Είναι συνδημιουργός της πρώτης ελληνικής εκπαιδευτικής σειράς κινουμένων σχεδίων «Ένα Γράμμα Μία Ιστορία», η οποία προβλήθηκε το 2010 και σήμερα έχει πάνω από έξι εκατομμύρια προβολές στο Youtube.
Εμπνεύστηκε από τραγούδι του «Game of Thrones» και συμπλήρωσε την αφήγηση με μία μικρού μήκους ταινία, που λειτουργεί σαν μια «δραματική χορογραφία αναχωρήσεων» αποσπώντας βραβεία και θετικές κριτικές από το εξωτερικό.
Ο Αρίσταρχος Παπαδανιήλ, ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ένωσης Δημιουργών Κινουμένων Σχεδίων ASIFA Hellas, εικονογράφος, δημιουργός και παραγωγός κινουμένων σχεδίων και συγγραφέας σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ μίλησε για τη δική του πορεία στον κόσμο του animation και τη μαγεία που κρύβει.
«Η μεγαλύτερη επιτυχία μιας ταινίας animation είναι να αφήνεσαι σε αυτή και να ταξιδεύεις», υπογράμμισε ο δημιουργός και παραγωγός κινουμένων σχεδίων και αναφερόμενος στις ελληνικές παραγωγές τόνισε ότι αποτυπώνουν την ουσία της ελληνικότητας, όπως και σε άλλες μορφές τέχνης, την ανταλλαγή ιδεών.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το animation;
Όπως οι περισσότεροι δημιουργοί, από πολύ μικρή ηλικία εκδήλωσα ενδιαφέρον για το animation, όταν άρχισα να ζωγραφίζω, να σχεδιάζω. Στην πορεία εξελισσόμουν ως σχεδιαστής χαρακτήρων, έκανα καρικατούρες, πρόσωπα, παιδικούς χαρακτήρες. Επέλεξα τη γραφιστική ως επάγγελμα, αλλά ήθελα να δίνω και κίνηση, να «ζωντανεύω» τους χαρακτήρες που δημιουργούσα, οπότε η ανάγκη αυτή καλύφθηκε μέσα από το animation και τις τεχνικές του. Καταλάβαινα πως χρειάζεται πολλή δουλειά και αφοσίωση για να γίνει, επειδή κάθε δευτερόλεπτο χρειάζονται 24 καρέ. Εκτός από το ταλέντο πρέπει να αποκτήσεις τεχνική εξειδίκευση σε κάποια πράγματα, είτε παρακολουθώντας μαθήματα σε Σχολή, είτε μέσω ανταλλαγής απόψεων με άλλους επαγγελματίες.
Σπούδασα γραφιστική, αλλά όταν κατάλαβα ότι με ενδιαφέρουν τα κινούμενα σχέδια και η εικονογράφηση έκανα μεταπτυχιακό σε ένα αντικείμενο, συνδυασμό animation και μουσικής κάτι που με ακολούθησε στην επαγγελματική μου πορεία.
Όταν ξεκίνησα ως συνιδρυτής του δημιουργικού γραφείου, Syllipsis, το πρώτο πρότζεκτ ήταν η επανέκδοση ενός βιβλίου που είχα γράψει: «Ελληνική Πολιτική Γελοιογραφία. Η Σοβαρή Πλευρά Μιας “Αστείας” Τέχνης». Ζήτησα από τα παιδιά του γελοιογράφου Σταμάτη Πολενάκη, να συμπεριλάβω σε ένα DVD την πρώτη ελληνική ταινία κινουμένων σχεδίων «Ο Ντούτσε αφηγείται», που ήταν δική του δημιουργία. Εκδώσαμε το DVD μαζί με το βιβλίο δείχνοντας το ενδιαφέρον μας για τα κινούμενα σχέδια.
Την επόμενη χρονιά εκδώσαμε δύο μικρά βιβλιαράκια, φυλλοσκόπια (flipbooks), με πρωταγωνιστή έναν παιδικό χαρακτήρα που δημιούργησα, τον Τέλη. Είναι βιβλία, τα οποία ξεφυλλίζουμε και βλέπουμε κινούμενα σχέδια.
