Έφυγε από τη ζωή, το βράδυ της Τρίτης 17 Μαΐου, σε ηλικία 79 ετών ο μεγάλος Έλληνας μουσικός και συνθέτης, Βαγγέλης Παπαθανασίου, ο οποίος τις τελευταίες ημέρες νοσηλευόταν με κορωνοΐό σε νοσοκομείο της Γαλλίας.
Ο Vangelis βραβεύθηκε με Όσκαρ για την μουσική της ταινίας «Οι δρόμοι της φωτιάς» το 1982. Επίσης είχε επενδύσει μουσικά πλήθος άλλων κινηματογραφικών ταινιών όπως: Blade Runner, 1492: Χριστόφορος Κολόμβος, Αλέξανδρος, Ελ Γκρέκο κ.ά.
Γεννήθηκε στην Αγριά Μαγνησίας το 1943 και έδωσε την πρώτη του μουσική παράσταση σε ηλικία έξι ετών, χωρίς να έχει οποιαδήποτε μουσική εκπαίδευση. Σπούδασε κλασική μουσική και ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Αθήνα.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 σημειώνει την πρώτη μεγάλη επιτυχία του με το «Jeronimo Yanka» των Forminx, οι οποίοι ήταν ένα από τα πρώτα ελληνικά rock συγκροτήματα. Μετά την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών μετακομίζει στο Παρίσι. Εκεί, μαζί με τον Ντέμη Ρούσο, και τον ντράμερ Λουκά Σιδερά σχηματίζουν τους Aphrodite’s Child, ένα από τα ιστορικότερα σε παγκόσμιο επίπεδο και πιο ενδιαφέροντα συγκροτήματα του προοδευτικού rock ήχου.
Αρχικά κάνουν μια τεράστια pop επιτυχία με το «Rain And Tears», το οποίο ανέβηκε στο νούμερο 1 του γαλλικού και του βελγικού τσαρτ, στο νούμερο 2 στη Νορβηγία, στην Ελβετία και στην Ολλανδία, ενώ μπήκε στο top-30 στη Μεγάλη Βρετανία και στη Γερμανία. Ωστόσο, η καλλιτεχνική καταξίωση ήρθε με το τρίτο άλμπουμ του συγκροτήματος, το ιστορικό «666» που μνημονεύεται μέχρι σήμερα ως ένα ορόσημο του progressive rock.
Όταν αποχώρησε από τους Aphrodite’s Child, μετακόμισε στο Λονδίνο και συνέχισε με την προσωπική του καριέρα με μια σειρά από δίσκους, ενώ παράλληλα άρχισε να συνθέτει μουσική για τον κινηματογράφο και το θέατρο. Από την δισκογραφική παραγωγή του, από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1980, ξεχωρίζει το άλμπουμ «Odes» με τη φωνή της Ειρήνης Παπά.
Η πιο μνημειώδης δουλειά του στα μέσα της δεκαετίας του 1970 ήταν όταν καθοδήγησε, ως παραγωγός και κιμπορντίστας τους Socrates για να ηχογραφήσουν το “Phos”, τον σημαντικότερο -ίσως- δίσκο της ιστορίας του ελληνικού rock.
Στα τρία πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1980 κυκλοφορεί τρεις δίσκους με τον τραγουδιστή των Yes, Jon Anderson, ενώ η καριέρα τους ως συνθέτη soundtracks απογειώνεται με το «Chariots of Fire», το οποίο βραβεύτηκε με Όσκαρ καλύτερης μουσικής, τον Μάρτιο του 1982. Ο ίδιος πάντως δεν παρευρέθηκε στην τελετή λόγω του φόβου του για τα αεροπλάνα. Η διάσημη πλέον μουσική αυτής της ταινίας έφτασε στο νούμερο 1 του αμερικανικού τσαρτ, όπου παρέμεινε για τέσσερις εβδομάδες. Την ίδια χρονιά, ο Vangelis έγραψε το soundtrack και για την ταινία «Blade Runner» του Ridley Scott, το οποίο στέκεται επάξια δίπλα στην οσκαρική μουσική του για τους «Δρόμους της Φωτιάς».
