Το Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο φαίνεται να είναι μόνο του στον αγώνα για την διατήρηση της φήμης του. Η αποκάλυψη ότι τις τελευταίες δεκαετίες αρχαιότητες που βρίσκονταν στις αποθήκες του έκαναν «φτερά» και πουλήθηκαν eBay και σε άλλα άγνωστα χέρια, φέρνει τους υπεύθυνους του ιδρύματος αντιμέτωπους με ένα παγκόσμιο αλλά και εγχώριο «αντάρτικο».
Στους Financial Times ο τίτλος του άρθρου είναι χαρακτηριστικός: «Η κρίση στο Βρετανικό Μουσείο». Εκτενείς είναι οι αναφορές στις κλοπές αρχαιοτήτων από υπαλλήλους του μουσείου, στα αιτήματα των χωρών ώστε να επιστραφούν δικά τους κειμήλια, αλλά και στις μελλοντικές κινήσεις του Βρετανικού Μουσείου.
Το άρθρο ξεκινά με ένα περιστατικό που εξιστορεί η Μέρι Μπίαρντ, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του μουσείου. Σύμφωνα με αυτό, ένα επισκέπτης από την Αυστραλία αστειευόμενος είπε: «Σκέφτηκα να έρθω να δω ότι δεν έχει κλαπεί ολόκληρο το μουσείο». «Ήταν ένα οδυνηρό αστείο» πρόσθεσε εκείνη, δίνοντας μια ματιά στο τρόπο που αντιμετωπίζεται τις τελευταίες ημέρες το μουσείο, το οποίο έχει ιστορία 270 χρόνων.
Ολιγωρία παρά τις πληροφορίες για «εξαφανίσεις»
Αυτό που φαίνεται πως έχει θορυβήσει περισσότερο τη διεθνή κοινότητα είναι η αδράνεια του Βρετανικού Μουσείου. Δηλαδή, το ότι είχε προειδοποιηθεί για τις «εξαφανίσεις», αλλά αποφάσισε να μη διερευνήσει περισσότερο την υπόθεση. Ο Νταν Χικς, καθηγητής σύγχρονης αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, απόρησε: «Πως στο καλό γίνεται ένα ίδρυμα που περηφανευόταν τόσο πολύ για την ικανότητα του να προστατεύει αντικείμενα της παγκόσμιας κληρονομιάς, να ανακάμψει από την είδηση ότι γίνονται κλοπές εκ των έσω;»
Την Παρασκευή Σκωτία και Κορνουάλη ζήτησαν πίσω δικές του αρχαιότητες. Συγκεκριμένα, ο Αλάσντειρ Άλαν, μέλος της Σκωτικής βουλής, τόνισε ότι «το Μουσείο της Σκωτίας είναι σε διαδικασίες ώστε να στείλει πίσω στην Αμερική δικά της αριστουργήματα» και ζήτησε από το Βρετανικό μουσείο να επιστρέψει διάσημες σκωτσέζικες αρχαιότητες. Σύμφωνα με τον ίδιο, πρέπει να επιστραφούν όλα τα πιόνια σκάκι, γνωστά ως Lewis Chessmen, του 12ου – 13ου αιώνα. Το μουσείο της Σκωτίας διατηρεί μόλις τα 11 από τα 93 και μάλιστα τα υπόλοιπα που κρατά το Βρετανικό Μουσείο δεν είναι στη μόνιμη συλλογή του αλλά σε αποθήκη.
Καταρρέει ο «μύθος» της ασφάλειας
Ο Ντικ Κολ, μέλος του τοπικού συμβουλίου της Κορνουάλης και επικεφαλής του σχηματισμού Mebyon Kernow, είναι ένας ακόμα πολιτικός του Ηνωμένου Βασιλείου που ζητά πίσω αρχαιότητες από το Βρετανικό Μουσείο. «Είναι υψίστης σημασίας να κάνουμε ένα ντιμπέιτ για το που θα πρέπει να εκτίθενται θησαυροί, σημαντικοί για τα κέλτικα έθνη. Δεν βρίσκω κανένα λόγο κειμήλια όπως το Rillaton Cup και το χρυσό περιδέραιο Lunula να μην είναι σε ένα μουσείο, όπως της Κορνουάλης, που χρηματοδοτείται σωστά από το κράτος».
Η βουλευτής Λιζ Σάβιλ Ρόμπερτς του κόμματος Plaid Cymru, που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας της Ουαλίας, δήλωσε ότι «πια δεν υφίσταται η ρητορική ότι τα εκθέματα είναι πιο ασφαλή στο βρετανικό μουσείο», ζητώντας σημαντικές αρχαιότητες να γυρίσουν πίσω στο Μουσείο της Ουαλίας, στο Κάρντιφ. Η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών που επέμειναν στην επιστροφή των δικών τους αρχαιοτήτων, ενώ δυο μέρες πριν, στην επίσκεψη του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών στην Κίνα, η κρατική κινεζική εφημερίδα Global Times, απαίτησε την επιστροφή κινεζικών κειμηλίων που, όπως υποστηρίζει, αποκτήθηκαν με «δόλιους τρόπους».
