«Ποιητών Κατάλογος» από το βιβλίο του Δημήτρη Λιαντίνη «Τα Ελληνικά». Ο συγγραφέας στέλνει ένα πραγματικά παιδαγωγικό μήνυμα που πρέπει να μελετήσουν, κυρίως, δάσκαλοι της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και φιλόλογοι.
«Υπήρχε το 19ο αιώνα ένας ποιητής στην Αθήνα, που από καιρό σε καιρό τον καλούσαν να διαβάσει ποιήματά του στο βήμα του Παρνασσού. Ωσάν ετελείωνε η απαγγελία και κατέβαινε να φύγει, ο κόσμος χύνουνταν στο δρόμο και πέφτανε στη γης να φιλήσουν το χώμα, όπου επάτησε. Ντελίριο τους είχε όλους κυριέψει, και ιερό τρεμέντο. Ήταν ο ποιητής Αχιλλέας Παράσχος. […]
Σήμερα ποιος τον ξέρει πια, και ποιος τον θυμάται τον Αχιλλέα Παράσχο, και την προτομή του στον Κήπο. Πολύ περισσότερο ποιος ανοίγει να τον διαβάσει. Και ακόμη χειρότερα, κανείς σαν κοιτάξει μια σελίδα του, δεν αντέχει να προχωρήσει στη δεύτερη.
Το πράγμα δεν είναι χωρίς σπουδαιότητα. Γιατί καθώς το κοιτάζεις μπροστά σου και το υπολογίζεις ακίνητο και νεκρό, ξαφνικά ζωντανεύει. Σαν το ραβδί του Μωυσή γίνεται φίδι και αρχίζει να σείεται. Τότε, λες, και σου ρίξανε αθάλη στα μάτια, η πίεσή τους γίνεται σαράντα, Το βάζεις πια στα πόδια και όπου φύγει φύγει.
Θέλω να ειπώ πως με τον ίδιο τρόπο κι απάνου στο ίδιο μοντέλο της εφήμερης δόξας του Αχιλλέα Παράσχου, πέρυσι, 1989, πουλήθηκαν εκατό χιλιάδες αντίτυπα από Το φοβερό βήμα του Ταχτσή. Και πρόπερσι άλλα τόσα από το Τρίτο στεφάνι.
Ο κοσμάκης διαβάζοντας Ταχτσή χόρτασε να διαβάζει άχρηστα πράγματα. Όσα δε φαντάζεται κανείς φληναφήματα, καπνούς και υλικό εφημερίδας που παλιά αγόραζαν με την οκά οι μπακάληδες και διπλώνανε τη σαρδέλλα. Εμ, αν ήτανε να ̓ναι τέτοια η τέχνη, τότε και οι όνοι το Μάη θα κελαηδούσανε νότες.
Γιατί είναι πιθανό ως το βέβαιο, πως ύστερα από πενήντα χρόνους κανείς δε θα θυμάται τον Ταχτσή. Εάν, βέβαια ετούτος ο έρμος πλανήτης υπάρχει ακόμη, και δεν έχει ξοφλήσει από αναπνευστικό ή εξάντληση.
Παρόμοια, είναι πιθανό ως το βέβαιο πως κανείς δε θα θυμάται μετά από πενήντα χρόνους Σκούρτη ή Αντώνη Σαμαράκη, Λουντέμη, Λειβαδίτη, Σινόπουλο, και ολόκληρη σειρά από άλλα ονόματα γνωστά και γνωστότερα.
Όπως ο γνώριμός μας Αχιλλέας Παράσχος, όλοι αυτοί θα ̓χουνε γίνει ποιητές αρχείου. Λευκοί νάνοι, αστέρες νετρονίων, ή μελανές οπές, που λένε οι αστροφυσικοί τα υπολείμματα των άστρων.
Είναι παράδοξος ο κόσμος της τέχνης. Και πολλές φορές σκληρός όσο η γροθιά του αρχαίου Οδυσσέα, που έδωκε μια στην κάτω-σαγωνιά του Ίρου, και του φύγανε τα μισά του δόντια. Για την περιέργεια, βλέπε την ιστορία Όδυσσέως και Ίρου πυγμή, ή το δεκαοχτώ άσμα της Οδύσσειας.
