«Ταξιδεύοντας στο Ιράκ»: Το νέο βιβλίο της Δήμητρας Στασινοπούλου

Το Ιράκ δεν είναι μόνο «πόλεμος και έκτακτα δελτία». Είναι χώρα με πλούσια ιστορία – πιο πλούσια δεν γίνεται – και με κορυφαία παγκοσμίως μνημεία. Εδώ βρίσκονται τα απομεινάρια των πιο αρχαίων πολιτισμών και λαών όπως είναι οι: Σουμέριοι, Χαλδαίοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, αλλά και οι Έλληνες, Οθωμανοί και οι Άραβες, και όλοι τους έχουν αφήσει τη σφραγίδα τους σε αρχαιότατες πόλεις, όπως: η Βαβυλώνα, η Ουρ, η Ουρούκ, η Κτησιφών, η Ερμπίλ, ή σε μεσαιωνικές, όπως: η Βαγδάτη, η Καρμπάλα και η Σαμάρρα.

Για εμάς τους Έλληνες, η χώρα τούτη συνδέεται με τον Μέγα Αλέξανδρο και τη νίκη του εναντίον των Περσών στα Γαυγάμηλα, λίγα χιλιόμετρα έξω από το Ερμπίλ/Άρβυλα στο Ιρακινό Κουρδιστάν, αλλά και με τον θάνατό του στη Βαβυλώνα. Ας μου επιτραπεί και μια «εξομολόγηση», σε αυτό το σημείο: Ένα από τα πιο αγαπημένα μου τραγούδια είναι «Ο Κεμάλ» του Μάνου Χατζιδάκι, που οι στίχοι του μιλούν για τον Σεβάχ και τη Βασόρα, οπότε υπήρχε και αυτός ο… πρόσθετος λόγος να την επισκεφτώ! Και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μου εκεί, μέσα στο αυτοκίνητο το οποίο μας μετέφερε από την πόλη, φεύγοντας και βλέποντας γύρω μου όλη αυτήν τη στενάχωρη κατάσταση, «μου ήρθε» να αναζητήσω στο κινητό μου το τραγούδι Κεμάλ και να το ακούσω εκεί. Χάρηκα πολύ που αξιώθηκα να δω την πόλη του… Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ Κεμάλ…

Οι εντυπώσεις μου από αυτό το ταξίδι είναι μάλλον «γλυκόπικρες». Και αυτό, για τον λόγο ότι εκτός από τα πολύ σημαντικά μνημεία που μπόρεσα να επισκεφτώ, δεν είχα – δυστυχώς – καμιά ευκαιρία να «γευτώ» την πραγματική ζωή στη χώρα, και ούτε να γνωρίσω τους ανθρώπους της και είναι αυτό που κυρίως αγαπώ από τότε που ταξιδεύω. Οι συνθήκες ασφάλειας δεν επέτρεπαν παρεκτροπές στο πάρα πολύ συγκεκριμένο πρόγραμμα. Αισθάνθηκα ιδιαίτερη στενοχώρια, σαν είδα τον τρόπο με τον οποίο ζουν οι γυναίκες εκεί, οι οποίες δεν έχουν κανένα δικαίωμα στην κυριολεξία, αλλά και σαν είδα τον φανατισμό που τους/τις διακρίνει, όσον αφορά στη θρησκεία τους. Δεν επιτρέπεται να βγαίνουν από το σπίτι εάν δεν συνοδεύονται από κάποιον άνδρα, τον πατέρα ή τον σύζυγό τους, και φυσικά δεν τους επιτρέπεται ούτε καν να εργάζονται. Μόνο σαν νοσοκόμες ή δασκάλες μπορούν να απασχοληθούν και αυτό γιατί – λόγω πολέμων και τόσων πολλών νεκρών- υπάρχει σοβαρή έλλειψη προσωπικού σε αυτούς τους τομείς. Μας πήρε αιώνες στην Ευρώπη για να ξεφύγουμε από τον «κοινωνικό μεσαίωνα», αλλά εκεί δεν τα έχουν ακόμα καταφέρει. Οι τραγικές επιπτώσεις των 40ετών πολέμων είναι ολοφάνερες. Μια κατεστραμμένη χώρα, μια χώρα που παρ’ ότι είναι η 4η στον κόσμο σε παραγωγή πετρελαίου, εξακολουθεί να είναι τόσο πολύ φτωχή! Οι νεκροί από τους τελευταίους πολέμους υπερβαίνουν τα 3 εκατομμύρια όλα αυτά τα χρόνια… οι φωτογραφίες των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους σε ακολουθούν, στους δρόμους, στα τζαμιά και στις αγορές, σε αυτοσχέδιες «αφίσες» που βλέπεις παντού. Οι πόλεμοι αυτοί, δεν είχαν νικητές. Μόνο ηττημένους. Ήταν ισόπαλοι σε θύματα, καταστροφές και δυστυχία. Εικόνες αγιάτρευτης καταστροφής παντού.

