Τζουζέππε Βέρντι
Λυρικό δράμα σε τέσσερα μέρη
Ποιητικό Κείμενο Τεμίστοκλε Σολέρα

Νέα παραγωγή
26, 27, 28, 29 Ιουλίου 2011
Έναρξη 21.00

Ο Ναμπούκο, η δημοφιλής όπερα του Τζουζέπε Βέρντι, παρουσιάζεται από την Εθνική Λυρική Σκηνή στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού για τέσσερις παραστάσεις (26, 27, 28, 29 Ιουλίου 2011).

Την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Ε.Λ.Σ., διευθύνει υπό την έμπειρη μπαγκέτα του ο αρχιμουσικός Ηλίας Βουδούρης.

Ο Ηλίας Βουδούρης είναι απόφοιτος της Ανώτατης Μουσικής Ακαδημίας Βερολίνου (δίπλωμα διεύθυνσης ορχήστρας, 1983). Από το 1984 συνεργάζεται ανελλιπώς ως αρχιμουσικός με όλες τις ελληνικές ορχήστρες και εμφανίζεται τακτικά σε Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, ΜΜΑ και ΜΜΘ. Έχει διευθύνει γνωστές ορχήστρες σε Γερμανία, Αυστρία, Τουρκία, Βουλγαρία, Ιταλία, Γαλλία, Ισραήλ, Ουγγαρία, Πορτογαλία, Ρωσία, Ουρουγουάη και Κίνα. Στο ρεπερτόριό του περιλαμβάνονται τα σημαντικότερα συμφωνικά έργα και ορατόρια, όπως επίσης 60 όπερες του διεθνούς ρεπερτορίου. Έχει πραγματοποιήσει πολλές ηχογραφήσεις με τις εταιρείες LEGEND και EMI, καθώς και για την Ελληνική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση. Από το 1999 κατέχει θέση προϊσταμένου της Ορχήστρας της ΕΛΣ.

Τη σκηνοθεσία της όπερας Ναμπούκο υπογράφει ο Βασίλης Νικολαΐδης.

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και θεατρολογία στο Παρίσι (σκηνοθεσία όπερας). Δημοσίευσε το βιβλίο Μαρία Κάλλας – Οι μεταμορφώσεις μιας τέχνης (1982). Από το 1985 έχει σκηνοθετήσει περίπου 65 έργα σε Εθνικό Θέατρο, ΕΛΣ, ΜΜΑ, ΚΘΒΕ και σε πολλά ΔΗΠΕΘΕ. Έχει τιμηθεί με το βραβείο σκηνοθεσίας Κάρολος Κουν και το βραβείο Ένωσης Κριτικών. Από το 1984 εργάζεται ως παραγωγός στο Τρίτο Πρόγραμμα. Από το 1988 σκηνοθετεί στο ραδιόφωνο. Διατέλεσε μέλος του ΔΣ της ΕΛΣ (1984). Επιμελήθηκε τις εκδόσεις των προγραμμάτων της Ορχήστρας των Χρωμάτων επί Μάνου Χατζιδάκι, καθώς και εκδόσεις δίσκων. Έχει αρθρογραφήσει σε περιοδικά, όπως Τέταρτο, Δίφωνο, και έχει διδάξει υποκριτική στα ωδεία Φίλιππος Νάκας, Athenaeum. Από τον Οκτώβριο του 2007 είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου.

Τον κεντρικό ρόλο της Αμπιγκαΐλλε θα ερμηνεύσουν, η Αμαρίλλι Νίτσα (26, 28/7) και η Άντα Λουΐζ Μπόγκτζα (27, 29/7).

Η διάσημη ιταλίδα σοπράνο, Αμαρίλλι Νίτσα έκανε το ντεμπούτο της το 1993 στο ρόλο της Τσο – Τσο Σαν (Μαντάμα Μπαττερφλάϊ) στο Flavio Vespasiano Theatrer στο Rieti. Έχει συμμετάσχει σε γνωστά Ιταλικά αλλά και διεθνή Φεστιβάλ όπως: Wiener Staatsoper (Τόσκα) Fondazione Arena di Verona (Αΐντα, Παλιάτσοι, Η εύθυμη χήρα, Τόσκα, Μανόν Λεσκώ), Teatro del Maggio Musicale Fiorentino (Mαντάμα Μπαττερφλάϊ, Παλιάτσοι), Teatro Regio di Torino (Έντγκαρ), Teatro Lirico di Cagliari (Παλιάτσοι), Teatro Carlo Felice di Genova (Μαντάμα Μπαττερφλάϊ, Τροβατόρε), Teatro San Carlo di Napoli (Οθέλλο, Μαντάμα Μπαττερφλάϊ), Deutsche Oper Berlin (Αΐντα, Παλιάτσοι), State Kremline Palace (Παλιάτσοι), Nice Opera (Μανόν Λεσκώ), Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αΐντα), Tokyo New National Theatre (Tόσκα, Τροβατόρε), Tokyo Bunka Kaikan (Tόσκα, Δύναμη του πεπρωμένου) κ.ά.
2003, 2010).