Για να πείσουν ότι είναι ικανοί υπόσχονται αλλαγές. Εδώ και έναν χρόνο ο πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου Τζόρτζ Όσμπορν είχε κάνει γνωστό ότι θέλει να συγκεντρώσει χρήματα με σκοπό την αναδιάρθρωση του ιδρύματος. Αυτό μπορεί να κοστίσει μέχρι και ένα δισεκατομμύριο λίρες, ποσό δύσκολο να συγκεντρωθεί δεδομένου ότι η πρόσβαση είναι δωρεάν.
Υπέρμαχος της «κοινής χρήσης» των Γλυπτών του Παρθενώνα με την Ελλάδα ο νέος διευθυντής
Ένας πρώην επικεφαλής του Μουσείου Victor & Albert (V&A), ο οποίος στο παρελθόν είχε προτείνει την «κοινή χρήση» των Γλυπτών του Παρθενώνα με την Ελλάδα, προτάθηκε ως προσωρινός διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου σύμφωνα με τον Guardian.
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, ο Sir Mark Jones θα αντικαταστήσει τον Hartwig Fischer, ο οποίος παραιτήθηκε αφού αποκαλύφθηκε ότι χιλιάδες αντικείμενα είχαν κλαπεί από τη συλλογή του μουσείου.
Ο επικείμενος διορισμός του Jones έχει οδηγήσει σε αυξανόμενες εικασίες ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν περαιτέρω εξελίξεις στη μακροχρόνια διαμάχη για τα αρχαία ελληνικά γλυπτά.
Σε συνέντευξη του το 2002 στον Observer, ο Jones, τότε διευθυντής του V&A, υποστήριξε την ιδέα «κοινής χρήσης» με την Ελλάδα. Είχε πει χαρακτηριστικά: «Πρέπει να υπάρχει μια πιθανότητα ότι κάτι θα μπορούσε τώρα να λειτουργήσει για όλες τις πλευρές. Δεν μπορώ να πω σε ένα άλλο μουσείο πώς να συμπεριφερθεί σε αυτό το θέμα, αλλά πιστεύω ότι είναι δυνατόν να αναπτυχθούν συνεργασίες. Μπορεί να είναι καλό να εκτίθενται αντικείμενα σε διαφορετικά μέρη».
«Όπου υπάρχει μια ισχυρή πεποίθηση, υπάρχει και μια ευκαιρία, εάν μπορεί να αναγνωριστεί. Δεν πρόκειται απαραίτητα για περίπτωση μεταβίβασης ιδιοκτησίας ή επιστροφής των μαρμάρων οριστικά, αλλά όταν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα πράγματα είναι πραγματικά σημαντικά, όπως κάνουν οι Έλληνες και το Βρετανικό Μουσείο σε αυτήν την περίπτωση, αυτό είναι πραγματικά καλό. Η απάθεια είναι ο μεγάλος εχθρός μας», προσέθεσε ο Jones.
Τον Ιανουάριο, το Βρετανικό Μουσείο επιβεβαίωσε ότι συμμετείχε σε «εποικοδομητικές συζητήσεις» με την Ελλάδα για την επιστροφή με τη μορφή «δανεισμού» ορισμένων από τα μάρμαρα του Παρθενώνα.
Σύμφωνα με ένα προτεινόμενο σχέδιο, το οποίο είναι ακόμη υπό συζήτηση, η Ελλάδα θα απαρνηθεί τη διεκδίκησή της για τα μάρμαρα, αλλά το Βρετανικό Μουσείο θα δάνειζε μερικά από τα γλυπτά στην Αθήνα, με ελληνικούς θησαυρούς να έρχονται στο Λονδίνο.
Τον Μάρτιο, πάντως, ο Ρίσι Σουνάκ υποσχέθηκε ότι θα προστατεύσει τα Γλυπτά από το να επιστραφούν στην Ελλάδα.
«Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει φροντίσει για τα Ελγίνεια μάρμαρα εδώ και γενιές», είπε, χρησιμοποιώντας μια εναλλακτική ονομασία που προέρχεται από τον Βρετανό κόμη, ο οποίος τα αφαίρεσε από την Ακρόπολη στις αρχές του 19ου αιώνα. «Η συλλογή του Βρετανικού Μουσείου προστατεύεται από το νόμο και δεν έχουμε σχέδια να την αλλάξουμε».
Σε δήλωσή του το Σάββατο, ο Τζορτζ Όσμπορν, πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου, είπε ότι ο Τζόουνς έλαβε την «ομόφωνη έγκριση» του συμβουλίου των διαχειριστών να αναλάβει προσωρινός διευθυντής, υπό την προϋπόθεση της έγκρισης του πρωθυπουργού.
«Ο Μαρκ είναι ένας από τους πιο έμπειρους και σεβαστούς διευθυντές μουσείων στον κόσμο και θα προσφέρει την ηγεσία που χρειάζεται το μουσείο αυτή τη στιγμή», δήλωσε. «Είμαστε και οι δύο ξεκάθαροι ότι οι προτεραιότητές του είναι να επιταχύνει την καταλογογράφηση της συλλογής, να βελτιώσει την ασφάλεια και να ενισχύσει την υπερηφάνεια για την επιμελητική αποστολή του μουσείου».
