Η σύφιλη αποτελούσε μέχρι πρόσφατα έναν αναχρονισμό για τους επαγγελματίες της ιατρικής.
Η σεξουαλικώς μεταδιδόμενη λοίμωξη (ΣΜΛ) ήταν τόσο συχνή τον 19ο αιώνα που της είχε αποδοθεί η δική της ειδικότητα – η συφιλολογία – αλλά η έλευση της πενικιλίνης τον 20ό αιώνα σήμαινε ότι η ασθένεια μπορούσε να αντιμετωπιστεί εύκολα και μέχρι τη δεκαετία του 1990 η σύφιλη είχε σχεδόν εξαλειφθεί από τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, κατά την τελευταία δεκαετία έχει επανέλθει δραματικά. Τα κρούσματα αυξήθηκαν κατά 80% τα τελευταία πέντε χρόνια και οι ΗΠΑ έχουν πλέον τα υψηλότερα ποσοστά σύφιλης από το 1950. Περισσότεροι από 200.000 Αμερικανοί διαγνώστηκαν με τη νόσο το 2022. Από το 2012, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) έχουν καταγράψει δεκαπλάσια αύξηση του αριθμού των μωρών που γεννιούνται με τη νόσο.
Την περασμένη εβδομάδα, τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) έκαναν ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της καταπολέμησης ενός από τα βασικά προβλήματα – του γεγονότος ότι η εξέταση για τη σύφιλη είναι τόσο δύσκολη. Δήλωσε ότι θα δαπανήσει 2,4 εκατ. δολάρια για να προωθήσει τις εξετάσεις για τη σύφιλη, οι οποίες δεν έχουν αλλάξει πολύ από τη δεκαετία του 1950, στον 21ο αιώνα.
Ο David Harvey, εκτελεστικός διευθυντής του Εθνικού Συνασπισμού Διευθυντών ΣΜΝ, χαρακτήρισε τη νέα χρηματοδότηση «απόδειξη της ομοσπονδιακής ομάδας εργασίας για τη σύφιλη», μιας ομάδας που συγκλήθηκε για να αντιμετωπίσει το κύμα νέων κρουσμάτων.
Αλλά «η καταπολέμηση ενός ΣΜΝ όπως η σύφιλη δεν αφορά αποκλειστικά τη βελτίωση της διάγνωσης», σημείωσε, αναφερόμενος στις εξετάσεις. «Χρειαζόμαστε αυξημένα διαγνωστικά εργαλεία σε άλλους τομείς και χρειαζόμαστε αυξημένες επενδύσεις στη θεραπευτική έρευνα και στα εμβόλια».
Το βακτήριο που προκαλεί τη νόσο, το Treponema pallidum, είναι ένα από τα πιο επιθετικά που γνωρίζει η ιατρική. Το T. pallidum μπορεί να διασχίσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, τον πλακούντα στις έγκυες μητέρες και να εισβάλει σε οποιοδήποτε οργανικό σύστημα, προσβάλλοντας όργανα όπως η καρδιά ή τα οστά.
Τα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν ανώδυνα έλκη γύρω από τον κόλπο, το πέος, τον πρωκτό ή στο λαιμό, εξάνθημα στα χέρια και τα πόδια, συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη και κατά τόπους απώλεια μαλλιών. Αλλά αυτά τα πρώιμα συμπτώματα είναι συχνά ήπια και έρχονται και φεύγουν.
Τα πιο προχωρημένα στάδια της νόσου μπορεί να επιφέρουν φοβερές επιπλοκές, όπως η νευροσύφιλη, με επιπτώσεις που μοιάζουν με άνοια, ή η οφθαλμική σύφιλη που μπορεί να προκαλέσει τύφλωση. Η συγγενής σύφιλη, όταν η νόσος μεταδίδεται από τη μητέρα στο παιδί, αποτελεί ιδιαίτερο τρόμο: η νόσος μπορεί να προκαλέσει θάνατο και νευρολογική καταστροφή στα βρέφη.
