Συνέντευξη στη Σπυριδωνία Κρανιώτη
«Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, η αναπηρία με τρόμαζε, για την ανημποριά της ασφαλώς, αλλά περισσότερο για την έλλειψη ελευθερίας, την εξάρτηση που έχεις απ’ τους άλλους. Στα “Φτερά στο τσιμέντο”, λοιπόν, αυτός ο τρόμος έγινε λέξεις, έγινε μια ιστορία» λέει η συγγραφέας Ευσταθία Ματζαρίδου στο zougla.gr με αφορμή το νέο της βιβλίο «Φτερά στο τσιμέντο» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Περισπωμένη» και συμπληρώνει: «Θα έλεγα ότι πρόκειται για ένα βιβλίο που μιλά για τη διεκδίκηση της ελευθερίας πρωτίστως και δευτερευόντως για τη σωματική αναπηρία και τις οικογενειακές παθογένειες».
«Δυναμική, ανθεκτική, επίμονη, έντιμη αλλά και πολύ αγχώδης και ευαίσθητη». Έτσι περιγράφει η ίδια τον εαυτό της και αποκαλύπτει στο zougla.gr τα μελλοντικά της σχέδια.
Η Ευσταθία Ματζαρίδου έχει εκδώσει τα μυθιστορήματα «Ένας κόμπος όλα» (Μεταίχμιο) και «Τα ρούχα» (Σμίλη), το οποίο διασκευάστηκε για το θέατρο αλλά οι παραστάσεις ματαιώθηκαν λόγω πανδημίας. Ακόμα διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και ξένα περιοδικά.
«Μια νέα γυναίκα καθηλωμένη. Μια δυσλειτουργική οικογένεια που συνδέεται μόνο με τα δεσμά της αδιαφορίας, της απώθησης, του παραγκωνισμού. Μια διά βίου ανήλικη που ξεδιπλώνει την απροσμέτρητη μοναξιά της. Το ακμαίο της πνεύμα συνθλίβεται από τον κοινωνικό αποκλεισμό. Κι όμως παλεύει και διεκδικεί μια θέση σε έναν κόσμο που δεν έχει μάτια για τον δύσμορφο, δεν έχει αυτιά για τον πονεμένο, δεν έχει χώρο για τον διαφορετικό». Η Ευσταθία Ματζαρίδου παρουσιάζει ένα άκρως ενδιαφέρον βιβλίο που θέτει ερωτήματα χωρίς να κουνά το δάχτυλο.
Τι σας ενέπνευσε ώστε να γράψετε το μυθιστόρημά σας «Φτερά στο τσιμέντο»;
Ένα μυθιστόρημα γράφεται μέσα από πολλές ενστικτώδεις σκέψεις, μέσα από φόβους, αγωνίες, απογοητεύσεις, μέσα από σκοτάδια που έχουμε μέσα μας και δεν τολμούμε να τα διασχίσουμε. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου η αναπηρία με τρόμαζε, για την ανημποριά της ασφαλώς, αλλά περισσότερο για την έλλειψη ελευθερίας, την εξάρτηση που έχεις απ’ τους άλλους. Στα «Φτερά στο τσιμέντο», λοιπόν, αυτός ο τρόμος έγινε λέξεις, έγινε μια ιστορία.
Πείτε μας λίγα λόγια για τα πρόσωπα του βιβλίου σας. Πρόκειται για αληθινούς χαρακτήρες;
Οι χαρακτήρες είναι εξολοκλήρου επινοημένοι, αλλά αυτό είναι και λίγο αναληθές γιατί πάντα οι χαρακτήρες δημιουργούνται από αποθέματα μνήμης καλά κλειδωμένα στο ασυνείδητο που καθώς γράφω βγαίνουν στην επιφάνεια. Μ’ αυτή την έννοια οι χαρακτήρες είναι ένα παζλ ανθρώπων που έχω γνωρίσει ή απλώς συναντήσει ή διαβάσει, δει σε ταινίες κ.λπ.
Εσείς πώς θα μας συστήνατε το βιβλίο σας;
Μια νέα γυναίκα σωματικά ανάπηρη, πολύ ακμαία πνευματικά και δυναμική ζει με τους γονείς της, που όχι μόνο δεν μπορούν να της σταθούν, λόγω των μεταξύ τους προβλημάτων, όχι μόνον δεν κατανοούν τις ανάγκες της για μεγαλύτερη ελευθερία και καλύτερη ποιότητα ζωής, αλλά τις αντιμάχονται κιόλας. Αρωγός στις δυσκολίες της είναι η γυναίκα που την προσέχει, ο συμπαραστάτης της και το συναισθηματικό της στήριγμα, υποκαθιστά σε μεγάλο βαθμό τους γονείς της. Οι ισορροπίες αλλάζουν όταν ο πατέρας της, σκληρός, νάρκισσος και ρατσιστής, ασθενεί πολύ σοβαρά. Θα έλεγα ότι πρόκειται για ένα βιβλίο που μιλά για τη διεκδίκηση της ελευθερίας πρωτίστως και δευτερευόντως για τη σωματική αναπηρία και τις οικογενειακές παθογένειες.
