Με πέντε νέες εκθέσεις, που θα εγκαινιαστούν στις 8 Μαρτίου, συνεχίζεται, στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, ο αποκλειστικά αφιερωμένος στις γυναίκες και στους καλλιτέχνες που αυτοπροσδιορίζονται ως θηλυκότητες, ο εκθεσιακός κύκλος υπό τον ευρύτερο τίτλο-ομπρέλα «Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» (What if Women Ruled the World?), εμπνευσμένος από το ομώνυμο έργο σε νέον της Yael Bartana (2017), που κοσμεί τη Βόρεια και τη Νότια πρόσοψη του κτηρίου του, και είναι εμφανές στην άνοδο και την κάθοδο της Λεωφ. Συγγρού.
Ο θεματικός αυτός κύκλος, πρωτοβουλία της καλλιτεχνικής διευθύντριας του ΕΜΣΤ Κατερίνας Γρέγου, βασίζεται σε ένα συχνά επαναλαμβανόμενο υποθετικό ερώτημα: Τι θα συνέβαινε αν η διακυβέρνηση του κόσμου είχε θηλυκά χαρακτηριστικά; Θα υπήρχε λιγότερη βία; Θα παρατηρούσαμε περισσότερη δικαιοσύνη στη διακυβέρνηση; Θα σήμαινε αυτό το τέλος των πολέμων και των ένοπλων συγκρούσεων και αδιεξόδων; Θα ήταν τα ανθρώπινα δικαιώματα σε καλύτερη μοίρα; Θα ήταν η οικονομική πολιτική πιο δίκαιη και με μεγαλύτερη μέριμνα για το περιβάλλον και τον κόσμο πέραν των ανθρώπων; Ή θα υπήρχε η ίδια εμμονή με το κέρδος, ανεξάρτητα από το ανθρώπινο και περιβαλλοντικό κόστος, και ο εγωιστικός ανθρωποκεντρισμός που μας έχει οδηγήσει στα σημερινά αδιέξοδα; Θα βλέπαμε περισσότερες συζητήσεις και συμβιβασμούς; Και, εντέλει, θα βιώναμε περισσότερη στοργή και ενσυναίσθηση στον κόσμο; Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την πολιτική πόλωση και αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις, μοιάζει να είναι η κατάλληλη στιγμή να τεθεί αυτό το ερώτημα αλλά και να αποκατασταθούν ανισότητες μέσα στην ίδια την κυρίαρχη ιστορία της τέχνης, που για χρόνια περιθωριοποίησε ή κατέστησε αόρατες τόσες γυναίκες δημιουργούς, πόσο μάλλον σε μια χώρα όπως την Ελλάδα όπου, έως τώρα, δεν υπήρξε οργανωμένο φεμινιστικό κίνημα στα εικαστικά.
Στα εγκαίνια των εκθέσεων (08.03.2024), Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, στις 19.30 & 20.30 θα πραγματοποιηθεί στο φουαγιέ του Μουσείου η περφόρμανς της Claudia Comte με την ερμηνεύτρια Andrea Tortosa Vidal στα πλαίσια της εγκατάστασης της Comte στο φουαγιέ του Μουσείου. Στις 21.30 θα πραγματοποιηθεί η μουσική περφόρμανς της Jeanna Criscitiello στον εκθεσιακό χώρο του ισογείου.