Οι εκδηλώσεις της νόσου είναι τόσο ποικίλες που ένας από τους πατέρες της σύγχρονης ιατρικής παρατήρησε: «Αυτός που γνωρίζει τη σύφιλη γνωρίζει την ιατρική». Αλλά τόσο οι εξετάσεις όσο και η θεραπεία παραμένουν κολλημένες στα μέσα του 20ού αιώνα. Η θεραπεία εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματική και, ωμά, περιλαμβάνει μια μεγάλη δόση πενικιλίνης στα οπίσθια. Αλλά η δοκιμή είναι δύσκολη.
«Η διάγνωση της σύφιλης είναι εκπληκτικά προκλητική και δύσκολη», δήλωσε η Καρολίν Κάμερον, καθηγήτρια βιοχημείας και μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βικτώριας στον Καναδά, στην οποία χορηγήθηκε διετής επιχορήγηση από το NIH για την προώθηση των δοκιμών για την άμεση ανίχνευση των βακτηρίων.
Η τεχνολογία εξακολουθεί να βασίζεται στην ορολογική, ή σε μια εξέταση για την ανοσολογική απόκριση. Χρειάζονται ημέρες έως εβδομάδες για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της σύφιλης και οι εξετάσεις δεν μπορούν να καθορίσουν αν μια λοίμωξη είναι ενεργή ή αν έχει καθαρίσει. Οι δοκιμές σε βρέφη, τα οποία δεν διαθέτουν πλήρως διαμορφωμένο ανοσοποιητικό σύστημα, είναι ιδιαίτερα δύσκολες.
Η έρευνα της Cameron εξετάζει την ανίχνευση πρωτεϊνών της σύφιλης με τη χρήση φασματομετρίας μάζας, ένα εργαστηριακό εργαλείο που μετρά την αναλογία μάζας προς ηλεκτρικό φορτίο για τα μόρια. Εάν επιτύχει, η έρευνα θα μπορούσε να λύσει μία από τις μεγαλύτερες απογοητεύσεις των εξετάσεων για τη σύφιλη: τον προσδιορισμό του κατά πόσον υπάρχει ενεργή λοίμωξη.
«Αυτό που χρειάζεται ο τομέας είναι κάτι που να μπορεί να ανιχνεύσει άμεσα την παρουσία του παθογόνου, όχι την αντίδραση του ξενιστή στο παθογόνο, και να είναι σε αυτή την πραγματικά εύκολη μορφή», δήλωσε ο Cameron. Το εργαστήριό της «παίρνει δείγματα ασθενών, όπως ούρα και αίμα, και στη συνέχεια αναλύει για αυτές τις πρωτεΐνες που βρίσκονται μόνο σε αυτό το παθογόνο – δεν βρίσκονται σε καμία άλλη μολυσματική ασθένεια, δεν βρίσκονται σε καμία ανθρώπινη πρωτεΐνη».
Η ορολογική είναι «μια λογική προσέγγιση», δήλωσε ο Δρ Stephen Salipante, καθηγητής στο τμήμα εργαστηριακής ιατρικής και παθολογίας του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον και άλλος επιχορηγούμενος από το NIH. «Είναι καλά ελεγμένη, χρησιμοποιείται από πολλά κλινικά εργαστήρια».
Ωστόσο, με δυνητικά εβδομάδες μεταξύ διάγνωσης και θεραπείας, «συχνά οι ασθενείς μπορεί να διαγνωστούν με σύφιλη αλλά να χαθούν για παρακολούθηση», δήλωσε ο Salipante. «Έτσι, έχετε διαγνώσει τον ασθενή, αλλά έχετε χάσει τον ασθενή και δεν μπορείτε να τον θεραπεύσετε».
Αυτό έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα προβληματικό λόγω του ποιος κινδυνεύει από σύφιλη – τις περισσότερες φορές, περιθωριοποιημένοι άνθρωποι που δεν εξυπηρετούνται επαρκώς από την ιατρική. Οι μητέρες που γεννούν παιδιά μολυσμένα με σύφιλη αποτελούν ένα ιδιαίτερα ισχυρό παράδειγμα: Το 40% στερούνταν προγεννητικής φροντίδας, αλλά οι γυναίκες αυτές αντιπροσωπεύουν μόνο το 5% του συνόλου των εγκύων γυναικών. Οι άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες και τα άτομα με διαταραχές χρήσης ουσιών έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες να έχουν σύφιλη από ό,τι ο γενικός πληθυσμός.
