Οι Έλληνες δημιουργοί και τα βραβεία Όσκαρ

Τα βραβεία Όσκαρ, που απονέμονται κάθε χρόνο από την Ακαδημία Κινηματογράφου των ΗΠΑ, μπορεί να κατακρίνονται όσο κανένας άλλος ανάλογος θεσμός, να αμφισβητούνται με πάθος οι επιλογές της και τα κριτήρια των βραβεύσεων να προκαλούν ειρωνικά σχόλια, παραμένει όμως η ύψιστη διάκριση για την κινηματογραφική βιομηχανία. Στα 92 χρόνια του θεσμού, μόνο πέντε Έλληνες δημιουργοί έχουν κρατήσει το επίχρυσο αγαλματάκι: Η ηθοποιός Κατίνα Παξινού (1944), ο συνθέτης Μάνος Χατζιδάκις (1961), ο σκηνογράφος Βασίλης Φωτόπουλος (1965), ο συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου (1982) και ο σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς (1983).

Κατίνα Παξινού

Κατά τη διάρκεια της 16ης Απονομής των Βραβείων Όσκαρ, το 1944, που πραγματοποιήθηκε στο κινέζικο θέατρο Grauman, στο Λος Άντζελες, η σπουδαία ηθοποιός Κατίνα Παξινού γίνεται η πρώτη Ελληνίδα που τιμάται με το Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της ως «Πιλάρ» στην αμερικάνικη ταινία «Για ποιον κτυπά η καμπάνα» του Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Είναι η πρώτη φορά που οι νικητές των Β’ Ρόλων παίρνουν ως έπαθλο, το γνωστό πλέον, αγαλματίδιο και όχι τιμητική πλακέτα. Για την ίδια ερμηνεία η Κατίνα Παξινού απέσπασε και τη Χρυσή Σφαίρα.

Μάνος Χατζιδάκις – Μελίνα Μερκούρη –  Ντένη Βαχλιώτη

Ο αυτοεξόριστος Ζιλ Ντασέν το 1960 σκηνοθέτησε τη θρυλική ταινία «Ποτέ την Κυριακή» με πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη, μουσική του Μάνου Χατζιδάκι και την ενδυματολόγο τη Ντένη Βαχλιώτη για τα κοστούμια (Αδελφός της ήταν ο σκηνοθέτης Χρήστος Βαχλιώτης και εξαδέλφη της η σκηνογράφος-ενδυματολόγος Θεώνη Βαχλιώτη-Όλντριτζ).

 

Η ταινία ήταν υποψήφια στα Βραβεία της Ακαδημίας το 1960 για 5 Όσκαρ: Καλύτερου Σκηνοθέτη, Πρωτότυπου Σεναρίου, Α’ Γυναικείου Ρόλου, Καλύτερων Κοστουμιών και Καλύτερης Μουσικής. Τελικά απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Μουσικής όμως δεν βρέθηκε κανείς εκεί για να παραλάβει το αγαλματίδιο. Η Ακαδημία έστειλε το αγαλματίδιο στον Χατζιδάκι, ωστόσο, χάθηκε στη Γιουγκοσλαβία και μετά την επιμονή των δημοσιογράφων ο συνθέτης δέχεται να φωτογραφηθεί κρατώντας το αγαλματίδιο της Κατίνας Παξινού.

Μιχάλης Κακογιάννης

Το 1962 ο Μιχάλης Κακογιάννης με την ταινία Ηλέκτρα θα βρεθεί για πρώτη φορά στα Όσκαρ διεκδικώντας το βραβείο στην κατηγορία «Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας».

Δεν θα καταφέρει να κερδίσει το πολυπόθητο αγαλματίδιο καθώς θα χάσει από τη γαλλική ταινία «Sundays and Cybete», όμως δύο χρόνια αργότερα, η ταινία του «Αλέξης Ζορμπάς» θα αποσπάσει τρία βραβεία: Β’ Γυναικείου Ρόλου για τη Λίλα Κέντροβα, Καλύτερης Σκηνογραφίας με τον Βασίλη Φωτόπουλο, Φωτογραφίας με τον Γουόλτερ Λάσσαλι.

Η ταινία ήταν επίσης υποψήφια για βραβεία: Α’ Ανδρικού Ρόλου, Σκηνοθεσίας, Σεναρίου και Καλύτερης Ταινίας. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1978, στην 50ή Απονομή των Βραβείων, ο Μιχάλης Κακογιάννης είναι και πάλι υποψήφιος με την ταινία «Ιφιγένεια», χάνοντας ωστόσο από τη γαλλική «Madame Rosa».