Τα ονόματα Οδυσσέας Ίρος μου φέρνουνε αθέλητα στο συνειρμό τα ονόματα Ελύτης, Ρίτσος.
Και το ίδιο που γίνεται με τους τέτοιας λογής ποιητές, τους «συγγραφιάδες» στη γλώσσα του Ψυχάρη, γίνεται και με τους περισσότερους από τους άλλους πράκτορες του γραπτού λόγου.
Το ίδιο, λόγου χάρη, μετά από μερικές δεκάδες χρόνια θα γενεί με τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, τον Κανελλόπουλο, τον Παπανούτσο, για να αναφέρω ονόματα επιφανείας.
Και αυτό συμβαίνει γιατί τα κείμενά τους, η γραπτή μαρτυρία που κατάθεσαν στην Τράπεζα χρόνου, είναι ένα είδος ανώτερης δημοσιογραφίας. Πολύ υψηλής, ή πρώτης ποιότητας, αν θέλεις. Δεν είναι όμως ούτε γνήσια τέχνη, ούτε επιστήμη άκρων. […]
Διαιρώ, λοιπόν, τους ποιητές μας σε τρία επίπεδα. Αλλά η πυκνότητα της μάζας, η θερμότητα της ακτινοβολίας και η ένταση του χρόνου μεταξύ τους έχουν τιμές τεράστιες.
Το σχήμα μου είναι ένα μικρό ανάλογο εκείνης της διάταξης που οι κοσμολόγοι τη λένε η φάση των αδρονίων, η φάση των λεπτονίων, και η φάση του πλάσματος στη δημιουργία του σύμπαντος.
Η πρώτη των αδρονίων διαρκεί εκατό δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου μετά τη «μεγάλη έκρηξη» και δημιουργεί τα βαριά σωματίδια της ύλης, τα πρωτόνια και τα νετρόνια. Αυτή είναι η δημοτική μας ποίηση.
Η δεύτερη των λεπτονίων διαρκεί ένα δευτερόλεπτο, και δημιουργεί τα ελαφρά σωματίδια της ύλης, τα ηλεκτρόνια και τα ποζιτρόνια. Αυτοί είναι ο Σολωμός, ο Καβάφης, και ο Παπαδιαμάντης.
Η τρίτη του πλάσματος είναι η φάση της νουκλεοσύνθεσης. Διαρκεί ένα εκατομμύριο χρόνια, και οργανώνει την ύλη σε άτομα δημιουργώντας τους πυρήνες και τις στοιβάδες των στοιχείων. Αυτοί είναι ο Κάλβος, ο Μακρυγιάννης, ο Μυριβήλης, ο Βάρναλης, ο Σεφέρης, ο Πάλαμάς, ο Καζαντζάκης, ο Ελύτης.
Αυτές είναι οι τρεις φάσεις της ακτινοβολίας στη δημιουργία της νέας Ελλάδας.
Και υπάρχει και η τέταρτη φάση, η αστρική, ή η φάση της ύλης όπως τη λένε οι κοσμολόγοι. Διαρκεί από τη νουκλεοσύνθεση μέχρι σήμερα. Δηλαδή δεκαπέντε δισεκατομμύρια χρόνια. Και περιγράφει τη διαστολή και την ιστορία του σύμπαντος, με το σχηματισμό των γαλαξιών, των αστέρων, των πλανητών, της ενόργανης ζωής, και της νοούσας συνείδησης. Αυτοί είναι όλοι οι τεχνίτες του λόγου και οι εργάτες της επιστήμης, μονάδες τέταρτης και πέμπτης κλάσης που τους ονόμασα ανάμεσα στις σελίδες 28, 29 και 30.