Η έρευνα του Salipante διερευνά κατά πόσον οι ερευνητές μπορούν να δημιουργήσουν ένα τεστ χρησιμοποιώντας μόρια DNA που ονομάζονται απταμερή – μονόκλωνα μόρια νουκλεϊκών οξέων που στοχεύουν συγκεκριμένες ασθένειες, όπως η σύφιλη. Ο στόχος είναι ένα τέτοιο τεστ να μπορεί να γίνεται στο ιατρείο ενώ ο ασθενής περιμένει, ίσως σε τόσο απλή μορφή όσο ένα δείγμα.
«Η πιο σημαντική πτυχή αυτού είναι ότι είναι, θεωρητικά, κάτι που μπορεί να γίνει πολύ γρήγορα σε ένα σημείο περίθαλψης», δήλωσε ο Salipante. «Αντί να το στέλνουμε αυτό σε ένα εργαστήριο εξ αποστάσεως … ο απώτερος στόχος και η ελπίδα μας είναι ότι αυτό θα μπορούσε να εκτελεστεί πολύ γρήγορα, σε 30 λεπτά ή μία ώρα, από μη ειδικούς σε ένα γραφείο γιατρού ή σε ένα δωμάτιο επειγόντων περιστατικών, και θα μπορούσε να εκτελεστεί ενώ ο ασθενής βρίσκεται ακόμη εκεί». Τα τεστ απταμερών έχουν ήδη αναπτυχθεί για ορισμένες άλλες μολυσματικές ασθένειες, όπως το Covid-19, αν και παραμένουν πειραματικά.
Ο δρ Joshua Lieberman, υποδιευθυντής του τμήματος μοριακής διάγνωσης και μικροβιολογίας επίσης στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, ελπίζει ότι οι ειδικές για το μόριο δοκιμές θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των επαναλαμβανόμενων ελλείψεων αντιβιοτικών στη θεραπεία της σύφιλης. Ο Lieberman είναι συν-ερευνητής του Salipante.
Το προϊόν πενικιλλίνης που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της σύφιλης είναι η Bicillin L-A, ένα αντιβιοτικό που έχει υποστεί επαναλαμβανόμενες ελλείψεις που οφείλονται εν μέρει στην εκρηκτική αύξηση των κρουσμάτων σύφιλης. Το αντιβιοτικό είναι γνωστό ότι είναι δύσκολο να παραχθεί και εξακολουθεί να προέρχεται από μούχλα.
«Αυτό που θα ήθελα να μπορέσω να κάνω είναι να συνδυάσω αυτό το τεστ – αν αυτός ο οργανισμός ή το DNA του είναι παρόν – με το: «Υπάρχει ένας δείκτης αντοχής σε ένα συγκεκριμένο αντιβιοτικό σε αυτόν τον οργανισμό;»», δήλωσε ο Lieberman. «Αυτό είναι σαν αυτό που κάνουμε με πολλές από τις δοκιμές μας για τα μυκοβακτηρίδια στη φυματίωση», είπε. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει τόσο στον εντοπισμό της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά όσο και στην ευαισθησία σε νέα αντιβιοτικά.
Ο Harvey σημείωσε ότι ακόμη και αν η διαγνωστική έρευνα είναι επιτυχής -και πετύχει το τρίπτυχο του καλού, φθηνού και γρήγορου που αναζητούν οι ερευνητές- οι ΗΠΑ θα πρέπει να επενδύσουν σε κλινικές ΣΜΝ για να αναπτύξουν την τεχνολογία.
«Πρέπει να έχετε αυξημένη έρευνα σε συνδυασμό με μια ισχυρή υποδομή δημόσιας υγείας», δήλωσε ο Harvey. «Αυτό περιλαμβάνει καμπάνιες δημόσιας εκπαίδευσης και την αντιμετώπιση επιδημιών».