Βασίλης Γεωργιάδης

Οι ταινίες του σκηνοθέτη Βασίλη Γεωργιάδη, «Τα Κόκκινα Φανάρια» και «Το Χώμα Βάφτηκε Κόκκινο» προτάθηκαν για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1963 και το 1965 αντίστοιχα. Δεν απέσπασε καμία από τις δύο το αγαλματίδιο καθώς στην πρώτη περίπτωση απονεμήθηκε στο συγκλονιστικό «8 ½» του Φελλίνι και στη δεύτερη στο «Shop on the Main Street» από την Τσεχοσλοβακία.

Πέτρος Βλάχος: Ο πρωτοπόρος των οπτικών εφέ

Ο Πέτρος Βλάχος ήταν ένας από τους πιο αναγνωρισμένους ανθρώπους στη βιομηχανία του κινηματογράφου, σχεδόν σε ολόκληρη τη ζωή του. Δεν είναι τυχαία που έχει κερδίσει 5 ειδικά βραβεία Όσκαρ, το 1961, το 1965, το 1993, το 1994 και το 1995 (χρονιά κατά την οποία το μοιράστηκε με τον γιο του, Πολ Βλάχο).

Ο Πέτρος Βλάχος υπήρξε ο άνθρωπος που έδωσε νέες βάσεις στην περίφημη τεχνική του blue screen (ή green screen) μέσω της οποίας οι ηθοποιοί έχουν την δυνατότητα να παίζουν χωρίς το φόντο που τελικά βλέπουμε πίσω τους στην μεγάλη ή στην μικρή οθόνη. Αν και η πρώτη φορά που η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε ήταν στην περιπέτεια φαντασίας «Ο κλέφτης της Βαγδάτης» το 1940, ο Πέτρος Βλάχος στην δεκαετία του 1950 την ανέπτυξε περισσότερο χάρη σε μια ειδκή τεχνική μέσω της οποίας γίνεται διαχωρισμός στα χρώματα.

Κώστας Γαβράς

Η ταινία του Κώστα Γαβρά «Ζ» που πραγματεύεται τη δολοφονία του αριστερού βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη βρέθηκε στην 42η Απονομή των Βραβείων Όσκαρ, το 1970, ως επιλογή της Αλγερίας βέβαια, όχι της Ελλάδας. Εκτός από το Βραβείο Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, το «Ζ» απέσπασε και το Όσκαρ Καλύτερου Μοντάζ. Το 1982 ο Κώστας Γαβράς κερδίζει το Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου για την ταινία «Ο Αγνοούμενος».

Θεώνη Βαχλιώτη-Όλντριτζ

Η Θεώνη Βαχλιώτη-Όλντριτζ κερδίζει το Oscar Ενδυματολογίας για την ταινία «Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ» στην οποία πρωταγωνιστεί ο Robert Redford, το 1974.

Βαγγέλης Παπαθανασίου

Το 1982, ο μουσικοσυνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου, απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Μουσικής για την ταινία «Οι Δρόμοι της Φωτιάς», μουσική που έκτοτε έχει συνδεθεί με τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Χριστίνα Λαζαρίδη

Στην κατηγορία ταινιών μικρού μήκους, η Χριστίνα Λαζαρίδη βρίσκεται υποψήφια για Όσκαρ αν και τελικά δεν καταφέρνει να κερδίσει το πολυπόθητο αγαλματίδιο.

Ελία Καζάν

Ο Ελία Καζάν κέρδισε το Όσκαρ σκηνοθεσίας για το «Gentleman’ s Agreement» με τον Γκρέγκορι Πεκ και κάποια χρόνια αργότερα το Όσκαρ σκηνοθεσίας για την ταινία «On the waterfront» για την οποία και ο Μάρλον Μπράντο κέρδισε το Όσκαρ Α’ Ανδρικού ρόλου. Το 1963 ήταν υποψήφιος για Oscar στις κατηγορίες καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Πρωτότυπου Σεναρίου για το «America, America».

Ολυμπία Δουκάκη

Η Ολυμπία Δουκάκη για την ερμηνεία της στην ταινία «Κάτω από τη Λάμψη του Φεγγαριού» κέρδισε το Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου.

Γιώργος Τσακίρης

Το 1962 ο Γιώργος Τσακίρης κέρδισε το Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία «West Side Story» και έγινε ο πρώτος ηθοποιός που απέσπασε Όσκαρ για έναν χορευτικό ρόλο.

