Συνέντευξη στη Σπυριδωνία Κρανιώτη
Η ταινία της Μαρίας Αλεξέα «Φάουστ, μια επιστροφή από το μέλλον» κέρδισε υποψηφιότητα στο Διεθνές Φεστιβάλ κινηματογράφου της Χιρόνα στην Καταλονία.
Πρόκειται για ένα φεστιβάλ με τριαντάχρονη διαδρομή, κυρίως Ισπανόφωνο – αλλά και με ταινίες στην Καταλανική γλώσσα, με πολύ αξιόλογες συμμετοχές.
Η Μαρία ανέλαβε εκτός από τη σκηνοθεσία και την ερμηνεία και τη σκηνογραφία, τα κοστούμια, τις μάσκες, το soundtrack, τη φωτογραφία, και είναι πραγματικά η «ψυχή» αυτής της ταινίας.
Η πολυτάλαντη καλλιτέχνις και ο συμπαραγωγός Παναγιώτης Τσίμπρης μίλησαν αποκλειστικά στο zougla.gr για την ταινία, το φεστιβάλ της Χιρόνα, την εμπειρία τους από αυτό το εγχείρημα καθώς και για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν.
Η ταινία σας κέρδισε υποψηφιότητα στο Διεθνές Φεστιβάλ κινηματογράφου στη Χιρόνα της Καταλονίας. Μιλήστε μας για το φεστιβάλ.
Μαρία:
Πρόκειται για ένα φεστιβάλ με τριαντάχρονη διαδρομή, κυρίως Ισπανόφωνο – αλλά και με ταινίες στην Καταλανική γλώσσα, με πολύ αξιόλογες συμμετοχές. Αυτές προέρχονται μεν κυρίως από την Ισπανία, το Μεξικό και γενικότερα από τη Λατινική Αμερική, αλλά και από την Ευρώπη και το Ισραήλ.
Μας χαροποίησε ο ουμανιστικός προσανατολισμός, κυρίως των Μεξικάνικων ταινιών που είδαμε , ο οποίος ξεφεύγει από στερεότυπα σκηνών βίας και σεξ και τοποθετεί τον άνθρωπο στο επίκεντρο, φωτίζοντας κυρίως τις θετικές του δυνατότητες. Η καλλιτεχνική αρτιότητα καθώς και η υψηλού επιπέδου ηθοποιία, κυρίως από Ισπανούς, Μεξικάνους και Χιλιανούς μας εντυπωσίασε πραγματικά.
Παναγιώτης: Σημείωση: πολύ αξιόλογες και οι άλλες παραγωγές που προλάβαμε να δούμε, εννοείται.
Μαρία: Ακριβώς…
Εσείς είχατε προβολή της ταινίας μεγάλου μήκους «Φάουστ, μια επιστροφή από το μέλλον». Ποιες ήταν οι αντιδράσεις του κοινού;
Μαρία:
Το κοινό υποδέχτηκε την ταινία πολύ θετικά. Θα παραθέσω μερικά σχόλια, σε κάπως ελεύθερη μετάφραση – επειδή είναι από γραπτό στα Ισπανικά, του σημαντικότατου για εμένα – Καταλανού ντοκιμαντερίστα σκηνοθέτη Mario Pons Muria « το κινηματογραφικό στυλ της ταινίας είναι Ολύμπιο, εκφράζει τη βεβαιότητα της Τέχνης αλλά και απεικονίζει κυρίαρχη κατάσταση στο πλαίσιο της αντικειμενικής πραγματικότητας, μιας πραγματικότητας που διέπεται από την τάση να υποκαταστήσει, να υποδουλώσει και να καταστρέψει την ομορφιά».
Παναγιώτης:
Επίσης, ο Διευθυντής του Φεστιβάλ και καθηγητής της ιστορίας του κινηματογράφου δήλωσε πως η ταινία του θύμισε την Παλαιά Σχολή της Βαρκελώνης και το εντόνως φιλοσοφικό της πνεύμα και πως εμείς οι Έλληνες βρίσκουμε νήματα που να μας συνδέουν με όλους τους πολιτισμούς. Α, να μην ξεχάσω, ιδιαιτέρως σημαντικό και το τελευταίο ντοκιμαντέρ του Muria που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ η ταινία «El Periple».
