Η ανακάλυψη του PSA πριν από χρόνια επέτρεψε την πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, γεγονός που σημαίνει ότι σήμερα οι περισσότερες περιπτώσεις γίνονται αντιληπτές σε πρώιμο στάδιο, όταν ο κίνδυνος επέκτασης του καρκίνου και εμφάνισης μεταστάσεων είναι πολύ μικρός. Ωστόσο, τελευταία έχει γίνει αντιληπτό ότι κάποιοι άνδρες με προστατικό καρκίνο δεν χρειάζονται θεραπεία, γιατί ο καρκίνος στην περίπτωσή τους δεν θα γίνει ποτέ απειλητικός για τη ζωή.
Αυτό σημαίνει ότι αν υποβάλουμε σε κάποια μορφή θεραπείας τους άνδρες αυτούς (χειρουργική, ακτινοθεραπεία ή άλλη) τους εκθέτουμε στους κινδύνους από τις ανεπιθύμητες ενέργειες της θεραπείας χωρίς ουσιαστικό όφελος.
Ο διαχωρισμός των περιπτώσεων σε χαμηλού, μέσου και υψηλού κινδύνου καρκίνο γίνεται με βάση το PSA, το στάδιο της νόσου και τα αποτελέσματα της βιοψίας του προστάτη. Το ποσοστό των ασθενών με καρκίνο μέσου κινδύνου κυμαίνεται μεταξύ 25 και 40% σύμφωνα με τον Dr. Matthew R. Cooperberg από το πανεπιστήμιο της California.
Είναι ήδη γνωστό ότι ασθενείς με χαμηλού κινδύνου καρκίνομπορούν να επιλέξουν να παρακολουθούνται με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις του PSA, τακτική διενέργεια δακτυλικής εξέτασης και πιθανώς με επαναληπτικές βιοψίες στον προστάτη. Παραμένει ωστόσο υπό συζήτηση το αν όσοι συγκαταλέγονται στις περιπτώσεις μέσου κινδύνου θα μπορούσαν και αυτοί να παρακολουθηθούν πριν αποφασίσει κανείς να τους υποβάλει σε κάποια μορφή θεραπείας.
Οι 466 άνδρες που συμμετείχαν στη μελέτη του κου Cooperberg είχαν όλοι χαμηλού και μέσου κινδύνου προστατικό καρκίνο και μετά τη διάγνωση υποβάλλονταν σε PSA, και δακτυλική εξέταση κάθε 3 μήνες, υπερηχογράφημα κάθε 6 ως 12 μήνες και βιοψία προστάτη κάθε 2 χρόνια. Μέσα σε ένα διάστημα μίας τετραετίας περισσότεροι από τους μισούς άνδρες της κάθε ομάδας δεν παρουσίασαν εξέλιξη της νόσου, παρ’ ότι δεν έλαβαν καμία μορφή θεραπείας.
Περίπου το 1/3 των ανδρών κάθε ομάδας υπεβλήθη τελικά σε κάποια μορφή θεραπείας, με συχνότερη τη χειρουργική επέμβαση. Σε κανέναν από αυτούς δεν διαπιστώθηκε επέκταση του καρκίνου σε γειτονικούς ιστούς κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, ούτε υποτροπή του καρκίνου τα τρία επόμενα χρόνια μετά την επέμβαση.
Σύμφωνα με τον Peter Carroll, διευθυντή του ουρολογικού τμήματος του πανεπιστημίου της California, η απόφαση για το αν ένας ασθενής με μέσου κινδύνου καρκίνο του προστάτη μπορεί να μπει σε πρωτόκολλο παρακολούθησης θα πρέπει να παίρνεται από έμπειρους κλινικούς γιατρούς και να βασίζεται σε αυστηρά κριτήρια. Οι καλύτεροι υποψήφιοι είναι άνδρες με μικρό προσδόκιμο επιβίωσης, είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω συνυπαρχόντων προβλημάτων υγείας. Τέτοιοι ασθενείς δεν θα προλάβουν να ωφεληθούν από ένα πιθανό χειρουργείο αλλά είναι βέβαιο ότι θα προλάβουν να αντιμετωπίσουν πιθανές επιπλοκές από αυτό.
Οι κοι Carroll και Cooperberg σχολιάζουν ότι το PSA μπορεί να έχει σώσει ζωές αλλά έχει οδηγήσει και πολλούς ασθενείς σε υπερ-διάγνωση και υπερ-θεραπεία «αθώων» μορφών καρκίνου του προστάτη. Για το λόγο αυτό η Αμερικανική αντικαρκινική εταιρεία αλλά και άλλοι οργανισμοί υγείας προτείνουν στους άνδρες να ενημερώνονται από τους γιατρούς τους σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του προληπτικού ελέγχου για τον προστατικό καρκίνο με τη μέτρηση του PSA.
Η ευθύνη του γιατρού είναι να ενημερώσει σωστά τον κάθε άνδρα ώστε να ληφθεί από κοινού η απόφαση για μία εξέταση, το αποτέλεσμα της οποίας μπορεί να φέρει ασθενή και γιατρό αντιμέτωπο με μεγάλα διλήμματα.
Πηγή: Reuters Health
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Χ.Κυράτσας, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, συνεργάτης του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών,