Πρόγραμμα
Yael Bartana Κι‘ αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο [What if Women Ruled the World] Πρόσοψη κτηρίου ΕΜΣΤ
08.03-10.11.2024
Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης
Yael Bartana Δύο λεπτά πριν τα μεσάνυχτα [Two Minutes to Midnight] Αμφιθέατρο μεσοπατώματος
ΕΜΣΤ 08.03-27.10.2024
Συντονισμός: Σταμάτης Σχιζάκης
Η Yael Bartana έχει αναπτύξει εδώ και είκοσι χρόνια μια καλλιτεχνική πρακτική που αξιοποιεί κυρίως το βίντεο και την κινούμενη εικόνα με σκοπό να εξετάσει λιγότερο γνωστές πτυχές της ιστορίας καθώς και περιστατικά που έχουν επηρεάσει τη διαμόρφωση συλλογικών ταυτοτήτων και συνειδήσεων. Ιστορικές πολιτικές ομιλίες, διαδηλώσεις, ακτιβιστικές δράσεις και άλλα συμβάντα του παρόντος ή του πρόσφατου παρελθόντος καταγράφονται, επανεκτελούνται ή διασκευάζονται με σκοπό την κριτική επανεξέτασή τους. Με τον ίδιο στόχο και παράλληλα με την χαρακτηριστική της οπτικοακουστική πρακτική, η Yael Bartana δημιουργεί εγκαταστάσεις με νέον όπου φράσεις, δηλώσεις, συνθήματα αποκτούν γλυπτική υπόσταση ενώ αποτελούν παράλληλα σύμβολα ενός ακόμα απραγματοποίητου πολιτικού οράματος. Το έργο σε νέον What if Women Ruled the World [Κι’ αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο] (2016) προσαρμόστηκε ως εγκατάσταση μεγάλης κλίμακας, σε δύο γλώσσες, Ελληνικά και Αγγλικά, στην βόρεια και νότια πρόσοψη του κτηρίου Φιξ, θέτοντας πλέον το αρχέτυπο ερώτημα στους διερχόμενους της λεωφόρου Συγγρού. Στο πλαίσιο της ίδιας θεματικής και σε συνάρτηση με τον κύκλο εκθέσεων του ΕΜΣΤ, παρουσιάζεται και το βίντεο Two Minutes To Midnight [Δύο λεπτά πριν τα μεσάνυχτα], 2021, ένα έργο διάρκειας 47 λεπτών βασισμένο στην δίωρη περφόρμανς του 2017 με τίτλο What if Women Ruled the World? Εδώ παρακολουθούμε να εξελίσσεται το σενάριο μιας πιθανής πυρηνικής σύρραξης σε έναν χώρο που αποτελεί αντίγραφο του σκηνικού της ταινίας Dr. Strangelove (1964). Σε αντίθεση με την ταινία του Στάνλευ Κιούμπρικ, το συμβούλιο της απειλούμενης χώρας αποτελείται μόνο από γυναίκες που έχουν αναγνωριστεί για την ειδίκευσή τους σε πεδία όπως η άμυνα, ο ειρηνικός ακτιβισμός, η φιλανθρωπία και η πολιτική. Στο έργο βλέπουμε αφενός μια χιουμοριστική αντιμετώπιση σοβαρών ζητημάτων, και αφετέρου την πρακτική αντιμετώπιση μιας παγκόσμιας απειλής με τρόπο εναλλακτικό και ριζικά διαφορετικό από το μοντέλο της κυρίαρχης πατριαρχικής εξουσίας.
Η Yael Bartana γεννήθηκε στο Ισραήλ το 1970. Ζει και εργάζεται στο Βερολίνο και το Άμστερνταμ. Κατά τη δεκαετία του 1990 σπούδασε στην Ιερουσαλήμ (Bezalel Αcademy), στη Νέα Υόρκη (School of Visual Arts) και στο Άμστερνταμ (Rijksakademie van Beeldende Kunsten). Το έργο της έχει εκτεθεί ανά τον κόσμο – ενδεικτικά: στο Εβραϊκό Μουσείο στο Βερολίνο (2021), στο Stedelijk Museum στο Άμστερνταμ (2015), στη Secession στη Βιέννη (2012), στο Moderna Museet στο Μάλμο (2010) και στο MoMA PS1 στη Νέα Υόρκη (2008). Έχει συμμετάσχει στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο (2014, 2010, 2006), στην Μπιενάλε του Βερολίνου (2012), στη Ντοκουμέντα 12 (2007), στην Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης (2005) και στη Μανιφέστα 4 (2002) και έχει λάβει πολλά διεθνή βραβεία για το έργο της – μεταξύ άλλων, το βραβείο του διεθνούς φεστιβάλ κινηματογράφου του Oberhausen (2010), το βραβείο Anselm Kiefer (2003), και, πιο πρόσφατα, τη διάκριση International Female Artists Summit Award (2023). Έργα της περιλαμβάνονται στις συλλογές σημαντικών μουσείων, όπως το MoMA στη Νέα Υόρκη, η Tate Modern στο Λονδίνο, το Centre Pompidou στο Παρίσι. Το 2024 θα εκπροσωπήσει τη Γερμανία στην 60η Μπιενάλε της Βενετίας (μαζί με τον Ersan Mondtag).
