Η ψωρίαση είναι ένα αυτόνομο δερματικό νόσημα που εμφανίζεται με τον σχηματισμό ερυθρών φολιδοειδών πλακών σε οποιαδήποτε περιοχή του δέρματος, ακόμα και στα γεννητικά όργανα. Οι εκδηλώσεις της κυμαίνονται από ήπιες μέχρι και σοβαρές.
Η ψωρίαση των γεννητικών οργάνων προκαλεί ιδιαίτερη δυσφορία, καθώς επηρεάζει μια ευαίσθητη περιοχή. Μπορεί να επηρεάσει και τα δύο φύλα. Η ανάστροφη ψωρίαση είναι ο πιο συχνός τύπος που εμφανίζεται στο όσχεο και στη γενετήσια περιοχή. Χαρακτηρίζεται από ομαλές, ξηρές ερυθηματώδεις πλάκες και είναι συχνά πιο επώδυνη σε σύγκριση με άλλους τύπους ψωρίασης, αφού οι αλλοιώσεις προκαλούν πόνο και κνησμό. Πιο συγκεκριμένα, η ψωρίαση των γεννητικών οργάνων εντοπίζεται:
– στο εφηβαίο, στην περιοχή πάνω από τα γεννητικά όργανα και στο πάνω μέρος των μηρών. Εκεί η ψωρίαση εκδηλώνεται συνήθως με μικρές ερυθρόχρωμες φολιδοειδείς πλάκες. Είναι πολύ εύκολο η περιοχή να ερεθιστεί και να προκαλέσει έντονη δυσφορία, ιδιαίτερα εάν οι μηροί του ασθενούς τρίβονται μεταξύ τους κατά το περπάτημα ή το τρέξιμο.
-στη μηροβουβωνική πτυχή, όπου οι αλλοιώσεις δεν εμφανίζουν φολίδες, αλλά το δέρμα μπορεί να παρουσιάζει σχισμές και ρωγμές. Όσοι είναι παχύσαρκοι ή αυτοί που αθλούνται έντονα μπορεί να αναπτύξουν ένα είδος μόλυνσης που μοιάζει με τη μυκητίαση.
Στις γυναίκες, η ψωρίαση του αιδοίου εκδηλώνεται με ερυθρόχρωμες ομαλές πλάκες χωρίς φολίδες. Το ξύσιμο της περιοχής μπορεί να προκαλέσει μόλυνση και ξηρότητα, και να επιφέρει επιδείνωση της δερματικής αλλοίωσης και επιπλέον κνησμό. Συνήθως η ψωρίαση επηρεάζει το εξωτερικό δέρμα του κόλπου και όχι τον κολπικό βλεννογόνο.
Στους άνδρες η ψωρίαση του πέους μπορεί να εκδηλωθεί με την εμφάνιση μικρών πλακών είτε φολιδοειδών είτε ομαλών και γυαλιστερών στο σώμα του πέους και στο όσχεο. Μπορεί, επίσης, να επηρεάσει το δέρμα γύρω από τον πρωκτό. Εκεί συχνά τα συμπτώματα συγχέονται με μυκητισιακές λοιμώξεις ή αιμορροΐδες, καταστάσεις που μπορεί να περιπλέξουν τη θεραπευτική αντιμετώπιση της ψωρίασης.
Η εξέταση του εντέρου καθώς και η δερματική βιοψία μπορούν να επιβεβαιώσουν τελικά το νόσημα.
Η ψωρίαση των γεννητικών οργάνων μπορεί να είναι πολύ δύσκολη στη θεραπεία της, αλλά συνήθως ανταποκρίνεται καλά στις διαθέσιμες εναλλακτικές. Ακριβώς επειδή το δέρμα γύρω από τη γενετήσια περιοχή είναι πολύ ευαίσθητο, οι ασθενείς με ψωρίαση γεννητικών οργάνων θα πρέπει να είναι επιπλέον προσεκτικοί στην επιλογή της θεραπείας τους. Θα πρέπει, για παράδειγμα, να χρησιμοποιούν ειδικές κρέμες για να αποφύγουν τη λέπτυνση του δέρματος και να προλάβουν τον σχηματισμό σημαδιών στο δέρμα.
Σε κάθε περίπτωση η επιλογή χαλαρών ρούχων είναι σωστή, καθώς τα στενά ρούχα κι εσώρουχα μπορεί να επιδεινώσουν την ψωρίαση.
Η ανακούφιση του κνησμού και της δυσφορίας μπορεί σε γενικές γραμμές να είναι εύκολη, αλλά η θεραπεία των αλλοιώσεων δεν είναι. Η προσβεβλημένη περιοχή θα πρέπει να διατηρείται ενυδατωμένη, ενώ παράλληλα μπορεί να χρησιμοποιηθούν τοπικές κρέμες ή υπεριώδης ακτινοβολία.
Πιο συγκεκριμένα, η θεραπεία για την ψωρίαση των γεννητικών οργάνων περιλαμβάνει:
• Τοπικές θεραπείες με ελαφρά κορτικοστεροειδή. Η παρατεταμένη χρήση τους, ωστόσο, προκαλεί λέπτυνση του δέρματος. Σημαντική είναι η χρήση ενυδατικής, αρκεί να μην έχει άρωμα, προς αποφυγήν ερεθισμών. Οι κρέμες και αλοιφές με βιταμίνη D είναι λιγότερο πιθανό να ερεθίσουν το δέρμα.
