Ο τιμημένος με Όσκαρ Πολωνός σκηνοθέτης, Αντρέι Βάιντα έφυγε από τη ζωή την Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2016 σε ηλικία 90 ετών.
Σκηνοθέτησε περισσότερες από 40 ταινίες σε μία καριέρα 60 ετών. Η σκηνοθετική διαδρομή του ήταν διαχρονική από το «Κανάλ» (Kanal) του 1956 και τον «Άνθρωπο από Μάρμαρο» του 1977, μέχρι τα πιο πρόσφατα έργα του: Κατίν του 2007 και «Βαλέσα – Η Δύναμη της Ελπίδας» του 2013.
Το 2000, του απονεμήθηκε τιμητικό Όσκαρ για τη συμβολή του στον παγκόσμιο κινηματογράφο.
Ο ίδιος, είχε πρόσφατα μεταφερθεί στο νοσοκομείο, ενώ ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν ότι πέθανε από πνευμονική ανεπάρκεια.
Λίγα λόγια για τον σπουδαίο σκηνοθέτη:
Ο Βάιντα γεννήθηκε το 1926, σπούδασε εικαστικές τέχνες στην Κρακοβία και σινεμά στην περίφημη σχολή του Λοτζ.
Στις ταινίες του οι ήρωες είναι συνήθως τραγικά πρόσωπα που αναζητούν την ταυτότητά τους σε μια χώρα άλλοτε κομματιασμένη από τους κατακτητές της κι άλλοτε σιωπηλή από τον φόβο του σταλινισμού. Κάποιες φορές η κινηματογραφική εικόνα είναι σαν υπόγεια πράξη αντίστασης. Κάποιες άλλες φορές ηχεί σαν κραυγή απόγνωσης στη διαπασών.
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’50, η τριλογία του Βάιντα γύρω από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Αντίσταση των Πολωνών («Μια γενιά», «Κανάλ», «Στάχτες και διαμάντια») έκανε για πρώτη φορά γνωστό το πολωνικό σινεμά πέραν των συνόρων της Πολωνίας.
Το ασπρόμαυρο «Κανάλ», ένα αντιστασιακό δράμα, κατά τα φαινόμενα ηρωικό, μετατρέπεται σιγά σιγά σε ταινία κλειστοφοβικού τρόμου. Το καλοκαίρι του 1944 ο Κόκκινος Στρατός σταμάτησε χωρίς προφανή λόγο την επέλασή του λίγο έξω από τη Βαρσοβία. Οι Γερμανοί, οι οποίοι αποχωρούσαν βιαστικά από την πόλη, αποδεκάτισαν με την ησυχία τους δεκάδες χιλιάδες εξεγερμένους Πολωνούς που χρησιμοποιούσαν το δίκτυο των υπονόμων της πόλης ως καταφύγιο. Η ανεξήγητη μικρή ανάπαυλα των Σοβιετικών σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή για την πολωνική Αντίσταση από πολλούς ερμηνεύτηκε ως κίνηση τακτικής του Στάλιν. Λέγεται ότι ήθελε να ξεμπερδέψει με τους «τροτσκιστές» και «εθνικιστές» Πολωνούς. Οι ναζί έκαναν τη βρώμικη δουλειά.
Πριν από μερικά χρόνια, ο Βάιντα επέστρεψε στην ίδια εποχή με το «Κατίν», μιλώντας ανοιχτά για ένα άλλο έγκλημα του Στάλιν, εν ψυχρώ αυτή τη φορά. To 1939, σχεδόν ταυτόχρονα με τους Γερμανούς, εισέβαλαν στην Πολωνία και οι Σοβιετικοί, αιχμαλωτίζοντας την αφρόκρεμα του πολωνικού στρατού. Οι Πολωνοί αξιωματικοί μεταφέρθηκαν στο δάσος του Κατίν στη Λευκορωσία και δολοφονήθηκαν με μια σφαίρα στο πίσω μέρος του κεφαλιού τους. Οι ομαδικοί τάφοι βρέθηκαν το 1943. Μετά τον πόλεμο, το έγκλημα χρεώθηκε στους ναζί κι η αλήθεια βγήκε στο φως μόλις το 1990. Ανάμεσα στους νεκρούς του Κατίν ήταν και ο πατέρας του Βάιντα.
Το «Χωρίς αναισθητικό» και κυρίως το «Ο άνθρωπος από μάρμαρο», είναι πολιτικά έργα που μοιάζουν άλλοτε με καφκικό εφιάλτη, κι άλλοτε με ντοκουμέντο γύρω από το μεταπολεμικό σταλινικό τραύμα. Αφήνουν όμως και μια χαραμάδα στο φως.
Το 1981 «Ο άνθρωπος από σίδερο». Σε αυτό το… σίκουελ του «Ανθρώπου από μάρμαρο» ο ήρωας ορθώνει το ανάστημά του απέναντι στο καθεστώς, όμως δεν γίνεται θρύψαλα γιατί είναι φτιαγμένος από ατσάλι.
Ο «Ανθρωπος από σίδερο» διακρίνεται από έναν παροξυσμό σε ό,τι αφορά την κίνηση της κάμερας.
Ο ενθουσιασμός του Βάιντα για την «Αλληλεγγύη» και την εξέγερση των εργατών στα ναυπηγεία του Γκντανσκ δεν κρύβεται. Στην ταινία, που είναι προφητική για την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, εμφανίζεται και ο Λεχ Βαλέσα.
Η ταινία του Βάιντα «Το Δάσος με τις Σημύδες» κέρδισε Χρυσό Βραβείο για την καλύτερη σκηνοθεσία στο Φεστιβάλ Μόσχας και Χρυσό Βραβείο για τον καλύτερο ανδρικό ρόλο στον Daniel Olbrychsκυ.
Πρόκειται για μια ταινία για τον έρωτα και τον θάνατο, η ατμόσφαιρα της οποίας θυμίζει τον ψυχολογικό κινηματογράφο του Μπέργκμαν. Γύρισε μια σκληρή, εκφραστική, μεστή μεταφορών αλλά συνάμα ντελικάτη ταινία για την ομορφιά της ανθρώπινης ψυχής. Δεν είναι τυχαίο, που ο ίδιος συχνά επαναλαμβάνει πως «ο σκηνοθέτης πρέπει να έχει το ταμπεραμέντο ενός πολεμιστή και την ψυχή ενός ποιητή».
Δείτε το βίντεο:
Δείτε το βίντεο:
