Το ντοκιμαντέρ του Δημοτικού Σχολείου Γραικοχωρίου Ηγουμενίτσας, «Τα βιβλία στα χρόνια του φασισμού», που στέλνει αντιφασιστικό μήνυμα ενάντια στην καταστροφή των βιβλίων στα ολοκληρωτικά καθεστώτα, βραβεύθηκε στον 5ο Διεθνή Μαθητικό Διαγωνισμό. Οι εικόνες των σχολικών βιβλίων αποτέλεσαν την πηγή έμπνευσης για την καλλιτεχνική δημιουργία. Είναι τα βιβλία, τα οποία θεωρήθηκαν ως απειλή από καθεστώτα και ιδεολογίες τον προηγούμενο αιώνα, όπως παραστατικά παρουσιάζεται από τα παιδιά στο ντοκιμαντέρ τους.
Οι μαθητές από το Γραικοχώρι, με τη βοήθεια της δασκάλας τους Ελένης Καλαμπάκα και με αρχειακό υλικό από τη ναζιστική Γερμάνια, βλέπουν την πραγματικότητα στη σχολική εκπαίδευση στα χρόνια του Γ΄ Ραιχ και της εθνικής αντίστασης, όταν η κυβέρνηση του βουνού, ζήτησε από δύο παιδαγωγούς, τον Μιχάλη Παπαμαύρο και την Ρόζα Ιμβριώτη, να γράψουν αναγνωστικά για τα παιδιά του Δημοτικού.
Η βράβευση για τον 5ο Διεθνή Μαθητικό Διαγωνισμό που συνδιοργάνωσαν το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Διάσωσης Σχολικού Υλικού (ΕΚΕΔΙΣΥ) και το Τμήμα Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, έγινε στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Θεσπρωτίας, Μάριος Κάτσης, που βρέθηκε στη βράβευση των μαθητών τόνισε πως «η σχολική τάξη πρέπει να είναι εργαστήρι ιδεών και δημιουργίας», αφού αναφέρθηκε σε πρακτικές ολοκληρωτικών καθεστώτων απέναντι στα βιβλία, σημείωσε μεταξύ άλλων:
«Το 1933, η ναζιστική Γερμανία έζησε το δικό της πνευματικό μεσαίωνα με το “ολοκαύτωμα των βιβλίων” γερμανών συγγραφέων. “ Τα διαμάντια της ανθρωπότητας καίγονται”, λένε τα παιδιά στην ταινία τους, και την ίδια στιγμή στα σχολεία, τα βιβλία γίνονταν όργανα προπαγάνδας ρατσιστικών και φασιστικών ιδεών, εναντίον των ανάπηρων, των Eβραίων, των ξένων.
»Το 1936 στη χώρα μας, το δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά, θα προχωρήσει στο κάψιμο βιβλίων μιμούμενο το ναζιστικό καθεστώς. “Η Αντιγόνη” του Σοφοκλή, “Ο Επιτάφιος” του Περικλή απαγορεύονται και επίσημα από τη σχολική διδασκαλία, ενώ βιβλία του Καρκαβίτσα, του Παπαδιαμάντη, του Μυριβήλη πέφτουν στην πυρά μαζί με τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη!
»Όμως, όπως βλέπουμε και στην ταινία, πάντα θα υπάρχουν εμπνευσμένοι δάσκαλοι και δημιουργικοί μαθητές “να λένε το όχι όταν όλοι λένε ναι”. Οι αντάρτες που οργάνωσαν εκπαίδευση και θέατρο στα βουνά, η Ρόζα Ιμβριώτη που έγραψε αναγνωστικό σε 17 μέρες, τα ευγενικά και πρόθυμα αετόπουλα.
Και σήμερα, που στον κόσμο και τη χώρα μας, ιδεολογίες φανατισμού και μίσους για τον άλλο, κερδίζουν δυστυχώς έδαφος ακόμη και στα νέα παιδιά, είναι το σχολείο, η τάξη και τα βιβλία, η εκπαιδευτική κοινότητα που θα βοηθήσουν να μην ξαναζήσει η ανθρωπότητα τέτοιες στιγμές».