Claudia Comte
The Origin of the Shockwave Ripple Effect (yellow and turquoise) [Η προέλευση του φαινομένου του κρουστικού κύματος – κίτρινο και τυρκουάζ]
Nέα παραγωγή του ΕΜΣΤ
08.03.2024-12.01.2025
Χώρος έκθεσης: Φουαγιέ ΕΜΣΤ
Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη
Η προέλευση του φαινομένου του κρουστικού κύματος (κίτρινο και τυρκουάζ), 2024, είναι ένα νέο έργο της Claudia Comte, ειδικά για το ΕΜΣΤ. Πρόκειται για μια εντυπωσιακή τοιχογραφία 30 μέτρων που συνδέει τον κεντρικό χώρο του Μουσείου με το φουαγιέ της εισόδου. Το έργο αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της καλλιτεχνικής πρακτικής της Comte που συνδυάζει παραδοσιακές χειροτεχνικές διαδικασίες και σύγχρονη τεχνολογία, με ένα λεξιλόγιο που παραπέμπει σε οργανικά μοτίβα μορφολογίες. Η Comte είναι γνωστή για τις in-situ εγκαταστάσεις, τους πίνακες και τα γλυπτά που αντλούν από τα περίπλοκα μοτίβα και σχήματα που ενυπάρχουν μέσα στην φύση, όπως κύματα, ηχητικά μοτίβα, κάκτοι και σχηματισμοί βράχων. Οι τοιχογραφίες της – που δημιουργούνται ψηφιακά και κατόπιν πραγματοποιούνται με την χρήση βινυλίου, στένσιλ και ζωγραφικής απ’ ευθείας στον τοίχο – μοιάζουν σχεδόν σαν παραισθησιογόνες οπτικές πανδαισίες που καθηλώνουν και περιβάλλουν τους θεατές. Το έργο της δανείζεται αναφορές από την λαϊκή κουλτούρα, τη φύση, τα πολιτιστικά σύμβολα και τα καλλιτεχνικά ρεύματα όπως η Op Αrt, η Concrete Αrt και η Pop Αrt. Το έργο The Origin of the Shockwave Ripple Effect (κίτρινο και τυρκουάζ) είναι χαρακτηριστικό της καλλιτεχνικής πρακτικής της καλλιτέχνιδας. Η τοιχογραφία διακρίνεται από ένα εντυπωσιακό εφέ κυματισμού, δημιουργώντας μια δυναμική οπτική κίνηση. Αυτός ο κυματισμός τυλίγεται γύρω από ένα κοίλο σώμα, δημιουργώντας αντιθετικές αντιλήψεις σε κάθε πλευρά. Μία χρωματική διαβάθμιση που ρέει από το τυρκουάζ στο κίτρινο, και καταλήγει στο λευκό, απηχεί τη ζωντάνια και την ποικιλομορφία της φύσης. Η προέλευση του φαινομένου του κρουστικού κύματος (κίτρινο και τυρκουάζ), είναι μια περίπλοκη χορογραφία χρωμάτων και μορφών που συντονίζεται με την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του Μουσείου. Οι τυρκουάζ οριζόντιες γραμμές μιμούνται την κίνηση των κυμάτων, οδηγώντας τους επισκέπτες μέσα στο χώρο. Αυτές οι γραμμές μετατρέπονται σε μια πιο γραμμική μορφή καθώς συγχωνεύονται με την κίτρινη ζώνη, καταλήγοντας τελικά σε ένα ασπρόμαυρο μοτίβο που μοιάζει με σπόρους. Το έργο λειτουργεί σαν μεταφορά πάνω στον αντίκτυπο της ανθρώπινης δραστηριότητας στη φύση, θυμίζοντας πώς ακόμη και οι πιο μικρές ενέργειες μπορούν να δημιουργήσουν κυματισμούς αλλαγής, όπως μια σταγόνα νερού δημιουργεί άπειρα κύματα. Θολώνοντας τα όρια μεταξύ τέχνης, φύσης και αρχιτεκτονικής, το έργο προσφέρει στους επισκέπτες μια μοναδική οπτική και αισθητηριακή εμπειρία.
