Μουσείο Μπενάκη – Πειραιώς
22 Σεπτεμβρίου – 20 Νοεμβρίου 2009
Η ολοκλήρωση ενός κύκλου παρουσίας μισού αιώνα στην εικαστική ζωή, μιας αίθουσας τέχνης, είναι η κατάλληλη στιγμή για αποτίμηση της ιδιωτικής προσφοράς στο πολιτιστικό προφίλ του τόπου. Με αυτό το σκεπτικό το Μουσείο Μπενάκη αποφάσισε τη φιλοξενία αυτής της εκδήλωσης.
Τα εγκαίνια της έκθεσης που θα στεγαστεί στο κτήριο της οδού Πειραιώς, έχουν προγραμματιστεί για την Τρίτη, 22 Σεπτεμβρίου και η διάρκεια της έως τις 20 Νοεμβρίου 2009.
Στο βιβλίο που κυκλοφορεί με την ευκαιρία της έκθεσης, συν-έκδοση του Μουσείου και των Νέων Μορφών, η Τζούλια Δημακοπούλου, εκ των ιδρυτών της αίθουσας τέχνης το 1959, γράφει: ….»τα γενέθλια έρχονται πολλές φορές για να διεγείρουν μνήμες• αυτή η ζωή ανανεώνεται κάθε αυγή…» Τόσο απλά ο R. Tagor υπαινίσσεται το ρόλο της μνήμης στην ανανέωση που στηρίζεται στο παρελθόν για να εμπλουτίσει το μέλλον.
Ο τίτλος της εκδήλωσης, νέες μορφές πενήντα χρόνια μετά, σηματοδοτεί την πορεία ενός οργανισμού, μέσα από τις αισθητικές ανακατατάξεις αυτού του μισού αιώνα, που τόσες ανατροπές και διαφοροποιήσεις πρέπει να καταγράψει.
Είναι μια έκθεση όπου μέσα από τα έργα 70 καλλιτεχνών που είχαν παρουσιαστεί στο χώρο των νέων μορφών, δίνει ένα στίγμα των εικαστικών αναζητήσεων.
Η χρονολογική ροή της έκθεσης και οι αναφορές σε παράλληλες εκδηλώσεις που οργάνωσαν οι νέες μορφές, μέσα από video της εποχής, πανό κ,α. δίνουν
το στίγμα των παρεμβάσεων/αντιδράσεων των καλλιτεχνών στα κοινωνικό-πολιτικά δρώμενα.
Οι τρείς χρονολογικές ενότητες αναδεικνύουν αυτό το σκεπτικό.
Α.- 1959-1967. Το κίνημα της αφαίρεσης
Στα χρόνια του ΄60 δεν λειτουργούσε στην Αθήνα Μουσείο ή Πινακοθήκη Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης και οι ιδιωτικές αίθουσες εκθέσεων ήταν ελάχιστες, ενώ αξιόλογοι ιστορικοί-κριτικοί τέχνης διατηρούσαν στήλες στις σημαντικότερες εφημερίδες. Παρ΄όλη όμως την απουσία Μουσείων, διεθνείς εκθέσεις, προβάλλοντας τα μηνύματα της σύγχρονης τέχνης, οργανώνονταν στο Ζάππειο, στα ξένα Ινστιτούτα ή σε άλλους χώρους. Οι Πανελλήνιες εκθέσεις είχαν το δικό τους ρόλο, καθώς και οι διαγωνισμοί για νέους καλλιτέχνες.
Η αφαίρεση ήταν μια σημαντική τομή στην ιστορία της ζωγραφικής και πρώτα δείγματα στην Ελλάδα έχουμε από τις αρχές του ΄50. Αυτό όμως το κίνημα που το αγκάλιασε σχεδόν στην πλειοψηφία του, το δυναμικό των νέων καλλιτεχνών, δεν είχε ενιαία χαρακτηριστικά και για πολλούς ήταν μια σύντομη περίοδος του έργου τους.
Η πρώτη δεκαετία της λειτουργίας της γκαλερί ήταν επικεντρωμένη στην ομάδα των καλλιτεχνών που με διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης έγραφε την ιστορία της αφαίρεσης στην Ελλάδα. Περιλάμβανε επίσης καλλιτέχνες με αφαιρετική-εξπρεσιονιστική γραφή. Από αυτή την πρώτη ομάδα καλλιτεχνών, πολλοί είναι εκείνοι που συνέχισαν να εκθέτουν μέχρι σήμερα, παρουσιάζοντας τις διάφορες φάσεις της πορείας τους.
Β.- 1967-1980. Οι επιπτώσεις της δικτατορίας.
Οι επιπτώσεις της δικτατορίας στην Ελλάδα απομόνωσαν τη χώρα και επηρέασαν ενδιαφέρον της διεθνούς καλλιτεχνικής κοινότητας στην σύγχρονη παρουσία του τόπου μας.
Τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας η πλειονότητα των καλλιτεχνών αποφάσισε να απέχει από εκθέσεις. Οι Νέες Μορφές αντιμετώπισαν το πρόβλημα μειώνοντας τις ατομικές εκθέσεις, αντικαθιστώντας τες, εν μέρει, με εκθέσεις ξένων καλλιτεχνών ή με αφιερώματα σε παλαιότερους καλλιτέχνες• καθώς και θεματικές εκθέσεις, κυρίως αντιστασιακού χαρακτήρα.
Με την μεταπολίτευση οι καλλιτέχνες αισθάνθηκαν την ανάγκη να επικοινωνήσουν με ένα ευρύτερο κοινό, να το κάνουν συμμέτοχο της αντίδρασής τους προς ένα κοινωνικό καθεστώς που καταπίεζε την ενημέρωση και την ελευθερία της έκφρασης.
Δημιούργησαν έναν δικό τους χώρο εκθέσεων και συζητήσεων• οργάνωσαν εκθέσεις σε εργοστάσια ή σε χώρους εργασίας και γενικά όπου σύχναζαν απλοί πολίτες. Μέσα στο ίδιο πνεύμα, της προσέγγισης ενός ευρύτερου κοινού, οι Νέες Μορφές συνέχισαν να υποστηρίζουν καλλιτέχνες που το έργο τους, παρά τις διαφορετικές αισθητικές τοποθετήσεις, εμπεριείχε το στοιχείο της αντίδρασης στο κοινωνικό κατεστημένο.
Γ.- Από το 1980 στο σήμερα.
Στην δεκαετία του΄80 οι καλλιτέχνες ερευνούν καινούργια στοιχεία στην εξέλιξη του έργου τους, και καταθέτουν προτάσεις μιας άλλης αισθητικής τοποθέτησης.
Βρισκόμαστε στην εποχή που η έξοδος από το τελάρο, η κατασκευή έναντι του πίνακα, η χρήση αντικειμένων που προβάλλονται ως τέχνη, η χρήση της φωτογραφίας και της τεχνολογίας κ.α. προβλημάτισαν τους νεότερους καλλιτέχνες και τους προκάλεσαν να πειραματιστούν με άλλα υλικά, με άλλα μέσα, με άλλους τρόπους έκφρασης.
Στις Νέες Μορφές αυτές οι αναζητήσεις κάνουν τις πρώτες εμφανίσεις τους. Μέσα σε αυτό το κλίμα πολυμορφίας που χαρακτηρίζει την δεκαετία, νεότεροι συνεργάτες προστίθενται στο μόνιμο δυναμικό της γκαλερί.
Μπαίνοντας στην δεκαετία του ΄80, ο κοινός προβληματισμός και οι συζητήσεις με την Ελένη Βακαλό για τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού εικαστικού τοπίου σε σχέση με τις διεθνείς εξελίξεις, οδήγησε τις Νέες Μορφές στο συντονισμό και την οργάνωση της παρουσίασης μιας τετράτομης μελέτης με τίτλο: «Η φυσιογνωμία της μεταπολεμικής τέχνης την Ελλάδα». Ακολούθησαν και άλλες θεωρητικές τοποθετήσεις για επί μέρους ενότητες που τις επιμελήθηκαν γνωστοί ιστορικοί τέχνης.
Η απόκτηση ιδιόκτητου χώρου το 1991 απετέλεσε έναν άλλον σταθμό στην πορεία της γκαλερί και την οδήγησε δυναμικά στο σήμερα.
Το βιβλίο που θα κυκλοφορήσει με την ευκαιρία της έκθεσης παρουσιάζονται οι τρείς αυτές ενότητες με πλούσιο φωτογραφικό υλικό που αναπλάθει το αισθητικό κλίμα της κάθε εποχής. Μέχρι σήμερα στις νέες μορφές έχει δημιουργηθεί ένα σημαντικό αρχείο για την σύγχρονη ελληνική τέχνη που αποτελεί καρπό πολύχρονης προσπάθειας. Σ΄ αυτό στηρίχτηκε η τεκμηρίωση των όσων περιλαμβάνει το βιβλίο και η έκθεση.
Με την παρουσίαση της έκθεσης και της έκδοσης, κλείνει ένας κύκλος πορείας και η αίθουσα τέχνης Νέες Μορφές αλλάζει νομικό καθεστώς. Ίδρυσε ήδη έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό με τίτλο ινστιτούτου σύγχρονης ελληνικής τέχνης.
Mουσείο Μπενάκη
Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου
Ώρες λειτουργίας
Τετάρτη, Πέμπτη, Κυριακή 10:00 – 18:00
Παρασκευή & Σάββατο 10:00 – 22:00
Δευτέρα & Τρίτη κλειστά
Τ: 210 3453111
Εγκαίνια
Τρίτη, 22 Σεπτεμβρίου 2009
Διάρκεια
22 Σεπτεμβρίου – 20 Νοεμβρίου 2009