• Φωτοθεραπεία. Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία χρησιμοποιείται σε κάποιες περιπτώσεις για τη θεραπεία της ψωρίασης των γεννητικών οργάνων. Η δοσολογία, όμως, πρέπει να είναι χαμηλότερη από αυτή που χορηγείται στην ψωρίαση που εμφανίζεται σε άλλες περιοχές του σώματος. Η υπερέκθεση μπορεί να προκαλέσει έγκαυμα.
• Ενυδατικές κρέμες και αλοιφές. Η συχνή εφαρμογή τους δημιουργεί ένα προστατευτικό στρώμα πάνω από τη βλάβη και προλαμβάνει την αφυδάτωση.
• Η χορήγηση μη κορτιζονούχων σκευασμάτων, όπως είναι τα Tacrolimus και pimecrolimus που δεν προκαλούν παρενέργειες, όπως είναι η λέπτυνση του δέρματος. Μπορούν, ωστόσο, να επιφέρουν μια δυσάρεστη αίσθηση καύσου, καθώς και να αναζωπυρώσουν σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις, όπως είναι ο έρπης και τα κονδυλώματα.
Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να συνταγογραφηθεί αγωγή από το στόμα, η οποία έχει πιθανές παρενέργειες, μεταξύ των οποίων κεφαλαλγία, αϋπνία, πυρετός και διάρροια. Εάν ένα άτομο υποψιάζεται ότι έχει ψωρίαση των γεννητικών οργάνων, θα πρέπει να απευθυνθεί σε ειδικό, όχι μόνο για να λάβει άμεσα θεραπεία, αλλά και για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο άλλων νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένων και των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων.
Η ψωρίαση των γεννητικών οργάνων μπορεί να επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης. Η επαφή με παράγοντες που ερεθίζουν το προσβεβλημένο δέρμα μπορεί να επιφέρει επίσης έξαρση. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι τα ούρα, τα κόπρανα και τα στενά ρούχα.
Η χρήση προφυλακτικού κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης μπορεί να βοηθήσει το αίσθημα δυσφορίας, καθώς λειτουργεί και σαν εμπόδιο της επαφής δέρμα με δέρμα, που μπορεί να ενισχύσει τον ερεθισμό. Μετά την επαφή οι ασθενείς είναι σημαντικό να καθαρίσουν καλά την περιοχή και να εφαρμόσουν την τοπική τους θεραπεία. Καθώς ο ερεθισμός θα είναι έκδηλος, ο ασθενής είναι σημαντικό να μπορεί να είναι ειλικρινής με τον σύντροφό του σχετικά με την κατάστασή του. Η ψωρίαση των γεννητικών οργάνων δεν είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενη και δεν θα έπρεπε να εμποδίζει το άτομο να έχει μια υγιή σεξουαλική ζωή.
Υπάρχουν πολλοί τύποι ψωρίασης οι οποίοι κάνουν την εμφάνισή τους έπειτα από τη δράση ενός εκλυτικού παράγοντα. Δεν είναι γνωστό τι προκαλεί ακριβώς την ψωρίαση, αλλά σίγουρα παίζουν ρόλο οι διαταραχές του ανοσοποιητικού καθώς και τα γονίδια. Το ανοσοποιητικό σύστημα οδηγεί σε μια αύξηση των υγιών δερματικών κυττάρων, των Τ κυττάρων και των λευκών αιμοσφαιρίων. Πρόκειται για έναν κύκλο που προκαλεί την υπερκεράτωση της επιδερμίδας, καθώς το σώμα παράγει συνεχώς νέα κύτταρα χωρίς να γίνεται η απόπτωση των παλιών.
Σύμφωνα με επίσημα δεδομένα, το 10% τουλάχιστον των ατόμων κληρονομεί ένα ή περισσότερα γονίδια που μπορεί εν τελεί να οδηγήσουν στην εκδήλωση ψωρίασης. Μόνο το 2-3% του γενικού πληθυσμού εμφανίζει ψωρίαση, αλλά το 1/3 των ασθενών έχει στο οικογενειακό του περιβάλλον άτομο που πάσχει απ’ αυτήν.
Σύμφωνα με την επικρατούσα αντίληψη, ένα άτομο παρουσιάζει ψωρίαση όταν έχει έναν συνδυασμό γονίδιων κι εκτεθεί σε συγκεκριμένους παράγοντες. Αυτοί είναι:
• λοιμώξεις του λαιμού ή του δέρματος
• τραυματισμός του δέρματος, όπως είναι ένα κόψιμο, ένα δήγμα εντόμου ή ένα σοβαρό έγκαυμα
• το στρες και άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες
• ο κρύος καιρός
• το κάπνισμα
• η υπερκατανάλωση αλκοόλ
• κάποια φάρμακα όπως είναι το λίθιο, τα αντιυπερτασικά (οι βήτα αποκλειστές), τα φάρμακα για την ελονοσία.
Είναι σημαντικό το άτομο που θα εκδηλώσει συμπτώματα να επισκεφτεί άμεσα τον ιατρό. Τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά υπάρχουν κάποια κοινά σημεία αναφοράς, όπως:
• ερυθρές πλάκες στο δέρμα που καλύπτονται από αργυρόχρωμα λέπια
• μικρές φολιδοειδείς κηλίδες, συχνές σε παιδιά
• ξηρό σπασμένο δέρμα επιρρεπές στην αιμορραγία
• κνησμός, καύσος, άλγος
• υπερκεράτωση και δυστροφία των νυχιών
• πρησμένες κι επώδυνες αρθρώσεις.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ. Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