Η εικαστική έρευνα της Claudia Comte ξεκινάει από ένα μακροχρόνιο ενδιαφέρον που έχει γύρω από την ιστορία και την αποτύπωση της μνήμης των βιομορφικών μορφών μέσω παραδοσιακών χειρωνακτικών πρακτικών, αλλά και βιομηχανικές και μηχανικές τεχνολογίες. Οι επιτόπιες (in-situ) εγκαταστάσεις της συνδυάζουν μνημειώδεις τοιχογραφίες και γλυπτά εμπνευσμένα από οργανικά μοτίβα και τη μορφολογία, αποδεικνύοντας τη «νοημοσύνη» και τις μεταμορφωτικές ικανότητες του οικολογικού κόσμου. Η Comte έχει παρουσιάσει τη δουλειά της σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις διεθνώς, όπως στα εξής: Globus Public Art Project/Fondation Beyeler, Ελβετία (2023), Foundación Casa Wabi, Puerto Escondido, Μεξικό (2023), Museum Haus Konstruktiv, Ζυρίχη, Ελβετία (2022), Desert X AlUla, Σαουδική Αραβία (2022), The Dreamers, Salon 58th October – Biennale Βελιγραδίου, Βελιγράδι, Σερβία (2021), Museo Nacional Thyssen – Bornemisza, Μαδρίτη, Ισπανία (2021); Copenhagen Contemporary, Κοπεγχάγη, Δανία (2019); Castello di Rivoli, Τορίνο, Ιταλία (2019). Η Claudia Comte γεννήθηκε στο 1983 στο Grancy της Ελβετίας. Ζει και εργάζεται στην Βασιλεία.
Hadassah Emmerich Epicurean Eden [Eπικούρειος Εδέμ]
Νέα Παραγωγή του ΕΜΣΤ
08.03.2024
Χώρος έκθεσης: Χώρος εκπαιδευτικών προγραμμάτων – Μεσοπάτωμα
Συντονισμός καλλιτεχνικής παραγωγής: Γιάννης Αρβανίτης
Η Hadassah Emmerich είναι γνωστή για τις πολύχρωμες, τολμηρές, πληθωρικές τοιχογραφίες της και τα ζωγραφικά της έργα στα οποία πλέκονται περίτεχνα στυλιζαρισμένες απεικονίσεις εξωτικών φρούτων, μελών του ανθρώπινου σώματος και φυσικών στοιχείων. Το έργο της αντανακλά μια εμβυθιστική και ενστικτώδη εξερεύνηση του σώματος και της ταυτότητας, περιηγούμενο στα πεδία του αισθητηριακού και του αισθησιακού, ενώ παράλληλα διερευνά την εμπορευματοποίηση της επιθυμίας, του ερωτικού και του εξωτικού. Ο αισθησιασμός της ζωγραφικής της δεν εντοπίζεται μόνο στην επιφάνεια της εικόνας, αλλά και στην εκλεπτυσμένη χρήση του χρώματος και στην πρωτότυπη, άρτια τεχνική εκτέλεση. Από το 2016, η Emmerich επινόησε μια νέα τεχνική ζωγραφικής, χρησιμοποιώντας στένσιλ που κόβει από δάπεδο βινυλίου και στη συνέχεια τα καλύπτει με μελάνι και τα αποτυπώνει σε καμβά, χαρτί ή τοίχο. Με αναφορές στην οπτική γλώσσα της διαφήμισης και της Pop Art, δημιουργεί εικόνες που επικεντρώνονται στο γυναικείο σώμα, καταγράφοντας το παράδοξο της ταυτόχρονης έλξης και της απώθησης, της οικειότητας και της ψυχρής αποστασιοποίησης, της αποπλάνησης και της κριτικής αποτίμησης. Για την πρώτη παρουσίαση της στην Ελλάδα, η Emmerich έχει δημιουργήσει μια νέα μεγάλης κλίμακας τοιχογραφία σχεδιασμένη ειδικά το ΕΜΣΤ, που καλύπτει ένα μέρος του ισογείου και του ημιώροφου του Μουσείου και καταλαμβάνει τον εκπαιδευτικό του χώρο, μεταμορφώνοντάς τον ριζικά σε ένα καθηλωτικό και πολύχρωμο Gesamtkunstwerk, ιδανικό για παιδιά.
Η Hadassah Emmerich σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μάαστριχτ, στο HISK – Higher Institute of Fine Art, Γάνδη και στο Goldsmiths College του Λονδίνου. Στις πρόσφατες εκθέσεις της περιλαμβάνονται: False Flat, Mουσείο Bonnefanten, Μααστριχτ (2022), AbrasiveParadise, Kunsthal KAdE, Άμερσφορτ, NL (2022), Trailblazers, 150 Xρόνια Βασιλικού Βραβείου για την Ζωγραφική, Βασιλικό Ανάκτορο, Άμστερνταμ (2021), BXL Universel II: multipli.city, CENTRALE Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, Βρυξέλλες, (2021), Buah Tangan, ISA Art Gallery, Τζακάρτα (2020), The Great Ephemeral Skin, De Garage, Μέχελεν, (2019). H Hadassah Emmerich γεννήθηκε στο Ηeerlen της Ολλανδίας το 1974. Ζει και εργάζεται στις Βρυξέλλες. Το έργο της βρίσκεται σε πολυάριθμες δημόσιες συλλογές, μεταξύ των οποίων: MuZee, Οστένδη, στις συλλογές του Φλαμανδικού Κοινοβουλίου και της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης του Βελγίου, Βρυξέλλες, στο Gemeentemuseum – Moυσείο του Δήμου της Χάγης, στο Ολλανδικό Υπουργείο Εξωτερικών, Χάγη, και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Άρνεμ, Ολλανδία.
Lola Flash
SALT [Αλάτι]
08.03-10.11.2024
Χώρος έκθεσης: Χώρος κοινού, 2ος όροφος
Επιμέλεια: Ιόλη Τζανετάκη
Το ΕΜΣΤ ανακοινώνει την πρώτη ατομική παρουσίαση στην Ελλάδα της διεθνώς αναγνωρισμένης φωτογράφου Lola Flash. Δουλεύοντας στην πρώτη γραμμή της queer αναπαράστασης για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, η Lola Flash με το έργο προκαλεί της προκαταλήψεις και τα στερεότυπα για το φύλο, τη σεξουαλικότητα και τη φυλή. Ενεργό μέλος του ACT UP (AIDS Coalition to Unleash Power) κατά την περίοδο της επιδημίας του AIDS στη Νέα Υόρκη, η Flash εμφανίστηκε στην εμβληματική αφίσα “Kissing Doesn’t Kill” του 1989. Η τέχνη και ο ακτιβισμός τους συνδέονται βαθιά, τροφοδοτώντας μια δια βίου δέσμευση για την προβολή και τη διατήρηση της κληρονομιάς των ΛΟΑΤΚΙ+ και των έγχρωμων κοινοτήτων παγκοσμίως. Η σειρά SALT (2011-σε εξέλιξη) που παρουσιάζεται στο Μουσείο είναι μια σειρά πορτραίτων που απεικονίζουν σημαντικές ηλικιωμένες γυναικείες προσωπικότητες (άνω των εβδομήντα ετών), οι οποίες είχαν σιωπηλό αντίκτυπο στον κόσμο τους και εξακολουθούν να ασχολούνται με πάθος με το έργο της ζωής τους. Σε μια κουλτούρα όπου η ομορφιά ταυτίζεται με τη νεότητα, αυτές οι γυναίκες δεν είναι μόνο όμορφες αλλά και καταξιωμένες και έχουν σημαντική συνεισφορά στην κοινωνία. Αυτή η συγκινητική σειρά πορτρέτων αντικατοπτρίζει τη σοφία, την γοητεία, την ελκυστικότητα και τη δύναμή τους, η οποία συχνά δεν λαμβάνεται υπόψη λόγω ηλικιακής προκατάληψης, ιδιαίτερα κατά των γυναικών. Τα θέματα της σειράς Salt περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την Tony Parks – φωτογράφο και κόρη του θρυλικού φωτογράφου Gordon Parks, την Koho – μια αριστοτέχνη ζωγράφο sumi-e, και τη διάσημη ακτιβίστρια Esther Cooper Jackson. Οι γυναίκες φωτογραφήθηκαν εκεί όπου αισθάνονταν πιο οικεία, προκειμένου να αποτυπωθεί η υφή του ιδιωτικού τους χώρου. Το SALT στοχεύει να αμφισβητήσει κοινωνικό παραγκωνισμό και την αορατότητα που βιώνουν οι ηλικιωμένες γυναίκες και να αναδείξει τις βαθιά ριζωμένες πολιτισμικές και κοινωνικές προκαταλήψεις που τις απομακρύνουν από τη δημόσια σφαίρα. Η δουλειά της Flash παραπέμπει στην παράδοση της προσωπογραφίας του εικοστού αιώνα, χρησιμοποιώντας μια φωτογραφική μηχανή μεγάλου μεγέθους 4×5, καθώς πιστεύει ότι αυτή η διαδικασία μεταφέρει τη σημασία της συνεδρίασης για το θέμα και αποδίδει μια πιο αληθινή εικόνα.
Η Lola Flash εργάζεται ως καλλιτέχνης που ασκεί το επάγγελμα στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο με πολυάριθμες διεθνείς εκθέσεις και αναθέσεις τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Η Flash έλαβε το πτυχίο της από το Maryland Institute και το μεταπτυχιακό της από το London College of Printing, Ηνωμένο Βασίλειο. Εργάζεται κυρίως στην προσωπογραφία, ασχολούμενη με εκείνους που συχνά θεωρούνται αόρατοι. Το έργο τους περιλαμβάνεται σε σημαντικές συλλογές, όπως το Victoria and Albert Museum, το MoMA, το Whitney, το Museum of the African American of History and Culture και το Brooklyn Museum. H Flash είναι σήμερα μέλος της Kamoinge Collective και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Queer Art.
Μαλβίνα Παναγιωτίδη
Αll Dreams are Vexing [Όλα τα όνειρα είναι ενοχλητικά]
Νέα Παραγωγή του ΕΜΣΤ
08.03-02.06.2024
Χώρος έκθεσης: Project Room 2, 3ος όροφος
Επιμέλεια: Άννα Μυκονιάτη
Η έκθεση All Dreams Are Vexing | Όλα τα όνειρα είναι ενοχλητικά της Μαλβίνας Παναγιωτίδη είναι αποτέλεσμα της ενδελεχούς έρευνας που έκανε η καλλιτέχνιδα το καλοκαίρι του 2023 στις Σπέτσες, στο σπίτι όπου απομονώθηκε μετά τον πρόωρο θάνατο των δύο παιδιών της -από φυματίωση- η πρώτη Ελληνίδα ζωγράφος, Ελένη Μπούκουρα Αλταμούρα (1821-1900). Την περίοδο εκείνη η Αλταμούρα κατέφυγε στον πνευματισμό, σε μια προσπάθεια να επανασυνδεθεί με τα παιδιά της, αφήνοντας πίσω της αρκετούς θρύλους αλλά και ένα grimoire, ένα «μαγικό» χειρόγραφο με ξόρκια. Το Project Room 2 του ΕΜΣΤ μεταμορφώνεται σε ένα εμβυθιστικό σκηνικό, έναν «μαγικό» χώρο όπου γλυπτά από γυαλί, κερί και χαλκό συνδιαλέγονται με ένα βίντεο και ένα ηχητικό έργο. Με μια καλλιτεχνική πρακτική που εστιάζει στα σημεία τομής του αποκρυφιστικού μοντερνισμού, της λειτουργίας του φαντασιακού και της ανοίκειας ανθρώπινης συμπεριφοράς σε διαφορετικές κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, η Μαλβίνα Παναγιωτίδη επανεξετάζει τον μύθο της «τρελής γυναίκας στη σοφίτα». Η έκθεση δομείται μέσα από δύο ερευνητικές κατευθύνσεις, πρώτον την επαναπραγμάτευση του σπιτιού της Μπούκουρα- Αλταμούρα ως συμβόλου θαλπωρής και εγκλεισμού, ως δεύτερου δέρματος που την προστατεύει αλλά και την πνίγει ταυτόχρονα. Και δεύτερον την οικειοποίηση συμβόλων από το «μαγικό» χειρόγραφο της Μπούκουρα-Αλταμούρα, από τα ελάχιστα που σώζονται στην ελληνική γραμματεία, και αφετέρου την επανανοηματοδότησή τους ως φορέων μνήμης. Εισερχόμενος στην έκθεση, ο θεατής διεισδύει στους διαδρόμους του σπιτιού αλλά και του μυαλού της Ελένης Μπούκουρα-Αλταμούρα. Καθώς τα κέρινα γλυπτά καίγονται και μεταμορφώνονται, τα μέρη από φυσητό γυαλί, που παραπέμπουν σε αναπνοές, φαντάσματα, ενέργεια ενός αόρατου κόσμου, συμβολίζουν το ανείπωτο και το αποσιωπημένο, ενώ τα χάλκινα στοιχεία των γλυπτικών της συνθέσεων – ανθρώπινα όργανα, πλοκάμια, μίσχοι φυτών, λουλούδια (ή όλα αυτά μαζί;) – γίνονται μια σταθερά που μας κρατά γειωμένους και παρόντες στο εδώ και τώρα.
