Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, ο συστηματικός έλεγχος των ανδρών για καρκίνο του προστάτη μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από τη νόσο κατά 50%. Τα τελευταία χρόνια, η αξία του PSA στην πρόληψη του καρκίνου του προστάτη αμφισβητείται, καθώς φάνηκε ότι ανιχνεύει και αθώες μορφές καρκίνου, οι οποίες δεν εξελίσσονται και δεν οδηγούν στον θάνατο, ούτε σε σημαντική νοσηρότητα.
Αυτό σημαίνει ότι οι αθώες αυτές μορφές καρκίνου, οι οποίες ανιχνεύθηκαν με το PSA, «υπερθεραπεύτηκαν», οδηγώντας σε επιδείνωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Τα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας που δημοσιεύτηκαν στο τεύχος Ιουλίου του Lancet Oncology αναθεωρούν εκ νέου της αξία του PSA. Την περασμένη χρονιά, η Αμερικανική Ουρολογική Εταιρεία συνιστούσε ο έλεγχος του PSA να ξεκινά στο 40ό αντί το 50ό έτος της ηλικίας, γεγονός που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην ιατρική κοινότητα εξαιτίας του φόβου, ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε υπερδιάγνωση αθώων μορφών προστατικού καρκίνου και θα προκαλούσε επιπλέον άγχος σε τέτοιους ασθενείς.
Στην παρούσα μελέτη ο Jonas Hugosson του Πανεπιστημίου του Gothenburg στη Σουηδία και οι συνεργάτες του προσπάθησαν να «ζυγίσουν» τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της χρήσης του PSA στην πρόληψη του καρκίνου του προστάτη. Χώρισαν 20.000 άνδρες που είχαν γεννηθεί μεταξύ του 1930 και του 1944 σε δύο ομάδες: στη μία οι άνδρες έκαναν το PSA κάθε δύο χρόνια, ενώ οι άνδρες της άλλης ομάδας δεν έκαναν ποτέ PSA. Αν η τιμή του PSA ξεπερνούσε μία προκαθορισμένη τιμή, οι άνδρες ελέγχονταν με δακτυλική εξέταση, υπερηχογράφημα και βιοψία προστάτη.
Στα 14 χρόνια που διήρκεσε η έρευνα φάνηκε ότι:
– καρκίνος προστάτη διαγνώστηκε σε 11,4 % των ανδρών της ομάδας που ελεγχόταν κάθε 2 έτη και σε 7,2 % των ανδρών της ομάδας που δεν έκανε PSA.
– στο 78% των ασθενών που διαγνώστηκε καρκίνος στην ομάδα που ελεγχόταν, η διάγνωση έγινε λόγω του συστηματικού ελέγχου του PSA.
– σε 231 από αυτούς τους άνδρες ο καρκίνος βρέθηκε με την πρώτη εξέταση του PSA που έγινε, ενώ στους υπολοίπους 665 ο καρκίνος ανιχνεύθηκε σε μετέπειτα ελέγχους του PSA.
– οι μορφές καρκίνου που βρέθηκαν στην ομάδα που έκανε συστηματικά έλεγχο του PSA ήταν λιγότερο προχωρημένοι σε σχέση με αυτούς που βρέθηκαν στην ομάδα που δεν έκανε ποτέ PSA.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι τελικά ελέγχονται συστηματικά αρκετοί άνδρες, προκειμένου να αποφευχθεί ένας θάνατος από καρκίνο του προστάτη. Στη μελέτη αυτή 293 άνδρες χρειάστηκε να ελέγχονται συστηματικά και 12 άνδρες διαγνώστηκαν με καρκίνο και ακολούθησαν κάποια μορφή αντιμετώπισης, έτσι ώστε να έχουμε έναν λιγότερο θάνατο από τη νόσο.
Ο κίνδυνος υπερδιάγνωσης είναι μικρότερος από όσο γνωρίζαμε μέχρι τώρα, αλλά και πάλι για κάθε 12 ασθενείς που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του προστάτη σώζεται μόνο μία ζωή. Το συμπέρασμα, πάντως, είναι ότι τα πλεονεκτήματα του συστηματικού ελέγχου για καρκίνο του προστάτη αντισταθμίζουν τα μειονεκτήματα.
Ο συστηματικός έλεγχος του PSA μπορεί να μειώσει την πιθανότητα θανάτου από τη νόσο, αν και η αξία της μέτρησης του PSA σε άνδρες ηλικίας άνω των 70 ετών είναι αμφισβητήσιμη.
Μια παλαιότερη μελέτη, γνωστή σαν ευρωπαϊκή τυχαιοποιημένη μελέτη του συστηματικού ελέγχου για καρκίνο του προστάτη (European Randomised Study of Screening for Prostate Cancer – ERSPC), είχε δείξει ότι 1.410 άνδρες θα πρέπει να παρακολουθούνται συστηματικά και 48 άνδρες με καρκίνο του προστάτη θα πρέπει να αντιμετωπίζονται, για να αποφύγουμε έναν θάνατο.
Ο καρκίνος του προστάτη είναι από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου ανδρών στις Η.Π.Α. Κάθε χρόνο περισσότεροι από 28.000 άνδρες πεθαίνουν και περισσότεροι από 203.000 διαγιγνώσκονται με τη νόσο. Σύμφωνα με τον David E. Neal του Πανεπιστημίου του Cambridge, τα αποτελέσματα της τελευταίας μελέτης που προαναφέρθηκαν δείχνουν ότι υπό προϋποθέσεις η συστηματική μέτρηση του PSA και η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου μπορούν να μειώσουν τη θνητότητα.
Αυτό, ωστόσο, δεν αρκεί για να καθιερώσει διεθνή προγράμματα συστηματικού ελέγχου του PSA. To αμέσως επόμενο βήμα θα είναι να αναγνωρίζουμε εκείνους τους άνδρες που έχουν μέσου ή υψηλού κινδύνου καρκίνο του προστάτη, πιθανώς μετρώντας άλλους δείκτες που θα βελτιώσουν τη διαγνωστική αξία του PSA.
Ο Jeffrey Karnes, ουρολόγος του Mayo Clinic στο Rochester, λέει χαρακτηριστικά ότι το PSA δεν είναι ένας τέλειος καρκινικός δείκτης, αλλά και πάλι μπορεί να σώζει ζωές.
Διαβάστε περισσότερα: www.andrologia.gr
Η επιμέλεια του άρθρου έγινε από τον Χ. Κυράτσα,
Χειρουργό, Ουρολόγο Ανδρολόγο,
Συνεργάτη του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών
