Συνέντευξη στη Σπυριδωνία Κρανιώτη
Το καλοκαίρι του 1966 η Κατερίνα Ζωιτοπούλου επιστρέφει στην Αθήνα από το Βερολίνο, έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές της πάνω στη φωτογραφία. Ανεβαίνει στην Ακρόπολη με μία φωτογραφική μηχανή στο χέρι και η περιπλάνησή της στην πόλη ξεκινάει. Πρόσωπα, κτήρια κι ένα μεγάλο ζουμ σε μία πόλη που αλλάζει κάθε μέρα. Χωρίς να το υποψιάζεται, η πολύ νέα τότε φωτογράφος έχει καταφέρει να αποτυπώσει το πρόσωπο και την ταυτότητα μιας πόλης που κάθε μέρα αλλάζει. Μία συλλογή πολύτιμη που τελικά αποφάσισε να κάνει γνωστή με αυτό το ιδιαίτερο λεύκωμα.
«Το λεύκωμα απευθύνεται σε όλες τις γενιές, σε όλους τους Αθηναίους και όχι μόνο. Είναι και κάτι σαν “αρχείο μνήμης”, σαν απτό συμπλήρωμα των υπέροχων ταινιών του παλιού ελληνικού κινηματογράφου. Να γνωρίσουν οι νέοι κάτι από την πόλη που χάθηκε κάτω από τις μπουλντόζες της αντιπαροχής και οι παλιότεροι να ξαναθυμηθούν την πόλη με τα γιασεμιά και τα σοκάκια της» αναφέρει μεταξύ άλλων στο zougla.gr η Κατερίνα Ζωιτοπούλου με αφορμή το βιβλίο ντοκιμαντέρ «Αθήνα-Athen», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Παρασκήνιο».
Η καταξιωμένη καλλιτέχνις υπογραμμίζει πως όλες αυτές οι φωτογραφίες είναι μια κατάθεση νοσταλγίας και αγάπης για την Παλιά Αθήνα που χάθηκε και τους ανθρώπους της.
«Τώρα που ζω σε ένα μικρό και ήσυχο χωριό έξω από τη Θεσσαλονίκη, σκέφτομαι πως ένα σπίτι είναι ο κόσμος μας. Η ζωή μας. Ο τόπος μας» εξομολογείται στο zougla.gr και αποκαλύπτει τα μελλοντικά της σχέδια.
Γιατί εν μέσω πανδημίας να θυμίσετε την Aθήνα του 1960;
Αυτόν τον καιρό που είμαστε όλοι κλεισμένοι στα σπίτια μας, έπρεπε να βρω μια ευχάριστη και δημιουργική απασχόληση, έτσι αποφάσισα να ασχοληθώ με το πλουσιότατο αρχείο των φωτογραφιών μου και να δημιουργήσω το δεύτερο άλμπουμ με φωτογραφίες της Αθήνας της δεκαετίας του 1960. Το πρώτο είχε κυκλοφορήσει το 2017 με φωτογραφίες του Δυτικού τότε Βερολίνου, όπου έζησα εκεί περίπου 25 χρόνια. Οι φωτογραφίες αυτού του άλμπουμ είναι το αποτέλεσμα του πρώτου μου ταξιδιού μετά από 10 χρόνια σε μια Αθήνα αλλαγμένη.
Σε ποιους απευθύνεται αυτό το ιδιαίτερο λεύκωμα; Στις νεότερες γενιές για να γνωρίσουν την Αθήνα του 1960 ή στις παλιότερες γενιές που την έχουν ζήσει και την έχουν αγαπήσει;
Το λεύκωμα απευθύνεται σε όλες τις γενιές, σε όλους τους Αθηναίους και όχι μόνο. Είναι και κάτι σαν «αρχείο μνήμης», σαν απτό συμπλήρωμα των υπέροχων ταινιών του παλιού ελληνικού κινηματογράφου. Να γνωρίσουν οι νέοι κάτι από την πόλη που χάθηκε κάτω από τις μπουλντόζες της Αντιπαροχής και οι παλιότεροι να ξαναθυμηθούν την πόλη με τα γιασεμιά και τα σοκάκια της.
Σας λείπει η Αθήνα του 1960;
Όπως έγραψα και παραπάνω, έφυγα πολύ νέα από την Αθήνα κι όταν μετά από δέκα χρόνια γύρισα για μερικές μέρες, βρήκα μια διαφορετική πόλη. Περπατούσα στους δρόμους και έψαχνα τα παλιά μου στέκια, τα παιδικά μου χρόνια, τις αναμνήσεις μου. Έτσι αυτές οι φωτογραφίες είναι μια κατάθεση νοσταλγίας και αγάπης για την Παλιά Αθήνα που χάθηκε και τους ανθρώπους της.
