ευκαιρία να μελετήσουν το βαθμό στον οποίο τα διακριτικά στοιχεία των δύο φύλων εμφανίζονταν στην κατασκευή ενός φανταστικού, προς υπόδηση χαρακτήρα. Όπως ήταν αναμενόμενο, στην αγορά βρίσκονταν σε αφθονία οι στολές που ενίσχυαν και ενθάρρυναν τους στερεοτυπικούς ρόλους του άνδρα και της γυναίκας. Παράλληλα η υπόθεση των ερευνητών ήταν, πως οι γονείς θα προσπαθούσαν οι πρώτες εμπειρίες μεταμφίεσης των παιδιών τους και οι πρώτες επαφές τους με ένα παιχνίδι ρόλου να είναι αξιομνημόνευτες, με αποτέλεσμα να επιλέξουν για αυτά το κοστούμι ενός χαρακτήρα με αρχετυπικά χαρακτηριστικά. Η στολή του αγοριού δηλαδή να έχει χαρακτηριστικά ισχύος και κυριαρχίας και του κοριτσιού εμφάνισης και χάρης.
Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι η επιλογή «ουδέτερων» κοστουμιών, που δεν είχαν δηλαδή ιδιαίτερα χαρακτηριστικά φύλου , ήταν πραγματικά περιορισμένη, ενώ δεν υπήρχε σε καμία περίπτωση επιλογή στολής με τα χαρακτηριστικά του άλλου φύλου. Παράλληλα το πρώτο κριτήριο επιλογής της στολής ήταν να είναι κατάλληλη για το φύλο του παιδιού. Η αναπαραγωγή των στερεοτυπικών φυλετικών διαφορών μάλιστα ήταν ιδιαίτερα εμφανής αναφορικά με το δίπολο ενεργητικότητα-παθητικότητα. Τα κορίτσια υποδύονταν πάντα ρόλους παθητικούς χωρίς δράση κι ενέργεια, όπως μια βασίλισσα, ή μια όμορφη νύφη, ενώ τα αγόρια είχαν πάντα ρόλους πιο ενεργητικούς. Για παράδειγμα ένας σούπερ ήρωας, ή ένας αστυνομικός που πολεμάνε τους κακούς και σώζουν τον κόσμο. Άλλωστε οι περισσότεροι υπέρ-ηρωες είναι άνδρες και ακόμα και οι λιγοστές γυναικείες φιγούρες που υπάρχουν, δεν έγιναν ποτέ δημοφιλή αποκριάτικά κοστούμια για τα παιδιά.
Οι ερευνητές ενθαρρύνουν τους γονείς να επιλέγουν, ή και να κατασκευάζουν στολές που δεν είναι τόσο δεσμευτικές κι επιτρέπουν στη δημιουργική φαντασία να λειτουργήσει. Μπορεί να είναι προτιμότερο λοιπόν, να υπάρχουν συνδυασμένα στοιχεία του φύλου σε ένα κοστούμι, παρέχοντας έτσι ένα πιο μεγάλο εύρος φανταστικών ρόλων και εικόνων με τα οποία το παιδί θα παίξει και θα πειραματιστεί. Η σεξουαλική ταυτότητα άλλωστε του καθενός, είναι ότι πιο υποκειμενικό έχει και δεν μπορεί να μπει σε καλούπια. Μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί να τη βρει, παρέχοντας τα κατάλληλα ερεθίσματα , δεν μπορούμε όμως να την επιβάλουμε.
Το άρθρο υπογράφει η Αλεξάνδρα Γυφτοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, επιστημονική συνεργάτιδα του Ανδρολογικού
Ινστιτούτου Αθηνών
www.andrologia.gr