Η Μαλβίνα Παναγιωτίδη γεννήθηκε στον Αθήνα όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Art in Context στο Universität der Künste στο Βερολίνο. Έχει βραβευτεί με το Πρόγραμμα Υποστήριξης Καλλιτεχνών Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (2018) και με το Έπαθλο Σπυρόπουλου (2016). Επιλεγμένες εκθέσεις: Plásmata II: Ioannina, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Ιωάννινα (2023), Ο κύριος Ροβινσώνας Κρούσος έμεινε σπίτι: Περιπέτειες σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα (2021), When You Touch About Me, I Think Myself, SIGNS, Κωνσταντινούπολη (2020), Gone Today, Here Tomorrow, AnnexM-Μέγαρο Μουσικής, Αθήνα (2019), Αστερισμοί στο χώμα, ΝΕΟΝ & Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Κτίριο Αρχαιολογικής Συλλογής Κουφονησίου (2018), The Equilibrists, Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ & New Museum, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα (2016), Hypnos Project, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Αθήνα (2016), The Predictions of a One-Night King, Chalet Society, Παρίσι (2015), A Monument for the First Homosexual Emancipation Movement, HKW, Βερολίνο (2015). Είναι ιδρυτικό μέλος της ομάδας Anacolutha (2022) και της καλλιτεχνικής ερευνητικής ομάδας Σαπρόφυτα (2009).
ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ ΤΗΣ CLAUDIA COMTE
How to Grow and Still Stay the Same Shape [Πώς να μεγαλώνεις και να παραμένεις στο ίδιο σχήμα]
Διάρκεια: 10′
Χορεύτρια: Andrea Tortosa Vidal
Μουσική: Egon Elliut
8 Μαρτίου στις 19.30 & 20.30 στον χώρο του έργου της Claudia Comte
Η τέταρτη στη σειρά των περφόρμανς της Claudia Comte, το How to Grow and Still Stay the Same Shape [Πώς να μεγαλώνεις και να παραμένεις στο ίδιο σχήμα] είναι μια παιγνιώδης χορογραφία σε διάλογο με την νέα in-situ τοιχογραφία της καλλιτέχνιδας The Origin of the Shockwave Ripple Effect στο ισόγειο του ΕΜΣΤ. Σε χορογραφία της ίδιας της καλλιτέχνιδας και εκτέλεση της Andrea Tortosa Vidal, χορεύτρια στο Ballett Theater της Βασιλείας, οι κινήσεις ερμηνεύουν τις στοιχειώδεις μορφές ζωής που εκφράζονται στο οπτικό μοτίβο της τοιχογραφίας. Αντλώντας από την αρχαία παράδοση της μίμησης, η Comte δημιουργεί μια αλληγορία όπου η φανταστική μίμηση των φυσικών φαινομένων έχει σαν στόχο την δημιουργία της ενσυναίσθησης. Μέσα από την ερμηνεία της, η καλλιτέχνις μας ξεναγεί στα ρυθμικά μοτίβα των φυσικών φαινομένων που αποτελούν το σύμπαν της δουλειάς της στο ΕΜΣΤ. Με τον τρόπο αυτό, μας τοποθετεί σε δυναμική σχέση με τα ωστικά κύματα, το φως και τις αισθητηριακές εμπειρίες της χλωρίδας και της πανίδας που ενσωματώνονται μέσα στη ρευστότητα της ανθρώπινης κίνησης. Η μουσική είναι του μακροχρόνιου συνεργάτη της
Comte, Egon Elliut.
