Αυθεντικότητα, συγκίνηση, και στιγμιότυπα από το έργο και τις απόψεις του Πιερ Πάολο Παζολίνι μοιράστηκε με Έλληνες δημοσιογράφους και σκηνοθέτες ο Νινέττο Ντάβολι, ο πρωταγωνιστής των περισσότερων ταινιών του πολυσχιδούς κινηματογραφιστή, ποιητή, συγγραφέα. Μαζί του και ο φωτογράφος Ρομπέρτο Βίλλα στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην ιταλική πρεσβεία, παρουσία του πρεσβευτή Λουίτζι Μάρρας. Την αφορμή της επίσκεψης τους στην Αθήνα δίνει το αναδρομικό αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος « Pier Paolo Pasolini ο μεγάλος αιρετικός» για πρώτη φορά με όλες τις ταινίες του κινηματογραφιστή σε αποκατεστημένες κόπιες.
«Φαντάσου Νινέττο… Αν ανέβαινες σ’ ένα μπαλκόνι θα παρατηρούσες να περνούν από κάτω διαφορετικές κοινωνικές τάξεις- εργάτες, αγρότες, μικροαστοί, μεγαλοαστοί. Σήμερα τι βλέπεις; όλοι ίδιοι, όλοι ισοπεδωμένοι, στρατιωτάκια του καταναλωτισμού που θα γίνουν στρατός. Ένα σύστημα εν εξελίξει που μάς μετατρέπει σε ρομπότ. Αν θέλουμε να γίνουμε απλοί άνθρωποι και ειλικρινείς πρέπει να ξεκινήσουμε από το μηδέν, να αρχίσουμε να οργώνουμε τη γη μας όπως γινόταν παλιά» είχε πει κάποτε ο Πιερ Πάολο Παζολίνι στον Νινέττο Ντάβολι, ηθοποιό του και μεγάλο του έρωτα . Και μ ‘ αυτά τα λόγια, ο Ντάβολι απάντησε σε ερώτηση για το ποιο κατά τη γνώμη του θα ήταν το βλέμμα του Παζολίνι στην ιταλική κοινωνία στις μέρες μας. Ο Παζολίνι, ανάμεσα σ’ άλλα, παρέμεινε πολέμιος του πλήρους καταναλωτισμού και της συνεπακόλουθης πολιτισμικής ομογενοποίησης.
Η ρετροσπεκτίβα της Ταινιοθήκης σε συνεργασία με την ιταλική πρεσβεία, δίνει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ανακαλύψουν οι νεότεροι το έργο του Παζολίνι και να το απολαύσουν οι παλιότεροι, συμπληρώνοντας τις γνώσεις τους γύρω από το παζολινικό κινηματογραφικό σύμπαν που επέδρασε καθοριστικά στον τρόπο με τον οποίο οι πιστοί οπαδοί του βλέπουν τον κόσμο, βλέπουν τον κινηματογράφο.
«Ο Πιερ Πάολο υπήρξε ένας μεγαλειώδης άνθρωπος, μέγας σε ό,τι καταπιανόταν. Αγαπήθηκε όσο και μισήθηκε επειδή ασχολούνταν με πολλές πτυχές της κοινωνίας και προκαλούσε ακραία συναισθήματα. Παρότι ο ίδιος ήταν ένας γλυκός άνθρωπος, διόλου επιθετικός, ιδιαίτερα ευγενής στον τρόπο που δούλευε με τους συνεργάτες του και με βαθιά στοργή για όλα τα ζωντανά πλάσματα, ακόμα και σε σκύλους» είπε ο Νινέττο Ντάβολι σκιαγραφώντας τον δικό του Παζολίνι και μέντορά του. ΄Ηταν μόλις 15 ετών όταν τον γνώρισε τυχαία το 1963 σ’ ένα γύρισμα στα περίχωρα της Ρώμης όπου ο αδελφός του δούλευε στα σκηνικά της ταινίας. Πλησίασε το συνεργείο από περιέργεια και βρέθηκε μπροστά στον σκηνοθέτη.« Ήμουν μικρός, ντροπαλός, από φτωχή οικογένεια της Καλαβρίας, αφήστε που δεν είχα ιδέα από κινηματογράφο. Εκείνος μου χαμογέλασε, χάιδεψε τις μπούκλες των μαλλιών μου. Κάτι συνέβη μέσα μου, μ’ έκανε να νιώσω ασφάλεια, σιγουριά».
Εκείνη η συνάντηση έμελλε ν’ αλλάξει τη ζωή του τότε νεαρού Ντάβολι ο οποίος έκανε την πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση στη μικρού μήκους Ρικόττα (1962-63) του Παζολίνι και εν συνεχεία στο αξεπέραστο «κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» (1964) σ΄ ένα μικρό ρόλο χωρίς λόγια. «Τι είδε εκείνος σ΄εμένα; φαντάζομαι την αθωότητα και την πονηριά ενός νεαρού παιδιού» είπε χαρακτηρίζοντας τη συνάντηση τους «ένα θαύμα από το οποίο προέκυψε μια δυνατή φιλία κι ένα προνομιακό περιβάλλον για μένα ».