Ήταν μία εξαιρετική αφορμή να δείξω ότι κάνω κινούμενα σχέδια καρέ-καρέ και ότι τα κινούμενα σχέδια υβριδικά μπορούν να συνδυαστούν με έκδοση και έτσι να έχουμε στα χέρια και να βλέπουμε τη μαγεία της κίνησης. Τα φυλλοσκόπια χρησιμοποιούνται και στα σχολεία γιατί είναι εύκολο οι μαθητές να αποκωδικοποιήσουν, να αντιληφθούν πώς γίνονται τα κινούμενα σχέδια. Το ενδιαφέρον του βιβλίου από φιλολογική άποψη είναι ότι χρησιμοποιείται πρώτη φορά ο όρος «φυλλοσκόπιο» (κάνοντας την ανασκόπηση των φύλλων βλέπουμε την κίνηση, αποκαλύπτεται μια άλλη ανάγνωση).
Το δεύτερο βιβλιαράκι της σειράς «Σινεμά Τσέπης», όπως ονομάστηκε, δημιουργήθηκε όταν μου ανατέθηκε από τα Ελληνικά Βραβεία Γραφιστικής και Εικονογράφησης (ΕΒΓΕ 2008) να φτιάξω ένα εισαγωγικό βίντεο στην κατηγορία «Εικονογράφηση». Πήρα μετά τα καρέ του βίντεο, τα προσάρμοσα και προέκυψε το δεύτερο φυλλοσκόπιο.
Είμαι και εικονογράφος και έχω δημοσιεύσει κόμικς στο περιοδικό «Βαβέλ» και στο περιοδικό «Χορεύω», που απευθύνεται σε εξειδικευμένο κοινό, καθώς το θέμα του είναι οι παραδοσιακοί χοροί. Για το συγκεκριμένο περιοδικό σχεδίασα τον μπροστάρη, ένα παιδάκι που αγαπάει τους παραδοσιακούς χορούς και ντύνεται με τις παραδοσιακές φορεσιές.
Κόμικς που έχω σχεδιάσει προβλήθηκαν και στο σίριαλ «Η Πολυκατοικία», ένας από τους χαρακτήρες του οποίου ήταν κομίστας. Ήταν οι πρώτες μου δημιουργικές προσεγγίσεις.
Στη συνέχεια προέκυψε μία πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση, να κάνω τα κινούμενα σχέδια για τη σειρά « Ένα Γράμμα, Μία Ιστορία». Ήταν μία ιδέα και ένα όνειρο της συγγραφέως Σοφίας Μαντουβάλου, που ήταν χρόνια στέλεχος στην Εκπαιδευτική Τηλεόραση. Είναι η πρώτη Ελληνίδα εκπαιδευτικός – τεχνολόγος, η οποία όταν ήρθε στην Ελλάδα από το εξωτερικό αξιοποίησε στην εκπαίδευση τις νέες τεχνολογίες. Καταφέραμε να δημιουργήσουμε μία σειρά για το αλφάβητο, η οποία είναι η πρώτη ελληνική εκπαιδευτική σειρά κινουμένων σχεδίων.
Ενώ λέμε ότι τα κινούμενα σχέδια δεν είναι μόνο για παιδιά , στην Ελλάδα ισχύει το αντίστροφο, στην παραγωγή animation υπάρχει πολύ υλικό που αφορά κοινωνικά μηνύματα, διαφημίσεις, ή πολιτική σάτιρα, όμως είναι πολύ λίγα τα παραδείγματα παιδικού και δη εκπαιδευτικού animation.
Το «Ένα γράμμα Μία Ιστορία» ανήκει στην κατηγορία edutainment (ψυχαγωγία και εκπαίδευση), μία τάση του «τώρα», ο όρος όμως έχει εισαχθεί από τον Disney. Τα παιδιά διασκεδάζουν με αγαπημένους χαρακτήρες, βλέπουν τα κινούμενα σχέδια που τους προκαλούν την προσοχή και μέσα από τις πολύ ωραίες ιστορίες σε σενάριο της Σοφίας Μαντουβάλου εμπεδώνουν την αλφάβητο, αλλά και την ελληνική γλώσσα. Τα σενάρια είναι δομημένα ως έμμετρες ιστορίες, ποιηματάκια γεμάτα από λέξεις, οι οποίες ξεκινούν από το γράμμα, στο οποίο είναι αφιερωμένο το κάθε επεισόδιο. Οι χαρακτήρες είναι η αχτένιστη αγελάδα, ο βιολιστής βάτραχος, ο δακρυσμένος, δράκος, το λαχανιασμένο λεωφορείο και πολλοί άλλοι.
Στη σειρά συνυπογράφω με τη Σοφία Μαντουβάλου τη σκηνοθεσία, έκανα το animation, τον σχεδιασμό χαρακτήρων και την εκτέλεση παραγωγής μέσω του γραφείου μου. Συνεργάστηκα επίσης με τον Δημήτρη Μαραμή για τη μουσική και με τους ηθοποιούς στο voice over.
Πότε προβλήθηκε πρώτη φορά η εκπαιδευτική σειρά κινουμένων σχεδίων και ποια ανταπόκριση έχει μέχρι σήμερα;
Η σειρά προβλήθηκε πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 2010 από την ΕΡΤ1, στο πρόγραμμα της Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης, παραγωγής του υπουργείου Παιδείας. Επίσης προβλήθηκε από το κανάλι της Βουλής και με αγγλικούς υπότιτλους από το ERT World.
Εκτός από το target group, τα παιδιά ηλικίας τεσσάρων και πέντε ετών (προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας) υπάρχουν και ενήλικες στο εξωτερικό που παρακολουθούν τη σειρά. Έχουμε λάβει πολλά μηνύματα από ανθρώπους εκτός Ελλάδας που θέλουν να μάθουν την ελληνική γλώσσα με δημιουργικό τρόπο και επιλέγουν το «Ένα Γράμμα Μία Ιστορία».
Η σειρά έβαλε τα κινούμενα σχέδια στα σχολεία. Στη σχολική τάξη, τα παιδιά είτε μαθαίνουν την ίδια την τέχνη των κινουμένων σχεδίων μέσα από το «Ένα Γράμμα Μία ιστορία», είτε για πρώτη φορά βλέπουν το πώς μπορούν τα μηνύματα, που περνάει η τέχνη να τους δίνουν και πληροφορίες.
Στο διαδίκτυο, στο κανάλι της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης στο Youtube η σειρά πάει κάθε χρόνο ολοένα και καλύτερα, έχει φθάσει τα 6 εκατομμύρια προβολές από μαθητές που την παρακολουθούν στα σχολεία.
Η Εκπαιδευτική Τηλεόραση ήθελε να εμβαθύνουμε ακόμα περισσότερο στην ψηφιακή εκπαίδευση. Η Σοφία Μαντουβάλου πρότεινε να δημιουργήσουμε, ψηφιακές διαδραστικές εφαρμογές, διαδραστικά παιχνίδια που να βασίζονται στη σειρά. Έτσι φτιάξαμε έναν πιλότο για το γράμμα Α, που βραβεύτηκε και από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και απέσπασε στο εξωτερικό MEDEA Award ως παραγωγή που συνδυάζει με καινοτόμο τρόπο τα οπτικοακουστικά μέσα στην εκπαίδευση.
Τα παιδιά μέσα στη σχολική τάξη σε διαδραστικούς πίνακες κάνουν ασκήσεις και παίζουν τα παιχνίδια. Η εξέλιξη της σειράς σε διαδραστικό παιχνίδι βοηθά στην εμπέδωση των γνώσεων. Στόχος μας είναι να συνεχίσουμε τη δημιουργία παιχνιδιών και με τα υπόλοιπα γράμματα.
Ποια ήταν η πρώτη ταινία που είδατε και σας επηρέασε σε καθοριστικό βαθμό;
Η πρώτη ταινία που είδα στον κινηματογράφο ήταν η επανάληψη του φιλμ «Fantasia» του Disney, σειρά από μικρές ταινίες με κλασσική μουσική, όπου ιστορίες με διαφορετικούς χαρακτήρες. Ήταν φανταστικό υλικό, μαγεία να το βλέπει ένα μικρό παιδί. Ήταν μία πρώτη, ουσιαστική επαφή με το animation, με έκανε να αγαπήσω αυτή την τέχνη, χωρίς να ξέρω πώς γίνεται.