Hermes Pan

Ο Hermes Pan ή αλλιώς Ερμής Παναγιωτόπουλος ήταν ο πρώτος Έλληνας που προτάθηκε για Όσκαρ. Έλαβε δύο υποψηφιότητες για όσκαρ χορογραφίας για τις ταινίες «Swing Time» (1936) και «Top Hat» (1937) και 1 βραβείο Όσκαρ για την εξαίρετη δουλειά του στην ταινία «A Damsel in Distress» (1938). Ο πατέρας του ήταν Έλληνας μετανάστης απο τα Καλάβρυτα και η μητέρα του Ιρλανδή μετανάστρια. Ήταν ένας από τους πιο καλούς συνεργάτες του Φρεντ Αστέρ και της Τζίντζερ Ρότζερς.

Τέλης Σαβάλας

Ο Τέλης Σαβάλας ήταν υποψήφιος για Όσκαρ το 1963 για την ταινία «Ο βαρυποινίτης του Αλκατράζ».

Φαίδων Παπαμιχαήλ

Ο Φαίδων Παπαμιχαήλ ήταν υποψήφιος για Όσκαρ Φωτογραφίας για την ταινία «Nebraska» του επίσης ελληνικής καταγωγής Αλεξάντερ Πέιν. Η ταινία «Nebraska» ήταν συνολικά υποψήφια για 6 Όσκαρ: Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Α’ Ανδρικού Ρόλου, Β’ Γυναικείου Ρόλου και Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου. Δύο χρόνια νωρίτερα, η ταινία του Πέιν «Απόγονοι» ήταν υποψήφια για 5 Όσκαρ: Καλύτερης ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Καλύτερου Μοντάζ, Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου και A’ Ανδρικού Ρόλου. Κέρδισε το Όσκαρ διασκευασμένου Σεναρίου.

Τζον Κασαβέτης

Ο Τζον Κασαβέτης ήταν τρεις φορές υποψήφιος για Όσκαρ και μάλιστα σε διαφορετικές κατηγορίες. Το 1968 διεκδικεί το Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του στην ταινία «The Dirty Dozen», το 1969 το Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου για την ταινία «Face» και το 1975 το Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας για την ταινία «A woman under the Influence».

Ντιν Ταβουλάρης

Ο Ντιν Ταβουλάρης προτάθηκε πέντε φορές για Όσκαρ αλλά κέρδισε μόνο το ένα, αυτό της Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης για την ταινία «Νονός 2».

Αντώνης Καταγκάς

Η συμμετοχή του στην παραγωγή της ταινίας «12 χρόνια σκλάβος» μαζί με τον Steve McQueen, τον Brad Pitt και τον Jeremy Kleiner του χάρισε ένα χρυσό αγαλματάκι. Η ταινία βραβεύτηκε με Όσκαρ ως καλύτερη ταινία για το 2014. Ο διάσημος παραγωγός, έχει συμμετάσχει στην παραγωγή περισσοτέρων από 30 ταινιών τα τελευταία 12 χρόνια.

Γιώργος Λάνθιμος

Οι υποψηφιότητες του Γιώργου Λάνθιμου

Η οσκαρική περιπέτεια του Γιώργου Λάνθιμου, ξεκίνησε το 2011, όταν ήταν υποψήφιος στην κατηγορία της καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας για το οικογενειακό δράμα «Κυνόδοντας», που έκανε αίσθηση και άρχισε να εκτοξεύει την φήμη του διεθνώς. Συνεχίστηκε το 2017, όταν διεκδίκησε το Όσκαρ σεναρίου, μαζί με τον Ευθύμη Φιλίππου για την ταινία του «Αστακός». Το 2019, ήταν η μεγάλη χρονιά για τον 45χρονο σκηνοθέτη. Η ταινία του «Η Ευνοούμενη» ήταν υποψήφια για 10 Όσκαρ ανάμεσα στα οποία αυτό της καλύτερης ταινίας, καλύτερης σκηνοθεσίας για τον Έλληνα σκηνοθέτη, καλύτερου σεναρίου και καλύτερου πρώτου και δεύτερου γυναικείου ρόλου. Κέρδισε το Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της Ολίβια Κόλμαν.

Το 2021, ο μοντέρ Γιώργος Λαμπρινός είναι υποψήφιος (για πρώτη φορά στην καριέρα του) για το Όσκαρ Μοντάζ για την ταινία «The Father» του Φλόριαν Ζέλερ.

Δείτε το τρέιλερ: