Μια πρωτόγνωρη εμπειρία είχαν την ευκαιρία να ζήσουν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της Άνδρου. Το «Κληροδότημα Δημητρίου & Λιλίκας Μωραΐτη Άνδρου», τίμησε την επέτειο των 200 ετών από την επανάσταση του 1821 με ένα φαντασμαγορικό διήμερο εκδηλώσεων, που είχε τίτλο «Νέα Ματιά στην Επαναστατημένη Άνδρο», περιελάμβανε παραδοσιακούς χορούς, μουσική, τραγούδια, ομιλίες, βραβεύσεις και πραγματοποιήθηκε στην πλατεία του Αφανούς Ναύτη.
Οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν με θεαματική αναπαράσταση του Καψίματος της Κανάριας του θρυλικού πυρπολικού της οικογένειας των Εμπειρίκων, που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά μέσα στον κόλπο του Νειμποριού, κάτω από το φως της μεγαλύτερης αυγουστιάτικης πανσελήνου και παρακολούθησε πλήθος κόσμου. Ένα πλοιάριο έσυρε στο λιμάνι από τη μια άκρη στην άλλη το καιόμενο ομοίωμα της Κανάριας, ξετυλίγοντας το νήμα του αγώνα με το κοινό να χειροκροτεί, να συγκινείται, να δακρύζει. Ηχητική ομοβροντία συνόδευσε το κάψιμο της Κανάριας, καθώς πυρπολητές της Άνδρου άναβαν μάσκουλα και έκαιγαν κροτίδες στο λιμάνι.
Πολύ συγκινητική ήταν και η αναπαράσταση της ανύψωσης των λαβάρων της Επανάστασης στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στη Χώρα της Άνδρου, από τον πατέρα Αέτιο, στην Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, στη Χώρα της Άνδρου, όπως είχε γίνει στις 10 Μαΐου 1821 από τον Θεόφιλο Καϊρη και τον Άγιο Άνδρου Διονύσιο Καρκάκη. Με την προτροπή του ιερομόναχου Αέτιου ψάλθηκε από όλους το “Τη Υπερμάχω” και όλος ο κόσμος που παραβρέθηκε έψαλλε δυνατά και με συγκίνηση τον εθνικό μας ύμνο και αμέσως μετά το κοινό βροντοφώναξε «Ελευθερία ή Θάνατος», «Ζήτω η Άνδρος», «Ζήτω η Ελλάς» και το αίσθημα της εθνικής υπερηφάνειας κορυφώθηκε με το χαρμόσυνο χτύπημα της καμπάνας όπως τότε.
Η πομπή φορώντας παραδοσιακές φορεσιές, ξεκίνησε από το Ανοιχτό Θέατρο, διέσχισε την Αγορά, για να φτάσει στην πλατεία Αφανούς Ναύτη, με τη συνοδεία της παραδοσιακής μουσικής του συγκροτήματος Amoroza. Τα σοκάκια της Χώρας ξεχείλισαν από κόσμο και μουσικές, ενώ λίγο αργότερα πάνω στην πλατεία του Αφανούς Ναύτη ξεκίνησαν οι χοροί, που χόρεψαν με παραδοσιακές φορεσιές το Λύκειο Ελληνίδων Σύρου και ο Σύλλογος Γυναικών Άνδρου «Χορεύανδρος», πάντα με την συνοδεία των Amoroza.
Τιμή στους Εμπειρίκους
Κορυφαία στιγμή στο πλαίσιο του διημέρου που διοργάνωσε το “Κληροδότημα Δημητρίου & Λιλίκας Μωραΐτη Άνδρου” ήταν ότι τιμήθηκε, μέσα από τους απογόνους τους, η μνήμη δύο Ανδρίων Αγωνιστών της Επανάστασης του 1821, των αδελφών Αντώνιου και Νικολάου Εμπειρίκου του Λεονάρδου οι οποίοι συνέβαλαν καθοριστικά στον αγώνα της απελευθέρωσης. Όχι μόνο έδωσαν δύο πυρπολικά στον αγώνα, αλλά και ηγήθηκαν ενός στολίσκου τεσσάρων πλοίων στη ναυμαχία της Καρύστου εναντίον της Τουρκικής Μοίρας. Στην τελετή που προηγήθηκε μίλησαν ο πρόεδρος του Ιδρύματος Μωραΐτη κ. Νίκος Σιγάλας, ο υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Άγγελος Συρίγος, ο κ. Αχιλλέας Σταματιάδης και η κ. Χαρούλα Κριεζή Σβυριάδη. Χαιρετισμό απηύθυνε ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος Β’. Ο κ. Σιγάλας ευχαρίστησε θερμά όλους τους συντελεστές, ενώ έκανε μνεία στην κ. Χριστίνα Λιγοψυχάκη-Δενδρινού, Πρόεδρο του Λυκείου Ελληνίδων Σύρου, την οποία ευχαρίστησε για την παρουσία του Λ.Ε.Σ. στις εκδηλώσεις.
Για τον αγωνιστή Αντώνιο Εμπειρίκο την τιμητική πλακέτα παρέλαβαν η Κατερίνα Μοσχοπούλου και ο Αλέξανδρος Βραχνός για την 104χρονη μητέρα τους Μάρω Βραχνού και η Χαρούλα Πολέμη Ροδοπούλου για τον αδελφό της Σπύρο Μ. Πολέμη.
Για τον αγωνιστή Νικόλαο Εμπειρίκο τιμητική πλακέτα παρέλαβαν οι Στρατής Πορφυράτος, Μαρίκα Στυλιανίδου, Μάρω Σταματιάδη.
Ανάμεσα στις αξιοσημείωτες παρουσίες, ήταν ο υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Άγγελος Συρίγος, η βουλευτής κ. Κατερίνα Μονογυιού, ο πρόεδρος του Κληροδοτήματος Δ. & Λ. Μωραΐτη κ. Νίκος Σιγάλας, με τη σύζυγο του κ. Έρη Μανούσου-Σιγάλα, η πρόεδρος του Κληροδοτήματος Δ. & Λ. Μωραΐτη και Έφορος Χορού του Λυκείου Ελληνίδων Σύρου κ. Μαργαρίτα Ζαρμπώνη, η γραμματέας του Κληροδοτήματος Δ. & Λ. Μωραΐτη Σύρου κ. Ψιλοπούλου Αγγελική, η αντιπρόεδρος του Κληροδοτήματος Δ. & Λ. Μωραΐτη Άνδρου κ. Σκορίνη Ξενοφώνη, η δικηγόρος Κληροδοτήματος Δ. & Λ. Μωραΐτη Άνδρου κ. Κουντούρη Χριστίνα, η διευθύντρια του Εθνικού Ινστιτούτου Ερευνών κ. Χατζηιωάννου Μαρία – Χριστίνα, ο σκηνοθέτης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Άνδρου κ. Παντελής Βούλγαρης, ο πρόεδρος «Φίλων Φεστιβάλ Άνδρου», εφοπλιστής κ. Αλκιβιάδης Τάτος, ο ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Δημήτριος Κυρτάτας, ο διευθυντής Ερευνών, Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών Ε.Ι.Ε. και συγγραφέας του βιβλίου «Τρεις Φιλικοί, έπαρχοι στην Άνδρο» κ. Δημήτριος Δημητρόπουλος, η επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Ελευθερία Ζέη, ο αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Ηλίας Κολοβός, ο πρώην Βέλγος διπλωμάτης κ. Theo Dirix, η ειδική γραμματέας – έφορος ιματιοθήκης Λυκείου Ελληνίδων Σύρου κ. Κουκή Άννα, η πρόεδρος Συλλόγου Γυναικών Άνδρου κ. Ρένα Σακελλάρη, η επίτιμη πρόεδρος Καϊρείου Βιβλιοθήκης και απόγονος του Θεόφιλου Καϊρη κ. Ειρήνη Καϊρη-Γιαννοπούλου, ο εφοπλιστής κ. Σπύρος Πολέμης, ο σκηνοθέτης κ. Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, ο τέως Δήμαρχος Άνδρου κ. Θεοδόσης Σουσούδης, η δημοσιογράφος κ. Ρενέ Σαραντινού, ο Ιερομόναχος Ευδόκιμος της μονής Παναχράντου, ο εφοπλιστής, απόγονος Μιχαήλ Λ. Εμπειρίκου κ. Nick S. Empirikos, ο απόγονος Γεωργίου Λ. Εμπειρίκου, κ. Ιωάννης Χ. Εμπειρίκος, οι απόγονοι Νικολάου Λ. Εμπειρίκου, κ. Στρατής Πορφυράτος, κ. Μάρω Σταματιάδου, κ. Μαρίκα Στυλιανίδου, ο πρόεδρος Ναυτικού Ομίλου Άνδρου κ. Λεωνίδας Σ. Πολέμης, κ.ά.
Ήταν ένα μαγευτικό διήμερο που γέμισε υπερηφάνεια τους Ανδριώτες για τον ρόλο που έπαιξε η ιδιαίτερη πατρίδα τους και οι πρόγονοι τους στον αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Αυτός ακριβώς ήταν και ο στόχος του διημέρου, που πέτυχε να αναδείξει την ουσιαστική προφορά των κατοίκων του νησιού στον αγώνα για ανεξαρτησία και οργάνωσε με απόλυτη πληρότητα το “Κληροδότημα Δημητρίου & Λιλίκας Μωραΐτη Άνδρου”.
Οι εκδηλώσεις ήταν υπό την Αιγίδα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021» και πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με το Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών και άλλους τοπικούς φορείς, όπως η Εταιρεία Ανδρίων Επιστημόνων, ο Σύλλογος Γυναικών Άνδρου και το Φεστιβάλ Άνδρου.