Τα επόμενα 40 χρόνια της καριέρας του, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου έγραψε ακόμα περισσότερη μουσική για ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, θεατρικές παραγωγές, αθλητικά γεγονότα, αλλά και για τη NASA. Από αυτές τις δουλειές του ξεχωρίζει το soundtrack για ακόμα μια ταινία του Ridley Scott, το 1492: Χριστόφορος Κολόμβος, και το «Mythodea» που χρησιμοποιήθηκε για την αποστολή «Mars Odyssey» της NASA, το 2001.
Το 1980 ξεκίνησε να προβάλλεται η αμερικανική τηλεοπτική σειρά «Cosmos: A Personal Voyage» του Καρλ Σαγκάν, που είχε ως κύριο θέμα τη θέση του ανθρώπου στο σύμπαν και την ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Η μουσική επένδυση των επεισοδίων δημιουργήθηκε από τον Παπαθανασίου, ενώ η σειρά απέσπασε βραβείο ΕΜΜΥ και προβλήθηκε σε 69 χώρες και σε 500 εκατομμύρια τηλεθεατές.
Το καλοκαίρι του 2001 ο Παπαθανασίου παρουσίασε το έργο Μυθωδία στους στύλους του Ολυμπίου Διός. Η μουσική του έργου δημιουργήθηκε ώστε να συνοδεύσει τη διαστημική αποστολή της ΝΑΣΑ «2001: Οδύσσεια στον Άρη». Ήταν μία φαντασμαγορική μουσική παράσταση, κατά τη διάρκεια της οποίας προβάλλονταν με ειδικά οπτικά εφέ απεικονίσεις κυρίως από θεούς της αρχαίας Ελλάδας και διαστημικές εικόνες της ΝΑΣΑ. Τα σολιστικά μέρη του έργου ερμήνευσαν οι σοπράνο Τζέσι Νόρμαν και Κάθλιν Μπατλ. Επίσης συμμετείχε η Μητροπολιτική Ορχήστρα του Λονδίνου, 120μελής χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ενώ ο ίδιος ο συνθέτης χειριζόταν τα πλήκτρα. Το έργο προβλήθηκε τηλεοπτικά σε όλο τον πλανήτη ενώ υπήρχαν γιγαντοοθόνες και στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Μετά το τέλος της μουσικής παράστασης η γαλλική κυβέρνηση, την οποία εκπροσώπησε ο υπουργός παιδείας Ζακ Λανγκ, απένειμε στον Παπαθανασίου τον τίτλο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής σε μία τελετή που έλαβε χώρα στο περιστύλιο του Ζαππείου. Δύο χρόνια αργότερα η NASA του απένειμε το μετάλλιο δημόσιας συνεισφοράς σε αναγνώριση εξαιρετικής συνεισφοράς στο όραμα της. Το βραβείο αποτελεί την υψηλότερη τιμή από τον Αμερικανικό οργανισμό για μη κυβερνητικά πρόσωπα.
Το 2013, η NASA υιοθέτησε για δεύτερη φορά τη μουσική του Παπαθανασίου με ένα πρωτότυπο μουσικό έργο που δημιουργήθηκε για να πλαισιώσει το βίντεο από την αποστολή «Ήρα (Τζούνο)», που απεικονίζει συγχρόνως την κίνηση της Γης και της σελήνης μαζί για πρώτη φορά. Το βίντεο απαθανατίστηκε κατά τη διάρκεια της αποστολής καθ’ οδόν για το σύστημα του πλανήτη Δία. Τον Νοέμβριο του 2014 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) πρότεινε στον Παπαθανασίου να συνθέσει τη μουσική για την πρώτη ιστορική προσεδάφιση σε κομήτη. Έτσι, συνέθεσε μια μουσική τριλογία («Άφιξη», «Το ταξίδι του Philae» και «Το βαλς του Ροζέτα») η οποία παρουσιάστηκε από τον ESA μετά την επιτυχημένη προσεδάφιση του σκάφους Ροζέτα στον κομήτη 67P. Το 1995, ως φόρο τιμής στην μουσική του προσφορά αλλά και στην αγάπη του για το διάστημα, το Minor Planet Center της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης έδωσε το όνομα του συνθέτη στον Αστεροειδή της Κύριας Ζώνης 6354, που πλέον ονομάζεται 6354 Vangelis.