Ταινία αναφοράς για μένα ήταν και το «Who Framed Roger Rabbit» (Ποιος παγίδεψε τον Ρότζερ Ράμπιτ), που συνδυάζει live action και κλασσικό εξαιρετικό animation. Η τομή που είχε γίνει τότε με την ταινία ήταν ότι αξιοποιούσε τα σκηνοθετικά πλάνα, γύριζαν τη σκηνή κανονικά με κίνηση κάμερας, zoom in, zoom out και μετά προσάρμοζαν το κινούμενο σχέδιο, πρόσθεταν σκιές για να φαίνεται πιο τρισδιάστατο, χωρίς να είναι. Επίσης ο σχεδιαστής δημιούργησε δυνατούς χαρακτήρες που διατηρήθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Ήταν η πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό που δημιουργήθηκαν νέοι, ισχυροί χαρακτήρες: ο Ρότζερ Ράμπιτ, η Τζέσικα Ράμπιτ, το ταξί, οι νυφίτσες, και παράλληλα παρουσιάζονταν και οι παλιοί, κλασικοί, σε cameo εμφανίσεις.
Ποια είναι η σχέση σας με τη δημοφιλή επική τηλεοπτική σειρά του HBO «Game of Thrones»;
Έχω δημιουργήσει μία «fan made» μικρού μήκους ταινία. Ως θαυμαστής της σειράς, όταν την έβλεπα, προέκυπταν πολύ ωραίες ιδέες και αποφάσισα να κάνω ένα πείραμα.
Βασίστηκα στην μπαλάντα «Rains of Castamere», που χρησιμοποιήθηκε σε μία πάρα πολύ δραματική σκηνή και ως soundtrack, που προμηνύει ότι επέρχεται κάτι κακό.
Σκέφτηκα ότι πάνω σε αυτό θα μπορούσα να δημιουργήσω κάτι πρωτότυπο και έτσι πήρα σκηνές από το έργο και τις επεξεργάστηκα με την τεχνική rotoscop animation.
Πρόκειται για σκηνές θανάτου με τον ηθοποιό που με ενδιέφερε, τις οποίες συνέδεσα παρουσιάζοντας μία διαφορετική αφήγηση και στοχοποιώντας κάποιους με ένα νέο αποκαλυπτικό τρόπο. Το ονόμασα «Χορογραφία Θανάτων» και τόλμησα να κάνω και προσωπική ερμηνεία πάνω στο τραγούδι, το έκανα σε στυλ μιούζικαλ. Η ταινία άρεσε στο εξωτερικό και υπήρξαν και θετικές κριτικές από το Χόλιγουντ, καθώς όταν πρόκειται για δημοφιλείς, επικές σειρές υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για το transmedia storytelling, την εξέλιξη του αφηγήματος μέσω μιας άλλης μορφής. Η ταινία «The Rains of Castamere | An Animated Choreography of Departures» δημιουργήθηκε από την ανάγκη να απευθυνθώ και σε ενήλικες.
Έχετε δημιουργήσει σχεδόν με όλες τις τεχνικές animation, έχετε προτίμηση σε κάποια συγκεκριμένη; Ποια είναι άλλα project που έχετε δημιουργήσει;
Έχω δοκιμάσει διάφορες τεχνικές στο δισδιάστατο animation κατά κύριο λόγο, έχω κάνει και 3D animation. Μου αρέσει περισσότερο το 2D animation και θα ήθελα να επανέλθω και στο κλασσικό animation, που είναι απαιτητικό αλλά ειδικά για κάποιον που είναι καρικατουρίστας όπως εγώ ή έχει ασχοληθεί με κόμικς είναι μία τεχνική ιδιαίτερα αγαπητή αγαπάμε ιδιαίτερα.
Μπήκα στον χώρο των κινουμένων σχεδίων το 2001 με τη φοιτητική ταινία μου «Το Άλλο».
Δημιούργησα μία ταινία μικρού μήκους με αφορμή ένα βιβλίο της δημοσιογράφου Σοφίας Καλαντζή «Από Καρδιά σε Καρδιά», η οποία μου ζήτησε ένα εισαγωγικό βίντεο για βιβλιοπαρουσίαση. Η ταινία ήταν υποψήφια προς εξέταση στα European Animation Awards.
