Συνέντευξη στη Σπυριδωνία Κρανιώτη
Ο Δημήτρης Αθανίτης είναι ένας από τους πιο σημαντικούς Έλληνες σκηνοθέτες με βραβεία και διακρίσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η τελευταία ταινία του Invisible (2016) κέρδισε 15 διεθνή βραβεία σε περισσότερα από 40 φεστιβάλ. Από το 1994, όταν και παρουσίασε την πρώτη του ταινία «Αντίο Βερολίνο», η οποία κέρδισε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής «για την ανανέωση του Ελληνικού Κινηματογράφου» στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης μέχρι το κλασικό πια και επίσης βραβευμένο «Καμιά Συμπάθεια Για Τον Διάβολο», το 1997, μια απολύτως μοναδική ταινία μέσα στην ελληνική φιλμογραφία και όχι μόνο, ο Δημήτρης Αθανίτης κατάφερε να αφήσει το ίχνος του προσφέροντας μια βαθύτερη κινηματογραφική μαγεία.
Άλλες ταινίες του καταξιωμένου κινηματογραφιστή είναι το «Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας» (1999), «Η Πόλη των Θαυμάτων» (2005), «Τρεις Μέρες Ευτυχίας» (2012), «Η εγκατάσταση του Πόλη Κρυμμένη/Athens Underground» (2011), ανακατασκευή της εικόνας της πόλης μέσα από 6+1 ταινίες του παρουσιάζεται συνεχώς σε μια σειρά από χώρους τέχνης, ενώ το πρώτο του ντοκιμαντέρ Λαβύρινθος (2019) έχει ήδη 4 βραβεία.
«Πολύ δύσκολο να ξεχωρίσω κάποια ταινία μου γιατί απλά δεν κάνω ταινίες, κάνω σινεμά. Όλες οι ταινίες μου είναι κομμάτια ενός κόσμου, ακόμη κι αν κάποτε φαίνονται εκ πρώτης διαφορετικές. Ωστόσο ο “Διάβολος” είναι ίσως εκείνη που αποπνέει περισσότερο από κάθε άλλη μια βαθύτερη κινηματογραφική μαγεία» αναφέρει μεταξύ άλλων στο zougla.gr ο Δημήτρης Αθανίτης με αφορμή το βιβλίο του «Καμιά Συμπάθεια Για Τον Διάβολο/Αντίο Βερολίνο».
Τα σενάρια του Δημήτρη Αθανίτη των «Αντίο Βερολίνο» και «Καμιά Συμπάθεια Για Τον Διάβολο», δύο εμβληματικών ταινιών, μεταφέρονται σε βιβλίο, από τις εκδόσεις «Αγγελάκη» και δίνουν τη δυνατότητα στον αναγνώστη να τις «σκηνοθετήσει» ο ίδιος, ακόμα κι αν τις έχει δει και κρατά ζωντανές τις εικόνες μέσα του.
Η ταινία «Καμιά Συμπάθεια Για Τον Διάβολο», η οποία είναι μια μεταφορά του μύθου του Ορφέα και της Ευρυδίκης σε μια μελλοντική Αθήνα, περιγράφει μια Αθήνα εξωπραγματική με αλλοπρόσαλλες καταστάσεις αντίστοιχες με αυτές που βιώνουμε σήμερα, με το σενάριο να είναι προφητικά επίκαιρο.
«Η καθημερινότητα παίρνει όλο και περισσότερο οργουελικά χαρακτηριστικά. Ο “Διάβολος” γίνεται η ακριβής εικόνα της. Ωστόσο πιστεύω βαθιά στη ζωή και γι΄ αυτό παραμένω αισιόδοξος για την ανατροπή αυτής της εικόνας. Οι ταινίες μου, ακόμη κι αν εμφανίζουν ένα σκληρό πρόσωπο, στοχεύουν στην ανάταση» επισημαίνει ο Δημήτρης Αθανίτης.
Ακόμα αποκαλύπτει τα μελλοντικά του σχέδια καθώς και τι ονειρεύεται στο μέλλον για την καλλιτεχνική του διαδρομή.
Πώς προέκυψε η μεταφορά των δύο σεναρίων σας σε βιβλίο;
Τα σενάρια έχουν μια αυτόνομη ύπαρξη κι ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί εκεί υπάρχουν η καρδιά της ταινίας, η ιστορία, τα πρόσωπα. Ειδικά αυτές οι δύο ιστορίες στον «Διάβολο» και το «Βερολίνο» είναι εξαιρετικά πολύπλοκες, με επιμέρους ιστορίες να πλέκονται γύρω από τη βασική, πολλούς πρωτότυπους χαρακτήρες και ατελείωτες αναφορές. Έχουν έναν πλούτο που ξαφνιάζει καθώς τον ανακαλύπτεις.
Και τα δύο σενάρια σας θα μπορούσαν να είναι δύο πολύ ενδιαφέροντα μυθιστορήματα.
Ο Ταραντίνο, όπως έγινε γνωστό, θα κάνει μυθιστόρημα την ταινία του «Once Upon a Time… in Hollywood». Εσάς θα σας ενδιέφερε κάτι τέτοιο;
Πράγματι θα μπορούσαν. Ωστόσο και η γραφή θέλει τη δική της έμπνευση ακόμη και για κάθε λέξη. Έτσι γράφω άλλωστε και τα σενάριά μου, που επίσης στηρίζονται άμεσα ή έμμεσα σε δυνατές προσωπικές εμπειρίες. Θα με ενδιέφερε πάντως να το κάνω, για να βάλω στο μυθιστόρημα πτυχές, λόγια και εικόνες που δεν μπόρεσαν να μπουν στην ταινία.
