Ανάμεσα στις νέες θεραπευτικές επιλογές για τον καρκίνο του εντέρου, του μαστού και του προστάτη μπορεί να είναι και το πιο γνωστό φάρμακο για την αντιμετώπιση του σακχαρώδoυς διαβήτη, η κυκλοφορία του οποίου εγκρίθηκε για πρώτη φορά το 1958.
Η μετφορμίνη, η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη ουσία για τη μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, είναι το αντικείμενο μελέτης 50 διαφορετικών κλινικών δοκιμών που εξετάζουν την αποτελεσματικότητά της στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Η έρευνα ξεκίνησε όταν οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η μετφορμίνη εμποδίζει την ανάπτυξη όγκων σε ποντίκια και παράλληλα παρατήρησαν ότι οι διαβητικοί που λάμβαναν την εν λόγω δραστική ουσία, αξίας 5 cents ανά ημέρα, ήταν λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν κακοήθεια σε σύγκριση με τους διαβητικούς που λάμβαναν άλλα φάρμακα.
Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση, η μετφορμίνη συνταγογραφείται περίπου 120 εκατομμύρια φορές ετησίως. Εάν οι τελευταίες κλινικές δοκιμές επιτύχουν, το φάρμακο θα μπορούσε να αποτελέσει μια φθηνή εναλλακτική για την αντιμετώπιση πολλών νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του παγκρέατος και των ωοθηκών. Ο καρκίνος σήμερα εκτιμάται ότι ευθύνεται για τον θάνατο ενός στους 8 ανθρώπους και είναι η δεύτερη αιτία θανάτου στις αναπτυγμένες χώρες. Είναι πιθανό και ιδιαίτερα ελπιδοφόρο λοιπόν, εάν η ουσία αποδειχθεί στις κλινικές δοκιμές ασφαλής και αποτελεσματική, να αποτελέσει έναν τρόπο αντιμετώπισης του καρκίνου με χαμηλό κόστος.
Για τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της μετφορμίνης στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, έχουν ήδη διατεθεί 10 εκατομμύρια δολάρια.
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο αριθμός των θανάτων παγκοσμίως θα αυξηθεί στα 13,1 εκατομμύρια μέχρι το 2030 από 7,6 εκατομμύρια που ήταν το 2008. Το κόστος αντιμετώπισης ανέρχεται στα 124.6 δολάρια όπως αυτό εκτιμήθηκε στις ΗΠΑ το 2010. Πιο στοχευμένες θεραπείες που προσθέτουν μόνο λίγους μήνες ζωής φτάνουν μέχρι και τα 93.000 δολάρια ετησίως.
Η μετφορμίνη ήταν το 7ο πιο συχνά συνταγογραφούμενο φάρμακο στις ΗΠΑ το 2011. Κάθε πακέτο περιέχει 84 ταμπλέτες των 500 mg, οι οποίες, εάν λαμβάνονται δύο φορές ημερησίως, κοστίζουν 5 cents.
Οι ερευνητές που μελέτησαν τη δράση της στον καρκίνο του παγκρέατος υποστηρίζουν πως πρόκειται για μια οικονομική και ασφαλής εναλλακτική. Πιο συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πως οι ασθενείς που έπαιρναν τη μετφορμίνη είχαν κατά 60% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν παγκρεατικό καρκίνο σε σύγκριση με αυτούς που δεν τη λάμβαναν.
Η μετφορμίνη δεν ωφέλησε τους ασθενείς στους οποίους ο παγκρεατικός καρκίνος είχε ήδη εξαπλωθεί σε άλλους ιστούς, αλλά όσοι είχαν εντοπισμένο καρκίνο στο πάγκρεας και λάμβαναν την ουσία έζησαν κατά μέσο όρο 4 μήνες περισσότερο από αυτούς που δεν την έπαιρναν. Χρειάζεται, όμως, περαιτέρω έρευνα για την επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων στους ασθενείς στους οποίους ο καρκίνος είναι σε εξέλιξη.