Και μια ακόμα διαπίστωση, ιδίοις όμμασι: είδα πεντακάθαρα και για πρώτη φορά, τι σημαίνουν οι επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή!… Δεν θα μπορούσαν να είχαν αναπτυχθεί τόσο σπουδαίοι πολιτισμοί αν το τοπίο ήταν αυτό το οποίο αντικρίζουμε σήμερα: Μια απέραντη έρημος, με ελάχιστο νερό πια, γιατί οι Τούρκοι και οι Ιρανοί με μεγάλα φράγματα κόβουν τη ροή των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, αλλά και ένα τοπίο με πολύ λιγότερες βροχές. Μιλάμε βέβαια, για χιλιετίες πίσω, αλλά και πάλι είναι τόσο μεγάλη η ερημοποίηση που καταλαβαίνεις αμέσως ότι τα πράγματα δεν θα μπορούσαν ποτέ να είναι έτσι. Τόσο η Ουρ όσο και η Ουρούκ ήταν στον καιρό της άνθισής τους παραποτάμιες πόλεις, με μεγάλα λιμάνια, ενώ σήμερα είναι στο κέντρο της ερήμου.

Υπήρχαν στιγμές που δεν ήθελα να σηκώσω την φωτογραφική μηχανή μου να «τραβήξω φωτογραφία», και αυτό μου συνέβη για πρώτη φορά. Βλέπεις μία επίπεδη, στην κυριολεξία, χώρα, ερημοποιημένη, χωρίς ένα λόφο, κάτι που τελικά είδαμε μόνο πιο βόρεια στο Ιρακινό Κουρδιστάν, στην πόλη Ερμπίλ, που μου άρεσε και περισσότερο, γιατί εκεί ήταν πιο ανοιχτοί οι άνθρωποι, πιο κοντά σε εμάς. Αυτές τις φωτογραφίες διαφέρουν πολύ από εκείνες των προηγούμενων ταξιδιών μου, αλλά τούτο το «βιβλίο», είπα τελικά να το κάνω, γιατί αμφιβάλλω αν υπάρξει κάποιος στο εγγύς μέλλον να αποφασίσει ένα τέτοιο ταξίδι και να πάει στο Ιράκ …και το παραδίνω στην κρίση σας. Ειδικά στα μουσεία έχω φωτογραφίσει αναλυτικά τα μοναδικά εκθέματα, καθότι αφορούν στην ιστορία και στις απαρχές του ανθρώπινου πολιτισμού. Πολλά από αυτά τα μουσεία είχαν λεηλατηθεί από τον ISIS και πολλά εκθέματα είχαν πουληθεί. Σήμερα «επιστρέφονται» από τις διάφορες χώρες αλλά με αργούς ρυθμούς. Ακόμη και η επίσκεψή μας στα μουσεία ήταν κάπως προβληματική, μιας και δεν ανοίγουν παρά 3 ώρες την ημέρα και όχι κάθε μέρα…

Παρ’ όλα αυτά, έχω την εντύπωση ότι μπορώ να ισχυριστώ: Η σημερινή Μεσοποταμία στο προσκήνιο… Ιδού η αποκάλυψή της…

Διαβάστε αναλυτικά το e-book της Δήμητρας Στασινοπούλου ΕΔΩ