Διαβάζοντας τα σενάριά σας και ξαναβλέποντας τις δύο ταινίες σας διαπιστώνει κανείς πόσο επίκαιρες είναι σήμερα. Ειδικά η ταινία «Καμιά Συμπάθεια Για Τον Διάβολο» περιγράφει μια Αθήνα εξωπραγματική με αλλοπρόσαλλες καταστάσεις αντίστοιχες με αυτές που βιώνουμε σήμερα. Φανταζόσασταν ποτέ ότι τα σενάρια σας θα ήταν τόσο προφητικά επίκαιρα;
Όχι, δεν σκεφτόμουν καθόλου το μέλλον. Προσπαθούσα όμως να δω κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων, να αγγίξω τον πυρήνα αυτού που ζούσαμε, εκεί που γεννιέται το αύριο. Ταυτόχρονα κάθε πρόσωπο, κάθε εικόνα πατούσε σε βιώματα δικά μου. Γι΄ αυτό ακριβώς τα σενάρια μου παραμένουν ή μάλλον γίνονται όλο και πιο επίκαιρα, και αναπόφευκτα προφητικά. Αυτό που τότε φαινόταν εξωπραγματικό ήταν βαθιά αληθινό.
Θα βλέπατε τον «Διάβολο» σε μορφή κόμικ ή σε μια μεταφορά στο θέατρο;
Μεταφέρω ήδη το «Αντίο Βερολίνο» σε κόμικ. Μου είχαν προτείνει μια θεατρική μεταφορά για τον «Διάβολο». Αρνήθηκα γιατί δεν το έβλεπα εφικτό. Ωστόσο υπάρχει μια έντονη θεατρικότητα και στις δύο ταινίες και πράγματι το έχω σκεφτεί.
Διαβάζοντας το βιβλίο σας θα αλλάζατε κάτι σκηνοθετικά στις δύο ταινίες σας και, αν ναι, τι θα ήταν αυτό;
Μάλλον όχι. Βέβαια πριν τρία χρόνια έδωσα στον «Διάβολο» την τελική μορφή του, μέσα από κάποιες μικρές «χειρουργικές» επεμβάσεις και η ταινία έκανε πρεμιέρα ξανά στο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου και στη συνέχεια περιοδεία σε είκοσι πόλεις. Ένιωθα την ανάγκη να τη δω ολοκληρωμένη και τώρα είναι πραγματική ικανοποίηση να βλέπω πόσο επικοινωνεί με το κοινό της.
Αν σας έλεγα να ξεχωρίσετε μία ταινία από όσες έχετε κάνει έως τώρα, ποια θα ήταν;
Πολύ δύσκολο να ξεχωρίσω κάποια ταινία μου γιατί απλά δεν κάνω ταινίες, κάνω σινεμά. Όλες οι ταινίες μου είναι κομμάτια ενός κόσμου, ακόμη κι αν κάποτε φαίνονται εκ πρώτης διαφορετικές. Ωστόσο ο «Διάβολος» είναι ίσως εκείνη που αποπνέει περισσότερο από κάθε άλλη μια βαθύτερη κινηματογραφική μαγεία.
Πώς θα περιγράφατε τον εαυτό σας με λίγες λέξεις;
Ένας εραστής της ζωής και της τέχνης, που ζει αξεχώριστα και τα δύο.
Zούμε σε μια εποχή δραστικών αλλαγών στην καθημερινότητά μας λόγω τόσο της υγειονομικής όσο και της οικονομικής κρίσης. Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται στο άμεσο μέλλον αυτή η καθημερινότητα;
Η καθημερινότητα παίρνει όλο και περισσότερο οργουελικά χαρακτηριστικά. Ο «Διάβολος» γίνεται η ακριβής εικόνα της. Ωστόσο πιστεύω βαθιά στη ζωή και γι΄ αυτό παραμένω αισιόδοξος για την ανατροπή αυτής της εικόνας. Οι ταινίες μου, ακόμη κι αν εμφανίζουν ένα σκληρό πρόσωπο, στοχεύουν στην ανάταση.
Πιστεύετε ότι ο ελληνικός κινηματογράφος πέρασε μία περίοδο κρίσης;
Μάλλον περνάει μια περίοδο κρίσης. Όπως άλλωστε και το σινεμά παγκοσμίως, που οδηγείται συνειδητά σε αυτοχειρία.
Έχετε κερδίσει βραβεία και αποδοχή με τη δουλειά σας. Τι ονειρεύεστε στο μέλλον για την καλλιτεχνική σας διαδρομή;
Θα ήθελα να έχω τα μέσα για να κάνω πραγματικότητα μια σειρά από σχέδιά μου. Τα κινηματογραφικά και όχι μόνο. Και πρέπει να πω πως, όσο περνάει ο καιρός, τα σχέδιά μου αντί να εξαντλούνται, πολλαπλασιάζονται.
Ποια τα μελλοντικά σας σχέδια;
Βρίσκομαι μπροστά στα γυρίσματα της νέας ταινίας μου που είναι η «Μήδεια» από το έργο του Ευριπίδη. Επιχειρώ το αδιανόητο, να δώσω μια καθαρά κινηματογραφική μορφή σε αυτή την αρχετυπική φιγούρα, όχι στο σήμερα αλλά στο τότε!…
Δείτε επίσης: Βιβλιοπαρουσίαση: «Καμιά Συμπάθεια Για Τον Διάβολο- Αντίο Βερολίνο» του Δημήτρη Αθανίτη