Με κατάλευκα μαλλιά, πλέον, οικογενειάρχης με παιδιά ο 70χρονος Ντάβολι στέκεται πάντα με σεβασμό στο έργο και τη μνήμη του Ιταλού δημιουργού: «Ο Πιερ Πάολο αγαπούσε τη ζωή, ήταν θαρραλέος. Τον κυνήγησαν με 37 καταγγελίες για τον «Ακαττόνε», το «Μάμα Ρόμα», το «Θεώρημα» και άλλες ταινίες του. Η Καθολική εκκλησία, η λογοκρισία, η κοινωνία. Τον αντιμετώπισαν βίαια. Ποτέ όμως δεν έχασε την ψυχραιμία του, συνέχιζε πάντα με ευγένεια να εκφράζει τις ιδέες του».
Ο Παζολίνι μάγεψε, σκανδάλισε και δίχασε το κοινό στην εποχή του. Ο μαρξιστής χωρίς παρωπίδες και φανατισμούς, ο δημιουργός που τον ενδιέφεραν οι προλετάριοι και οι απόκληροι της κοινωνίας, ο αθεϊστής με τον θρησκευτικό λόγο, ο ερωτικός Παζολίνι που ομολόγησε ανοιχτά την ομοφυλοφιλία του, ένας ποιητής του κινηματογράφου στον οποίο πολλά οφείλει η 7η Τέχνη, βρέθηκε άγρια δολοφονημένος τον Νοέμβριο του 1975 στην Όστια, σε ηλικία 53 ετών. Έγκλημα πάθους ή ακροδεξιό χτύπημα; η δολοφονία του παραμένει αίνιγμα. Το έργο του δεν πήρε την αναγνώριση που άξιζε στην Ιταλία παρά χρόνια μετά τον θάνατό του. «Τον θεώρησαν τρελό. Δεν τον καταλάβαιναν ή δεν ήθελαν να τον καταλάβουν. Κι εκείνος ένιωθε ματαιωμένος» σχολίασε ο Νινέττο Ντάβολι εκφράζοντας παράλληλα χαρά κι ικανοποίηση επειδή μετά από μισόν αιώνα, νέοι φοιτητές σ’ όλο τον κόσμο δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για το έργο του μεγάλου κινηματογραφιστή αλληλένδετο με την ποίηση του.
Δεν παρέλειψε να αναφερθεί στη δια βίου σχέση του Παζολίνι με την Ελλάδα .«Αφιερώνω στον Πιερ Πάολο Παζολίνι τα συναισθήματα χαράς που νιώθω από την παρουσία μου στην Ελλάδα, ιδίως με την ευκαιρία της ρετροσπεκτίβας στο έργο του. Κι ο ίδιος θα είχε την ίδια χαρά. Ήταν συνδεδεμένος με την Ελλάδα, μην ξεχνάτε ότι γύρισε τη «Μήδεια» με τη Μαρία Κάλλας» είπε ο Νινέττο Ντάβολι.
Αλλά και ο φωτογράφος Ρομπέρτο Βίλλα τόνισε ότι ο Παζολίνι ήταν «βαθύς γνώστης της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, ο καλύτερος μεταφραστής αρχαίων ελληνικών κειμένων στα ιταλικά, από το πρωτότυπο κείμενο».
Η έκθεση του Βίλλα με τίτλο «Η Aνατολή του Pier Paolo Pasolini» με φωτογραφίες από τα γυρίσματα της ταινίας «Χίλιες και μία νύχτες» (1974) πλαισιώνει το κινηματογραφικό αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη.
Η σχέση του Βίλλα με τον Παζολίνι ήταν πιο σύντομη απ’ ό,τι με τον Ντάβολι αλλά ιδιαίτερα έντονη, εξήγησε. Ξεκίνησε το 1972 σ΄ένα συνέδριο στο Μιλάνο με θέμα να σταματήσουν οι διαφημίσεις που διακόπτουν την προβολή μιας ταινίας. «Εκείνος εξεπλάγη όταν στο περιθώριο του συνεδρίου του ζήτησα εγώ, ένας φωτογράφος να ανταλλάξουμε απόψεις για τη χρήση της γλώσσας στον κινηματογράφο, θέματα που απασχολούσαν και τον ίδιο σε δοκίμια του και μου πρότεινε αυθόρμητα να τον ακολουθήσω στη Μέση Ανατολή όπου θα ξεκινούσε τα γυρίσματα για τις «Χίλιες και μια νύχτες». Ώστε να τον δω πώς δουλεύει, πώς εφαρμόζει τις ιδέες του στα γυρίσματα, να μιλήσουμε περαιτέρω για όλα αυτά που μας απασχολούσαν».
Τελικά, ο Ρομπέρτο Βίλλα πήγε στα γυρίσματα της ταινίας και περιπλανήθηκε και αυτός μαζί με το συνεργείο σε διάφορες πόλεις της Μέσης Ανατολής, σε δύσκολες συνθήκες για περισσότερες από 100 ημέρες. Τράβηξε οκτώ χιλιάδες φωτογραφίες από τις οποίες διασώθηκαν οι μισές. Ποια είναι εκείνη που του αρέσει ιδιαίτερα; «Να σας πω. Επειδή ο Πιερ Πάολο υποστήριζε ότι ο κινηματογράφος είναι η “γλώσσα της πραγματικότητας” κι εγώ πάλι ότι ο κινηματογράφος είναι απλά μία ακόμη γλώσσα, πήρα τη φωτογραφική μηχανή στο χέρι και τον απαθανάτισα καθώς διασκέδαζε και απολάμβανε τη διαφωνία μας. Είναι η μόνη φωτογραφία στον κόσμο όπου ο Παζολίνι κοιτάζει την κάμερα και χαμογελάει στον φωτογράφο. Και δεν είναι η γλώσσα της πραγματικότητας!»