Εσύ Μαρία από την άλλη δήλωσες σε συνέντευξή σου στον Καταλανικό τύπο ( Diari de Girona) ότι οι Καταλανοί είναι και αυτοί κληρονόμοι της Αρχαίας Ελλάδας. Τι σε οδήγησε σε ένα τέτοιο συμπέρασμα;
Μαρία:
Πολλοί απ’ αυτούς τους ανθρώπους θύμιζαν στο προφίλ πρόσωπα αρχαίων ελληνικών αγγείων. Υπάρχει και η χορευτική διάσταση του λόγου τους, η άμεση δηλαδή μετάφραση του λόγου τους σε χειρονομία με τρομακτική ακρίβεια και πλούτο κινήσεων, όπως επίσης και η αρχιτεκτονική του χώρου, η οποία έχει πολύ προσεγμένη αισθητική.
Αυτός ο σεβασμός στον χώρο τους επεκτείνεται εν πολλοίς στον σεβασμό στον εσωτερικό χώρο των ανθρώπων. Δε λέω ότι είναι όλοι ιδανικοί, άλλα μου δημιούργησαν αυτήν τη γενική αίσθηση. Θα ήθελα να έχουμε κι εμείς μία πιο αποτελεσματική στρατηγική για τη διατήρηση της παραδοσιακής μας αρχιτεκτονικής και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, όπου έχω την αίσθηση ότι υπερτερούν – κι αυτό σε μια μεσογειακή χώρα με παρόμοια οικονομικά προβλήματα, υποτίθεται.
Γιατί επιλέξατε σαν προσωπίδα του Μεφιστοφελή έναν διαφημιστή;
Μαρία:
Γιατί κάποιοι διαφημιστές – δεν λέω όλοι – έχουν υφαρπάξει τα ηνία της Τέχνης και προσπαθούν να την υποκαταστήσουν. Η Τέχνη ιστορικά και διαχρονικά προπορεύεται και συχνά αποτελεί έμπνευση για τη διαφήμιση. Τώρα όμως η διαφήμιση σε μεγάλο ποσοστό – δεν ισχυρίζομαι βέβαια ότι όπου διαφημιστής και λογοκλόπος, το ξαναλέω – κάνει απομίμηση, αντιγραφή και διασκευή έργων τέχνης εν τη γενέσει τους χωρίς να κάνει αναφορά στον δημιουργό, ο οποίος μπορεί να μένει αφανής και άγνωστος στο πλατύ κοινό.
Το κοινό έχει δικαίωμα να ενημερώνεται για τις πηγές έμπνευσης και ποια είναι τα πρωτότυπα έργα, ποιες οι επιδιώξεις του αρχικού δημιουργού, που επιτέλους δεν έχουν σχέση με διαφήμιση προϊόντων…Πάντως, στην ουσία ο Μεφιστοφελής μετέχει σε ένα βαθμό σε όλα τα πρόσωπα του έργου.
Ποιο ήταν το κίνητρο της αναφοράς στο έργο «Φάουστ» του Γκαίτε;
Μαρία:
Ο Φάουστ είναι διαχρονικό έργο με πολυδιάστατη πλοκή και νοήματα. Αυτή η ταινία είναι η πρώτη παγκοσμίως μεγάλου μήκους ταινία, που κάνει μεγάλες αναφορές στο δεύτερο μέρος του Φάουστ και το αντιμετωπίζει σαν θεματική. Χρησιμοποίησα κυρίως δύο «Μεφιστοφελικές» προσωπίδες, η μια του διαφημιστή και η άλλη του φιλόσοφου προβοκάτορα. Σε αυτόν έδωσα μάλιστα μία γυναικεία, εξωπραγματική υπόσταση. Είναι αυτή που οδηγεί τον Οδυσσέα, ένα σύγχρονο «Φαουστικό» ήρωα στα μονοπάτια των Μητέρων και της Πλατωνικής Χώρας μέσα από μία διαδικασία «ανάμνησης». Στον τίτλο της ταινίας αναφέρεται η φράση «επιστροφή από το μέλλον», μιας και ο Γκαίτε ασχολείται με την πορεία του ανθρώπου μέσα του – αλλά αυτή η φράση θα μπορούσε να υποκατασταθεί από την «ανάμνηση από το μέλλον».
Πώς καταφέρατε να ανταπεξέλθετε μόνοι σας με μια παραγωγή κινηματογραφικής ταινίας μεγάλου μήκους;
Μαρία:
Λέγεται στον επίλογο του Φάουστ ότι «το δεν και το αδύνατο εδώ γίνεται». Αυτό στην Ελλάδα αποτελεί αναγκαίο κακό εξ αιτίας των λαβυρινθικών διαδρομών που ακολουθεί ένας νέος δημιουργός, για να βρει λύσεις για να ολοκληρώσει την παραγωγή του.