JEANNA CRISCITIELLO
…and then there was EVE [Και μετά ήταν η Εύα]
8 ΜΑΡΤΙΟΥ στις 21.30
Το …and then there was EVE είναι μια σόλο μουσική περφόρμανς που επικεντρώνεται σε ζητήματα γυναικείας ταυτότητας. Προκειμένου να χτιστεί μια πολυεπίπεδη ανθρώπινη εμπειρία, δημιουργείται ένα αρχέτυπο μέσω των πολλαπλών απαντήσεων των συμμετεχόντων, που καλούνται να ονομάσουν την προσωπική τους ηρωίδα και να τη συνδέσουν με ένα αντικείμενο. Η ηρωίδα (αντιηρωίδα) τους είναι οποιαδήποτε γυναίκα, της οποίας οι πράξεις, οι δημιουργίες ή η φιλοσοφία άλλαξαν την αντίληψή τους περί αυτενέργειας, και θα μπορούσε να είναι από φανταστικός χαρακτήρας ή μέλος της οικογένειάς τους έως κάποια ιστορική προσωπικότητα. Το αντικείμενο, από την άλλη, θα μπορούσε να είναι ένα βιβλίο ή έργο τέχνης, μια φωτογραφία… Βάσει αυτών των απαντήσεων, γράφονται η μουσική και το κείμενο και κατασκευάζεται μια νέα αφήγηση. Η EVE είναι τελικά η πρωταγωνίστρια της δικής της ιστορίας.
Οι ηρωίδες της περφόρμανς είναι ένα ποικίλο καστ: από τα μέλη μιας οικογένειας έως την ποιήτρια Sophie Podolski, τις κινηματογραφίστριες Chantal Akerman και Maya Deren, τις συγγραφείς Marguerite Duras και Susan Sontag, την πιονέρο της αμερικανικής Άγριας Δύσης Calamity Jane, την οικολόγο ακτιβίστρια Julia Butterfly, την αρχιτέκτονα Denise Scott Brown, τη ζωγράφο Alice Neel, ή ακόμα και την αειθαλή λογοτεχνική ηρωίδα Πίπη Φακιδομύτη. Αμφισβητώντας τις έννοιες της ομορφιάς, της επιτυχίας και της ανεξαρτησίας και επιχειρώντας να σπάσει ταμπού γύρω από την αιδώ και την αναίδεια, την αποτυχία, τη γήρανση, τη μητρότητα, την ευαλωτότητα και τον εθισμό, χρησιμοποιώντας φωνητικά εφέ και μια επιτελεστική σωματική γλώσσα, η EVE καθίσταται το κέντρο της προσοχής. Βάση του έργου αυτού είναι ένα ενδιαφέρον για τα γεγονότα και τους μύθους που γίνονται συνυφασμένες πραγματικότητες, είτε προσωπικές είτε από αφηγήσεις. Παράλληλα, το έργο διερευνά τις έννοιες της ταυτότητας, της πολλαπλότητας, της μνήμης, της μεταβίβασης, της επανεφεύρεσης και της ανθεκτικότητας.
Η Jeanna Criscitiello είναι Αμερικανίδα φωνητική καλλιτέχνιδα, εγκατεστημένη στις Βρυξέλλες, η οποία δουλεύει με τη μουσική και τον ήχο εξερευνώντας συγχρόνως συνθέσεις προφορικού λόγου που διαμορφώνονται μέσω της περφόρμανς. Υπέγραψε συμβόλαιο με την πολυεθνική δισκογραφική εταιρεία MCA στα δεκάξι της, συμμετείχε στο τραγούδι “Call a Wave” του Malcolm McLaren (από το άλμπουμ του, Waltz Darling), ενώ συγχρόνως εργαζόταν ως ηθοποιός και μοντέλο. Ενώ ήταν ακόμα μαθήτρια στο Emerson College της Βοστόνης, ταξίδεψε και αργότερα εγκαταστάθηκε στην Ευρώπη. Έχει συνεργαστεί δισκογραφικά με διάφορους καλλιτέχνες, από τον Marc Moulin (Telex) έως τον Richard Jonckheere των Front 242. Έχει κυκλοφορήσει δύο σόλο EP (Wounded και All the Glory). Η μετάβασή της προς μια ευρύτερη καλλιτεχνική πρακτική ξεκινά με τη δημιουργία του …and then there was EVE. Η σύνθεση, η ενορχήστρωση, η παραγωγή και η ερμηνεία όλης της μουσικής είναι της ίδιας της Criscitiello.