Ταυτίζεστε με κάποιον από τους χαρακτήρες του βιβλίου σας;
Ο πιο κοντινός σε μένα χαρακτήρας είναι η γυναίκα που φροντίζει την κοπέλα, είναι το συναισθηματικό της στήριγμα και παράλληλα ο συνδετικός κρίκος με τους γονείς της. Είναι ο άνθρωπος που έχει άριστες σχέσεις και με τους τρεις κι αυτό σε μια δυσλειτουργική οικογένεια είναι εξισορροπητικός παράγοντας.
Το βιβλίο σας μεταξύ άλλων δίνει με πολύ ρεαλιστικό τρόπο τα αδιέξοδα των δυσλειτουργικών οικογενειακών σχέσεων, πραγματεύεται το θέμα της σωματικής και της ψυχικής αναπηρίας καθώς και της ανικανότητας της κοινωνίας να φροντίσει και να αποδεχτεί καθετί το διαφορετικό. Τι θέλετε να καταγράψετε και να φωτίσετε;
Θέλω να τονίσω ότι γράφοντας ένα λογοτεχνικό βιβλίο δεν υπάρχουν -ή δεν θα πρέπει τουλάχιστον- συγκεκριμένοι στόχοι, προθέσεις να προσδιοριστούν προβλήματα, αιτίες, λύσεις κ.λπ. Αν υπάρχουν, τότε αυτό δεν είναι λογοτεχνία, είναι έρευνα, δοκίμιο, κάτι άλλο τέλος πάντων που συνήθως παίρνει και θέση. Αν προκύπτουν όμως τα όσα λέτε -αβίαστα κι ελπίζω χωρίς να κουνώ το χέρι-, τότε είναι λογοτεχνία γιατί αυτή (όπως και κάθε τέχνη) μπορεί να πραγματευτεί τέτοια θέματα χωρίς εξωραϊσμούς και δράματα και χωρίς καταγγελίες.
H κοινωνία αντιμετωπίζει την αναπηρία ως «προσωπική τραγωδία» και ειδικά η γυναίκα με αναπηρία καλείται καθημερινά να δίνει μια διπλή μάχη ενάντια σε αποκλεισμούς και διακρίσεις και λόγω φύλου και λόγω της αναπηρίας. Πιστεύετε ότι με αφορμή το βιβλίο σας θα μπορούσε να ανοίξει εκ νέου συζήτηση ώστε να αλλάξουν οι διαχωριστικές γραμμές που έχει χαράξει η κοινωνία για το διαφορετικό;
Νομίζω ότι θα μπορούσαν όντως να συζητηθούν όλα τα παραπάνω γιατί έχουν ωριμάσει και οι συνθήκες. Ζούμε σε μια εποχή που πολιτεία και κοινωνία δεν μπορούν να κάνουν πια τα στραβά μάτια σε όσα βιώνουν οι μειονότητες και οι παραγκωνισμένοι, το διαφορετικό έχει βγει στην επιφάνεια επιτακτικά και ευτυχώς η φωνή του πια ακούγεται.
Θα βλέπατε το βιβλίο σας «Φτερά στο τσιμέντο» σε μια μεταφορά στο θέατρο ή στον κινηματογράφο;
Νομίζω ότι προσφέρεται και για τα δύο, αλλά το να συμβεί είναι εξαιρετικά δύσκολο. Ελάχιστα βιβλία έχουν μια τέτοια τύχη.
Πώς θα περιγράφατε τον εαυτό σας με λίγες λέξεις;
Δυναμική, ανθεκτική, επίμονη, έντιμη αλλά και πολύ αγχώδης και ευαίσθητη.
Zούμε σε μια εποχή δραστικών αλλαγών στην καθημερινότητά μας λόγω τόσο της υγειονομικής όσο και της οικονομικής κρίσης. Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται στο άμεσο μέλλον αυτή η καθημερινότητα;
Ανήκω στους πολύ αισιόδοξους, έχω μεγάλη εμπιστοσύνη στην επιστήμη και στον άνθρωπο, είναι το προσαρμοστικότερο όν και μπορεί να αντέξει και να ξεπεράσει κάθε είδους δυσκολία, το έχει αποδείξει η πορεία του στη Γη. Επίσης η τεχνολογία θα επιφέρει θεαματικές αλλαγές, που πιστεύω ότι θα είναι μόνο προς όφελός του.
Ποια τα μελλοντικά σας σχέδια;
Το επόμενα βιβλίο μου, αν όλα πάνε καλά, θα είναι μια συλλογή διηγημάτων, που έχω έτοιμη. Δουλεύω όμως όλο αυτό τον καιρό και το επόμενο μυθιστόρημά μου που θα αφορά την ψυχική νόσο.