Είχατε κάποια οικονομική ενίσχυση από τον κρατικό μηχανισμό, το κέντρο κινηματογράφου;
Μαρία:
Δεν αποπειραθήκαμε να μπούμε στη διαδικασία ως τώρα, γιατί είναι γνωστό πόσο δαιδαλώδεις, επίπονες και χρονοβόρες είναι οι διαδικασίες έγκρισης κονδυλίων για κινηματογραφικές παραγωγές. Τόσο πολύ που το έργο πεθαίνει πριν δημιουργηθεί.
Αλλά θέλω να συμπληρώσω πως η ατομική πρωτοβουλία – ατομική με την κυριολεκτική έννοια της λέξης – είναι απαξιωμένη. Το λέω αυτό χωρίς να παραγνωρίζω τον ρόλο των άλλων επτά συντελεστών και όσων φίλων μας υποστήριξαν στην παραγωγή.
Το Κέντρο Κινηματογράφου αρνήθηκε να ανακοινώσει στα social media του την εκπροσώπηση της χώρας σε ένα φεστιβάλ με παράδοση τριάντα χρόνων σε μια χώρα με πολιτιστική παράδοση και συγγενική με της χώρας μας, με την αιτιολογία ότι δεν στηρίζεται η ταινία από αυτό.
Παναγιώτης:
Εδώ νιώθω την ανάγκη να τονίσω μερικά πράγματα. Η ταινία της Μαρίας πέρασε σε ένα Φεστιβάλ 30 ετών που συμμετέχουν παραγωγές από τις οποίες πολλές κάνουν πρεμιέρα και σε ακόμα πιο γνωστά Φεστιβάλ, όπως το Tribeca ή το San Sebastian. Υπήρχαν παραγωγές μεγάλου μήκους που μπορεί να άγγιζαν ή και να ξεπερνούσαν το μισό εκατομμύριο ευρώ. Εμείς διαγωνιστήκαμε με μια ανεξάρτητη παραγωγή μεγάλου μήκους, η οποία είναι πολύ χαμηλού κόστους συγκριτικά με τους άλλους, πολύ σεβαστούς βέβαια, διαγωνιζόμενους. Αυτό επιτεύχθηκε με ίδιους πόρους, δάνεια από το υστέρημα ή πρακτική βοήθεια φίλων – απλών ιδιωτών – και με μία μόνο εταιρεία-αρχιτεκτονικό γραφείο να μας παραχωρεί μερικούς χώρους. Δεν αναφέρω εδώ ονόματα μην παρεξηγηθώ για απόπειρα διαφήμισης και για λόγους συνοπτικότητας, αλλά όλοι αυτοί που βοήθησαν, λίγοι ως τώρα και εκλεκτοί μνημονεύονται στους τίτλους τέλους της ταινίας και τους τιμούμε. Δεν θέλω επίσης να κάνω εκτενείς αναφορές στην τεράστια εργασία που κατατέθηκε από ορισμένους συντελεστές, κυρίως από την ίδια τη Μαρία που ανέλαβε εκτός από σκηνοθεσία και σκηνογραφία, κοστούμια, μάσκες, soundtrack, φωτογραφία κτλ. Όμως το κράτος δεν επιβαρύνθηκε, για να ολοκληρωθεί αυτή η παραγωγή.
Σε όσους είπαμε ότι ήρθαμε χωρίς κρατική ενίσχυση να παρουσιάσουμε την ταινία στο Φεστιβάλ, οι κινηματογραφιστές από τις άλλες χώρες έμεναν ενεοί. Αναρωτιέμαι, τι κόστος θα είχε για τα οικονομικά της χώρας μας μια απλή ανάρτηση της συμμετοχής μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του ΕΚΚ; Τί κοστίζει μια απλή ηθική στήριξη;
Ποια θα είναι η περεταίρω πορεία της ταινίας, οι προοπτικές της; Πότε φτάνει στη Ελλάδα;
Παναγιώτης:
Έχει ακόμα να καλύψει μια διαδρομή η ταινία – αν ρωτάτε ως προς τη μελλοντική διανομή της, επειδή βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις, άλλα στη συγκεκριμένη φάση δεν μας επιτρέπεται να μπούμε σε λεπτομέρειες. Μπορώ να σας πω πως κάνω μία προσωπική εκτίμηση – απλώς μια εκτίμηση – για τον ερχομό της ταινίας στην πατρίδα της κάπου στα μέσα του 2019. Όταν διευκρινιστεί, υποσχόμαστε να το ανακοινώσουμε άμεσα.
