Με τον ερχομό του νέου έτους, που όπως φαίνεται, θα είναι ακόμη μία δύσκολη χρονιά, με την ανασφάλεια να δημιουργεί περισσότερο άγχος, να βαραίνει περαιτέρω τη διάθεση, ο κινηματογράφος παραμένει μία διέξοδος από τα προβλήματα. Μπορεί με το πέρασμα του χρόνου το σινεμά να έχει αλλάξει μορφή, περνώντας από τη μεγάλη αίθουσα, στην τηλεόραση, το βίντεο, τις πλατφόρμες και το διαδίκτυο, αλλά η μεγάλη οθόνη παραμένει η γνήσια κινηματογραφική απόλαυση, παρότι σήμερα δεν είναι λίγοι αυτοί που βλέπουν ταινίες στο κινητό, πηγαίνοντας στη δουλειά…
Ωστόσο, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι πλέον οι ταινίες, καθώς ολοένα η ποιότητα υποχωρεί και ειδικά από την υπερδύναμη που λέγεται Χόλιγουντ. Ο ρομαντισμός ή η πνευματώδης κωμωδία έδωσαν τη θέση τους στη χοντροκοπιά, η εξωτική περιπέτεια και η ευγένεια του ηρωισμού παρέδωσε τη θέση της στους πλαστικούς υπερήρωες.
Έτσι, η επιστροφή στο καλό σινεμά του μακρινού παρελθόντος αποτελεί μία σίγουρη λύση, για αυθεντική ψυχαγωγία και συγχρόνως, μία ευκαιρία για να ανακαλύψουμε κινηματογραφικές δημιουργίες, σκηνοθέτες, ηθοποιούς, σεναριογράφους, που θα μας κάνουν να αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας για το σινεμά, ίσως και να το αγαπήσουμε περισσότερο. Άλλωστε ο κινηματογράφος, όπως όλες οι τέχνες, δεν έχει ημερομηνία λήξεως, μια πραγματικά καλή ταινία δεν χάνει ποτέ την αξία της – αντιθέτως αρκετές φορές με τον χρόνο αποκτούν το σεβασμό που τους πρέπει. Τα παραδείγματα πολλά, με χαρακτηριστικότερο αυτό της κλασικής αριστουργηματικής ταινίας του Φρανκ Κάπρα «Μια Υπέροχη Ζωή».
Για τις επόμενες εορταστικές ημέρες, είναι μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε ή να ξαναδούμε δέκα θαυμάσιες κωμωδίες, το δυσκολότερο κινηματογραφικό είδος, που έχει πληγεί ανεπανόρθωτα τις τελευταίες δεκαετίες. Δέκα χρυσά – όχι και πολύ γνωστά – κομμάτια του ευρωπαϊκού σινεμά, που μπορούν να μας φτιάξουν τη διάθεση, να δούμε πιο αισιόδοξα το 2023 και να μας θυμίσουν σπουδαίους δημιουργούς, μεγάλους ηθοποιούς και ιστορίες που έκαναν και στην εποχή τους τούς ανθρώπους να γελάνε, να παίρνουν μια ανάσα, από τα προβλήματά τους.
Τα Τέρατα («I mostri»)
Σπαρταριστή ιταλική σπονδυλωτή κωμωδία, που γύρισε ο Ντίνο Ρίζι το 1963, έχοντας ως πρωταγωνιστικό δίδυμο τους ανεπανάληπτους Βιτόριο Γκάσμαν και Ούγκο Τονιάτσι, καθώς και μια πλειάδα κωμικών σε δεύτερους ρόλους. Ο Ρίζι, σατιρίζει τα κακώς κείμενα και φτιάχνει υπέροχα πορτρέτα βασικών εκπροσώπων της ιταλικής κοινωνίας, σε μια εποχή που απ’ τη μια, ανθίζει το «ιταλικό οικονομικό θαύμα» και απ’ την άλλη, η πραγματικότητα της «porca miseria». Αστυνομικοί χειρότεροι από τον δολοφόνο, μια σύζυγος απατά τον ευτυχισμένο άνδρα της, ένας τίμιος άνθρωπος γελοιοποιείται από ένα δικηγόρο, ένας παπάς μακιγιάρεται σαν σταρ και πάει λέγοντας. Η ταινία είχε και μια εξίσου απολαυστική συνέχεια το 1977 («Μοντέρνα Τέρατα»), σε σκηνοθεσία που υπογράφει, εκτός από τον Ρίζι, ο μέγιστος της «Κωμωδίας αλά Ιταλικά» Μάριο Μονιτσέλι και ο Ετόρε Σκόλα.