Διάφορες μουσικές δημιουργίες
1982: Δημιουργεί το ηχητικό σήμα των ειδήσεων της ΕΡΤ, το οποίο συνέχιζε να ακούγεται στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων μέχρι σήμερα, με εξαίρεση την περίοδο 2013-2015.
1991: Αναλαμβάνει τη μουσική για τα ντοκιμαντέρ του παγκοσμίου φήμης ωκεανογράφου Ζακ-Υβ Κουστώ.
1998: Γράφει το άλμπουμ «Φόρος τιμής στον Γκρέκο», τα έσοδα του οποίου διατέθηκαν για την ενίσχυση της εκστρατείας της εθνικής πινακοθήκης για την απόκτηση του πίνακα του Ελ Γκρέκο ‘Αγιος Πέτρος.
1999: Συνθέτει τη μουσική που συνόδευσε την παρουσίαση του επίσημου εμβλήματος των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, ενώ δημιουργεί και τη μουσική για την τελετή παράδοσης την ολυμπιακής φλόγας τόσο στο Σίδνεϊ όσο και από το Σύδνεϊ στην Αθήνα.
2002: Δημιουργεί την μουσική για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2002 που πραγματοποιήθηκε στις Ιαπωνία και Κορέα.
Θέατρο
Αξιοσημείωτη είναι η προσφορά του Βαγγέλη Παπαθανασίου και στο θέατρο. Το 1983 δημιούργησε τη μουσική για τη παράσταση του Μιχάλη Κακογιάννη «Ηλέκτρα» στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, με πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Παππά. Επίσης είχε συνεργαστεί με τα Βασιλικά μπαλέτα, καθώς δημιούργησε τη μουσική για τρία έργα, τα «R B Sque» (1980) που παρουσιάστηκε στο Βασιλικό Θέατρο Drury Lane, το «Φρανκενστάιν (1985) και «Η πεντάμορφη και το τέρας» (1986).
Άλλα έργα
Το ενδιαφέρον του για τις τέχνες δεν περιοριζόταν μόνο στη σύνθεση μουσικής. Το 1997 έκανε την πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα, καθώς σχεδίασε και διηύθυνε εξ ολοκλήρου την τελετή έναρξης του 6ου Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ανοιχτού Στίβου της IAAF που πραγματοποιήθηκε στο Παναθηναϊκό της Αθήνας. Το 2003 αποκάλυψε την ικανότητα του στη ζωγραφική παρουσιάζοντας 70 δικά του έργα ζωγραφικής στα πλαίσια της Βαλένσια Μπιενάλ στην Ισπανία. Μετά την επιτυχία της έκθεσης Vangelis Pintura, τα έργα του εκτίθενται σε σημαντικές γκαλερί σε όλο τον κόσμο. Την ίδια χρονιά, ο Παπαθανασίου παρουσίασε επίσης ένα βιβλίο που περιέχει μερικά από τα ωραιότερα έργα του, με τίτλο Vangelis.
Τέλος, πολλές ήταν τα βραβεία και οι διακρίσεις για το έργο του, όπως ο τίτλος του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας το 2001, το βραβείο RIAJ (Δισκογραφική Βιομηχανία της Ιαπωνίας) για διεθνές τραγούδι της χρονιάς 2002, μετάλλιο Δημόσιας Συνεισφοράς της NASA σε αναγνώριση εξαιρετικής συνεισφοράς στο όραμα της ΝΑΣΑ το 2003. Το 2013 τα Ελληνικά Ταχυδρομεία εξέδωσαν γραμματόσημα τα οποία τον απεικόνιζαν, ενώ έλαβε τιμητικό διδακτορικό δίπλωμα από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2008, παραχωρώντας του το διακεκριμένο τίτλο του ομότιμου καθηγητή. Το διδακτορικό του δόθηκε για την εξαιρετική συμβολή του στη μουσική παιδεία του ελληνικού λαού, καθώς και για τη διάδοση του μηνύματος του Ελληνισμού σε όλο τον κόσμο.