Βηλαράς, Ρήγας, Κοραής, Πολυλάς, Τυπάλδος, Τερτσέτης, Μαβίλης, Βυζάντιος, Λασκαράτος, Θεοτόκης, Μαρκοράς, Βαλαωρίτης, Κρυστάλλης, Βιζυηνός, Ροΐδης, Ζαμπέλιος, Γρυπάρης, Μαλακάσης, Βλαχογιάννης, Ψυχάρης, Καρκαβίτσας, Πάλλης, Ξενόπουλος, Καρυωτάκης ο γενναίος, Ανδρέας Εμπειρίκος ο αγνός , Νικόλαος Πολίτης ο ηλιοσυνάχτης, Σπυρίδων Λάμπρος, ο ιστορικός Παπαρρηγόπουλος, ο Δελμούζος, ο Γληνός, ο Τριανταφυλλίδης, Κοσμάς Πολίτης, Παπαντωνίου, Αυγέρης, Τερζάκης, Σικελιανός, Βενέζης, Εγγονόπουλος, Κόντογλου, Παπατσώνης, Ουράνης, Πρεβελάκης, Βρεττάκος, Χατζόπουλος, Καραγάτσης, Γκάτσος, Καββαδίας, και Περικλής Γιαννόπουλος.
Και στη συνέχεια ακολουθούν αστέρες έκτου μεγέθους που μόλις είναι ορατοί με γυμνό οφθαλμό. Στη λογοτεχνία όμως τηλεσκόπιο σημαίνει αρχείο.
Και τούτο: κείμενα σωσμένα από το χρόνο θα λογαριάζουνται του Κορνάρου και του Χορτάτζη.
Οι οχτώ, ο Κάλβος ο Μακρυγιάννης ο Μυριβήλης ο Βάρναλης ο Σεφέρης ο Παλαμάς ο Καζαντζάκης και ο Ελύτης, είναι οι φωνές που θα ακούγονται, και οι γραφές που θα γράφουνται, ένα μεγάλο μέρος τους και για πολλά χρόνια.
Ο Κάλβος, αετός κρουσταλιασμένος και κύκνος. Σώζεται ολόκληρος.
Ο Μακρυγιάννης, μάρμαρο ελληνικό Πεντελικού και Πάρου. Στ ̓ Απομνημονεύματα η αξία του.
Ο Μυριβήλης, αλιφασκιά και ιώδιο.
Ο Βάρναλης, οι καμπάνες της Ελλάδας να κελαηδούν και να ξυπνάνε τους έλληνες.
Ο Σεφέρης, στην κύρια ροή πνευματικός νομοθέτης, στους παραπόταμους ποιητής.
Ο Παλαμάς, έγραψε τα πολλά, για να σώσει τα λίγα.
Ο Καζαντζάκης, μόνο ο Ζορμπάς θα γλυτώσει.
Ο Ελύτης, ο λυρισμός του ποταμός του Απρίλη, ή τα πρώιμα γέλια στο ακροθαλάσσι της Ναυσικάς. Όμως τα αγάλματα λείπουν.
Οι τρεις, ο Σολωμός, ο Καβάφης και ο Παπαδιαμάντης, είναι η αγία τριάδα των οδηγητών και των πρωτοπόρων της πνευματικής μας ζωής.
Ύστερα από χίλιους χρόνους, αν υπάρχει ακόμη ο άνθρωπος στον πλανήτη, και οι έλληνες στον τόπο τους, εκείνοι που θα ζουν θα τους βλέπουν, όπως περίπου βλέπουμε σήμερα εμείς τον Πίνδαρο, τον Επίκουρο, και τον Ηρόδοτο.
Όλο ψηλά, στον αιθέρα, πάνω από τα πρόσωπα και τις μοίρες, διατάζω το δημοτικό τραγούδι.
Για τη νέα Ελλάδα το δημοτικό τραγούδι σημαίνει ό,τι σημαίνουν τα ομηρικά έπη για την αρχαία Ελλάδα.
Ο μεγάλος Σηκωμός του ̓21, που θεμελίωσε την ελευθερία μας απάνου στα αίματα οχτακοσίων χιλιάδων ψυχών και η δημοτική ποίηση, είναι τα δύο ευγενικότερα προϊόντα των νεοελλήνων. Η Ολυμπία τους, η Ακρόπολη, πες».