Σκάνδαλα Γυμνιστών («I’m All Right Jack»)
Από τις άγνωστες κωμωδίες (1959) του Πίτερ Σέλερς, που αν και δεν πρωταγωνιστεί, κλέβει όλη τη δόξα και αποδεικνύει τι σημαίνει πηγαίο ταλέντο, πολύ πριν γίνει διάσημος. Η σκηνοθεσία είναι του Τζον Μπούλντινγκ, ενώ πρωταγωνιστεί ο Ίαν Καρμάικλ και συμπρωταγωνιστούν οι Ρίτσαρντ Ατένμπορο και Ρίτσαρντ Τόμας. Εξαίσια σάτιρα, που σμπαραλιάζει την ελίτ των βιομηχάνων, αλλά δεν αφήνει άθικτη και τη στάση των συνδικαλιστών, αρχηγός των οποίων είναι ένας ανεπανάληπτος Σέλερς.
Οι εντιμότατοι κύριοι του κελιού 13 («Two-Way Stretch»)
Και μια και βρισκόμαστε στο τεράστιο κεφάλαιο Πίτερ Σέλερς, ας θυμηθούμε ακόμη μία από τις πλέον δυνατές κωμωδίες του, που γύρισε ο Ρόμπερτ Ντέι το 1960. Τρεις απατεώνες, που είναι φυλακισμένοι και περνούν ζωή και κότα, σχεδιάζουν να δραπετεύσουν, να ληστέψουν τα διαμάντια ενός μαχαραγιά και να επιστρέψουν πίσω, εξασφαλίζοντας το πολύτιμο άλλοθι. Εξαιρετικό χιούμορ, με έναν και πάλι απίστευτο Πίτερ Σέλερς, που έχει δίπλα του σημαντικούς καρατερίστες.
Ασύλληπτη Απόδραση («La Grande Vadrouille»)
Εμβληματική κωμωδία, για την γερμανική κατοχή στη Γαλλία και τον ναζισμό, που γύρισε το 1966 ο Ζεράρ Ουρί και γνώρισε τεράστια εμπορική επιτυχία, κρατώντας για δεκαετίες το ρεκόρ, με 17 εκατομμύρια εισιτήρια! Η ταινία χαρίζει πολύ γέλιο, ασκεί καυστική κριτική, αλλά πάνω απ’ όλα, διαθέτει έναν Λουί Ντε Φινές, ο οποίος ειδικά στην αρχή, μέσα σε λίγα λεπτά αποδεικνύει ότι ένας μεγάλος κωμικός δεν χρειάζεται τίποτα πέρα από μία ιδέα, για να σε κάνει να γελάσεις μέχρι δακρύων και ταυτόχρονα να σε βάλει σε σκέψεις, για την έπαρση των καλλιτεχνών.
Ο Μικρός Κόσμος του Ντον Καμίλο («Le Petit Monde de don Camillo»)
Τεράστια επιτυχία του γαλλικού σινεμά, αποτελεί αυτή η εξαιρετική κωμωδία που γύρισε το 1951 ο Ζιλιέν Ντιβιβιέ και απογείωσε στον ρόλο τού Ντον Καμίλο, ενός επαρχιώτη παπά, που κοντράρεται με τον κομμουνιστή δήμαρχο Πεπόνε και συνομιλεί με τον… Θεό, ο υπέροχος και αγαπημένος Φερναντέλ. Το καυστικό κείμενο είναι του Ιταλού συγγραφέα Τζοβάνι Γκουαρέσκι, ενώ η αγάπη του κοινού οδήγησε σε ακόμη τέσσερις ταινίες, με την τελευταία να στέλνει τον Ντον Καμίλο στη… «σατανική» Μόσχα.