Ξέρω ότι ετοιμάζεστε για μια τρίτη έκδοση ένα ακόμη άλμπουμ με φωτογραφίες από τα ταξίδια σας. Μιλήστε μας γι΄ αυτό. Από ποιες χώρες να περιμένουμε φωτογραφίες σας.
Πράγματι ετοιμάζω το τρίτο λεύκωμα της σειράς με φωτογραφίες από τα ταξίδια μου με τίτλο εργασίας «Πρόσωπα και Τοπία». Η μεγάλη μου αγάπη ήταν τα ταξίδια και επειδή η δουλειά μου στο Βερολίνο δεν ήταν συνεχόμενη (μοντάζ σε κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές), μόλις είχα ένα κενό, έκανα ένα μακρινό ή κοντινό ταξίδι. Πήγα σε πολλές χώρες της Ευρώπης (Παρίσι και Γαλλία, Πράγα, Βουλγαρία) και στη Βόρεια Αφρική. Πάντα προσπαθούσα να αποτυπώσω στον φακό μου, εκτός από τα τοπία, τους ανθρώπους και τις συνθήκες που ζούσαν.
Ποιο ταξίδι σας και πού ήταν ίσως το πιο συναρπαστικό για εσάς. Τι έχετε αποκομίσει από τα ταξίδια σας όλα αυτά τα χρόνια.
Το πιο συναρπαστικό ταξίδι μου ήταν στην Αλγερία την εποχή του Μπουμεντιέν. Τότε η χώρα προσπαθούσε με πολλές δυσκολίες να βγει από τα δεσμά του Ισλάμ και να αποκτήσει προοδευτικές βάσεις. Ήταν ολοφάνερη αυτή η πάλη ανάμεσα στην οπισθοδρόμηση και στην πρόοδο, στην ανοικοδόμηση. Δυστυχώς, η χώρα δεν τα κατάφερε… Τώρα που ζω σε ένα μικρό και ήσυχο χωριό έξω από τη Θεσσαλονίκη, σκέφτομαι πως «ένα σπίτι είναι ο κόσμος μας. Η ζωή μας. Ο τόπος μας».
Η Κατερίνα Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε μαθηματικά, κινηματογράφο και φωτογραφία στο Δυτικό Βερολίνο. Έπειτα από βραβεύσεις, μακρόχρονη παραμονή στη Γερμανία και επαγγελματική καταξίωση ως φωτογράφος και ως μοντέρ στην τηλεόραση και σε πολλές παραγωγές κινηματογραφικών ταινιών, ντοκιμαντέρ, το 1983, επέστρεψε στην Ελλάδα και εργάστηκε ως μοντέρ σε δικό της εργαστήριο επεξεργασίας κινηματογραφικών ταινιών. Παράλληλα με τον κινηματογράφο και την καλλιτεχνική φωτογραφία, ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, τις μεταφράσεις έργων της κλασικής γερμανικής λογοτεχνίας, τη συγγραφή σεναρίων και την επιμέλεια εκδόσεων.
Στο λεύκωμα «Αθήνα – Athen», όλες οι φωτογραφίες συνοδεύονται από λεζάντες που υπογράφει ο Νίκος Δεληβοριάς. Ο ίδιος γράφει χαρακτηριστικά στον πρόλογο του άλμπουμ: «Σίγουρα τα πρόσωπα των σημερινών Αθηναίων δε μοιάζουν μ΄ εκείνα που βλέπουμε στις φωτογραφίες της Κατερίνας. Το κέντρο δεν είναι κατοικημένο όπως τότε. Και η πόλη σήμερα έχει άλλη όψη. Ο κόσμος δεν κατεβαίνει πια από τις γειτονιές στην αγορά για να ψωνίσει. Κι όμως, όποια ώρα και να περάσεις από την οδό Αθηνάς, θα την βρεις γεμάτη. Το ίδιο και από την Αιόλου και από το Μοναστηράκι. Κι οι τουρίστες θα κατεβαίνουν πάντα από την Ακρόπολη, θα διασχίζουν την Πλάκα και θα καταλήγουν στα ίδια μέρη απ΄ όπου πέρασε η φωτογράφος το μακρινό 66».
Σήμερα, κάποιες από τις φωτογραφίες βρίσκονται στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Xρήστος Μαρίνης- Παρασκήνιο (marinisb@gmail.com).