Πώς θα περιγράφατε την παραγωγή animation στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα, η ιδιαίτερη συνθήκη είναι ότι ο δημιουργός ταινιών κινουμένων σχεδίων συλλέγει εμπειρία απ’ όλα τα στάδια της παραγωγής μιας ταινίας animation, είναι ο σκηνοθέτης, ο σχεδιαστής χαρακτήρων, ο animator, ο υπεύθυνος παραγωγής.
Τα τελευταία 20 χρόνια γίνονται πολλές ταινίες και βραβεύονται και ο κόσμος αγκαλιάζει την τέχνη του animation.
Στην Ελλάδα, ενώ υπάρχουν καλλιτέχνες που έχουν ένα προσωπικό στυλ και ύφος ή κάποιοι άλλοι που μπορεί να έχουν και να θέλουν να δείχνουν σαφείς επιρροές, δεν έχουμε μία συγκεκριμένη Σχολή Κινουμένων Σχεδίων. Και αυτό είναι ενδιαφέρον, βλέπουμε και διαφορετικές τεχνικές και στυλ και αυτό αποτυπώνει την ουσία της ελληνικότητας, που είναι πάντα ένας τόπος ανταλλαγής ιδεών σε οποιαδήποτε μορφή τέχνης, δηλαδή τελικά κατασταλάζει κάτι, το οποίο δεν είναι μόνο ένα πράγμα, αλλά πολλά έργα ανοιχτά σε διάλογο.
Πόσο σημαντικά είναι τα Φεστιβάλ Κινουμένων Σχεδίων;
Το σημαντικότερο είναι η δικτύωση βλέπουμε αξιόλογους καλλιτέχνες της βιομηχανίας, έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε workshops, ομιλίες, είτε να μιλήσουμε σε προσωπικό επίπεδο και να προκύψουν κάποιες συνεργασίες.
Ποια είναι τα στοιχεία για την επιτυχία μιας ταινίας animation;
Στο animation, αυτό που είναι ωραίο είναι ότι καταγράφεις κάτι, το οποίο είναι φευγάτο και να λες: «Να το, υπάρχει, είναι εδώ μπροστά σου» και να βγαίνει αβίαστα και η μία σκηνή διαδέχεται την άλλη όπως σε ένα όνειρο. Η μεγαλύτερη επιτυχία μιας ταινίας animation είναι να αφήνεσαι σε αυτή και να ταξιδεύεις, όπως ταξιδεύεις την ώρα που ονειρεύεσαι, που βλέπεις διάφορες παραστάσεις και προσπαθείς να καταλάβεις τι είναι αυτό που είδες. Κάθε ταινία είναι ένας διάλογος προσωπικός του θεατή με το υποσυνείδητό του.
Ο Αρίσταρχος Παπαδανιήλ ήταν προσκεκλημένος του 4ου TAF Thessaloniki Animation Festival, στο οποίο συμμετείχε ως ομιλητής («Eλληνική σκηνή animation») και ως μέλος της κριτικής επιτροπής.
Είναι συνεπιμελητής του βιβλίου «70 Χρόνια Δημιουργίας Ελληνικών Κινουμένων Σχεδίων», που εκδόθηκε από την ASIFA Hellas σε συνεργασία με το Greekanimation.com.
Είναι κεντρικός ομιλητής στη σειρά βιογραφικών ντοκιμαντέρ «Από το Μικρό στο Μεγάλο» (Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδος), που προβάλλεται στη Βουλή Τηλεόραση. Στους τίτλους της σειράς ακούγεται το τραγούδι «Με την Καμπύλη της Γραμμής και την Αιχμή του Λόγου» σε δικούς του στίχους.
Αυτήν την περίοδο, ο Αρίσταρχος Παπαδανιήλ μαζί με τη συγγραφέα – εκπαιδευτικό τεχνολόγο, Σοφία Μαντουβάλου, εξελίσσει το βραβευμένο διαδραστικό περιβάλλον μάθησης «Ένα Γράμμα Μια Ιστορία» και παράλληλα δημιουργεί ένα έργο πάνω σε ποίηση Κωνσταντίνου Π. Καβάφη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