Αριστοκράτης Απατεών («The Gentleman from Epsom»)
Εξαιρετική κωμωδία απάτης, με τον τεράστιο Ζαν Γκαμπέν, να δείχνει ότι μπορούσε να διαπρέψει και σε κωμικούς ρόλους. Στην ταινία του 1962, που γύρισε ο Ζιλ Γκρέιντζερ, ο Γκαμπέν υποδύεται έναν πρώην αξιωματικό του ιππικού, που θεωρείται αυθεντία στις ιπποδρομίες και καταφέρνει να αποσπά χρήματα από πλούσιους τζογαδόρους. Σε έναν χαρακτηριστικό ρόλο, αυτόν του παραδόπιστου εστιάτορα και πάλι ο απίστευτος Λουί Ντε Φινές.
Ψωμί, έρωτας και φαντασία («Pane, Amore e Fantasia»)
Γλυκύτατη, ονειρώδης ιταλική ρομαντική κωμωδία, αλλά και διακριτικά φαρμακερή για την φτώχεια και την εγκατάλειψη της ιταλικής επαρχίας, που γύρισε ο Λουίτζι Κομεντσίνι το 1953, έχοντας για πρωταγωνιστές τον λατρεμένο Βιτόριο Ντε Σίκα και την καυτή Τζίνα Λολομπρίτζιτα. Σε ένα χωριό του νότου, ο μεσήλικας και άβγαλτος ερωτικά αστυνόμος θα ερωτευθεί την κούκλα της περιοχής, αλλά όλα θα μπερδευτούν όταν θα μπουν στη μέση τρίτα πρόσωπα. Ωστόσο, η σκηνή με τον χωρικό που τρώει ένα σάντουιτς, χωρίς τίποτα μέσα και στην ερώτηση του αστυνομικού «τι τρώει» να απαντά «ψωμί και φαντασία» θα μείνει αλησμόνητη.
Φωτιά… Πυροσβέστες («Hori, ma Panenko»)
Τρελή τσέχικη κωμωδία του 1967, αλλά περισσότερο μία σάτιρα για το καθεστώς, διά χειρός Μίλος Φόρμαν, η οποία απαγορεύτηκε στη χώρα του. Είναι η τελευταία ταινία του σημαντικού σκηνοθέτη, ο οποίος τον επόμενο χρόνο μετανάστευσε στις ΗΠΑ. Το στόρι περιστρέφεται γύρω από τα ευτράπελα που συμβαίνουν σε μία γιορτή των πυροσβεστών σε μια πόλη.
Μίμης ο Σιδεράς («Mimì metallurgico ferito nell’onore»)
Απόδειξη ότι και οι γυναίκες μπορούσαν να γυρίσουν τρομερές κωμωδίες. Εδώ, η περίφημη Λίνα Βερντμίλερ, το «άτακτο» κορίτσι του ιταλικού σινεμά, θα φτιάξει μία ξεκαρδιστική κωμωδία (1972), για να μιλήσει για την εργατική τάξη, τους πολιτικούς, τις αγκυλώσεις της ιταλικής κοινωνίας, τη μαφία, τον έρωτα, τους άντρες του νότου και τις γυναίκες. Θα έχει για πρωταγωνιστή τον έξοχο Τζιανκάρλο Τζανίνι, με τον οποίο θα συνεργαστεί σε πέντε ταινίες και την αιθέρια Μαριάντζελα Μελάτο. Ένα αψεγάδιαστο δείγμα πολιτικής κωμωδίας, στην οποία εκτός των πρωταγωνιστών παρελαύνει μία σειρά από απίστευτες φάτσες, σε δεύτερους ρόλους.
Η Συμμορία των Εντιμότατων («The Lavender Hill Mob»)
Αποθέωση του βρετανικού χιούμορ, σε αυτή την πανούργα κωμωδία του σπουδαίου Τσαρλς Κράιτον («Ένα Ψάρι που το Έλεγαν Γουάντα») και με πρωταγωνιστές τους πολύπειρους Άλεκ Γκίνες, Άλφι Μπας, Στάνλεϊ Χόλογουεΐ και τη λαμπερή Όντρεϊ Χέπμπορν. Το βραβευμένο με Όσκαρ σενάριο θέλει έναν φιλήσυχο τραπεζικό υπάλληλο να καταστρώνει ένα σχέδιο για να κλέψει την τράπεζα, με τη βοήθεια ανυποψίαστων συνεργατών. Μία αγέραστη κωμωδία ηλικίας 70 χρόνων, αποδεικνύοντας ότι τα διαμάντια είναι παντοτινά.