Είναι σημαντικό, επίσης, να σημειωθεί πως η πορεία πολλών μελετών που εξετάζουν την επίδραση της μετφορμίνης έχει παρακωλυθεί εξαιτίας της έλλειψης χρηματοδότησης. Για μία κλινική δοκιμή, για παράδειγμα, που λαμβάνει χώρα στο Mount Sinai Hospital του Τορόντο και στην οποία συμμετέχουν 3.582 γυναίκες με καρκίνο του μαστού, οι ερευνητές αναφέρουν πως θα είχε ξεκινήσει πριν από μία δεκαετία, εάν δεν έλειπε η οικονομική υποστήριξη από τις εταιρείες.
Η μετφορμίνη είναι η συνθετική μορφή ενός συστατικού που βρίσκεται στη γαλλική πασχαλιά και χρησιμοποιούνταν στα μεσαιωνικά χρόνια ως φυτική συνταγή για την αντιμετώπιση της συχνοουρίας. Το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει μια παρενέργεια απειλητική για τη ζωή, γνωστή ως γαλακτική οξέωση, κατά την οποία το σώμα παράγει γαλακτικό οξύ με μεγαλύτερη ταχύτητα από αυτή με την οποία το διασπά, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια. Η επιπλοκή αυτή όμως είναι σπάνια και το φάρμακο δεν ενδείκνυται για τους ασθενείς που υποφέρουν από νοσήματα στους νεφρούς ή το ήπαρ, καθώς και από μειωμένα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα.
Μέσα στα κύτταρα η μετφορμίνη δρα σαν ένα εξασθενημένο δηλητήριο, το οποίο οδηγεί τα μιτοχόνδρια, τις ενεργειακές πηγές των κυττάρων, να αντλούν περισσότερα θρεπτικά συστατικά κι ενέργεια από το αίμα. Τα χαμηλότερα ενεργειακά επίπεδα που επιτυγχάνονται με αυτόν τον τρόπο αναστέλλουν την ακατάλληλη κυτταρική διαίρεση που αποτελεί το χαρακτηριστικό γνώρισμα του καρκίνου.
Στην ουσία, η μετφορμίνη, μειώνοντας τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα και ευαισθητοποιώντας τα κύτταρα στην επίδραση της ινσουλίνης, μπορεί να ελέγξει τα επίπεδα της ορμόνης που εμπλέκεται στην κυτταρική διαίρεση και τον καρκίνο. Οι ερευνητές, δηλαδή, υποθέτουν πως με κάποιο τρόπο μπορεί να «ξεγελάσει» τα κύτταρα, ώστε να νομίζουν ότι δεν έχουν αρκετή ενέργεια για να διαιρεθούν και να αναπτυχθούν.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των μελετών, ανάμεσα στους ασθενείς που λάμβαναν μετφορμίνη παρουσιάστηκαν 20% λιγότερες περιπτώσεις καρκίνου, σε σύγκριση με τους διαβητικούς που έπαιρναν κάποιο άλλο φάρμακο.
Ένας από τους ερευνητές, μάλιστα, δήλωσε πως, εάν είχε καρκίνο, θα ήθελε να γνωρίζει αν τα κύτταρά του είχαν υποδοχείς ινσουλίνης, έτσι ώστε να μπορούσε να θέσει υπό έλεγχο τα επίπεδα της ινσουλίνης του και να αναστείλει την καρκινική διαδικασία. Πρόσθεσε, επίσης, πως πολλοί συνάδελφοί του με καρκίνο του προστάτη σε αρχικό στάδιο ξεκίνησαν να λαμβάνουν μετφορμίνη, αν και δεν έχουν παρουσιάσει διαβήτη.
Οι ειδικοί, άλλωστε, υποστηρίζουν ότι η μετφορμίνη είναι πιο πιθανό να είναι αποτελεσματική μόνο όταν ο καρκίνος είναι σε αρχικό στάδιο.
Πηγή: bloomberg.com
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Π. Δρέττας,
Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος,
Δ/ντής του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών,
www.andrologia.gr