Η διακεκριμένη Τσέχα σοπράνο, Άντα Λουΐζ Μπόγκτζα ξεκίνησε την καριέρα της στην Κρατική Όπερα και το Εθνικό Θέατρο της Πράγας. Μεταξύ των κυριοτέρων ρόλων που έχει τραγουδήσει είναι οι εξής: Αμπιγκαΐλε (Ναμπούκο), Αμέλια ( Χορός των μεταμφιεσμένων), Ντόννα Άννα (Ντον Τζοβάννι), Δεισδαιμόνα (Οθέλλο), Ελιζαμπέτα (Ντον Κάρλο), Λεονόρα (Τροβατόρε) κ.ά. Επίσης, έχει τραγουδήσει Αΐντα στην Vienna Stage Opera, Berlin Stage Opera, Deutsche Oper Berlin και Opera Leipzig. Έχει ερμηνεύσει Tόσκα στο Maggio Musicale Fiorentino, Bavarian Stage Opera Munich, Frankfurt Opera, L’ Opéra National de Bordeaux, New Israeli Opera Tel-Aviv-Yafo, Grand Théâtre de Luxembourg, Arena di Verona, Ιαπωνία και Πράγα. Ένας άλλος σημαντικός ρόλος που έχει τραγουδήσει είναι η Λεονόρα (Τροβατόρε), στην Arena di Verona Hamburg Stage Opera, Budapest Stage Opera, Royal Opera Copenhagen και στο Teatro de la Maestranza. Επίσης έχει τραγουδήσει στο Tokyo Suntory Hall και στην Opéra de Marseille. Το 2005 έκανε την εμφάνισή της στην Opéra National de Paris Bastille στο πρωταγωνιστικό ρόλο της Ρούσαλκα, του Ντβόρζακ.

Τον ρόλο του Ναμπούκο θα ερμηνεύσουν ο Δημήτρης Πλατανιάς (26, 28 / 7) και ο Αλεξάντρου Αγκάκε (27, 29 /7).

Ο έλληνας βαρύτονος, Δημήτρης Πλατανιάς, έλαβε πτυχίο κιθάρας (τάξη Γιάννη Μαυρέα) και δίπλωμα μονωδίας (τάξη Μαρίας Μαρκέτου) από το Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας. Επίσης, σπούδασε αγγλική γλώσσα και φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με υποτροφία «Αλεξάνδρα Τριάντη» (2000), συνέχισε σπουδές όπερας υπό τη Μ.Τ. Protti στην Ιταλία. Από το 2004 μελετά με τον Άρη Χριστοφέλλη. Το ρεπερτόριό του περιλαμβάνει Μπάρναμπα (Τζοκόντα), Λεπορέλλο (Ντον Τζοβάννι), Μαρτσέλλο (Μποέμ), Φίγκαρο (Οι γάμοι του Φίγκαρο, ΕΛΣ), Ζεράρ (Αντρέα Σενιέ, Τeatro Sociale, Rovigo), Ναμπούκο (Fondazione Arturo Toscanini), καθώς και Αμονάσρο (Αΐντα, Όπερα Θεσσαλονίκης). Έχει συμπράξει με πολλές συμφωνικές ορχήστρες, όπως Βασιλική Ορχήστρα Λονδίνου, Ορχήστρα των Χρωμάτων, ΚΟΑ και ΚΟΘ.

O Αλεξάντρου Αγκάκε, ρουμάνος βαρύτονος, γεννήθηκε στην Κλουζ. Το ρεπερτόριό του περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, τους ρόλους Εσκαμίγιο (Κάρμεν), Μπελκόρε (Το ελιξίριο του έρωτα), Ενρίκο (Λουτσία ντι Λάμμερμουρ), Άλφιο (Καβαλερία Ρουστικάνα), Μπάρναμπα (Τζοκόντα), Σκάρπια (Τόσκα), Ρενάτο (Χορός των μεταμφιεσμένων), Αμονάστρο (Αΐντα), Κόμη Ντι Λούνα (Ο τροβαβαδούρος), Ζερμόν (Τραβιάτα). Εμφανίζεται τακτικά σε σημαντικά λυρικά θέατρα, όπως η Βασιλική Όπερα Λονδίνου, Teatro alla Scala, Milan, Deutsche Oper Berlin, Μetropolitan Opera, New York, Τeatro Colon, Buenos Aires, Arena di Verona, Opéra National de Paris, Teatro Real, Madrid. Συνεργάστηκε με τους αρχιμουσικούς Georg Solti, Giuseppe Patané, James Levine, Daniele Gatti, Fabio Luisi. Διαθέτει εκτενή δισκογραφία.

Ιστορικά στοιχεία

Το έργο

Ο Ναβουχονόδωρ [Nabucodonosor / Nebuchadnezzar in English] –ή Ναμπούκο [Nabucco], όπως καθιερώθηκε μετά από παράσταση στην Κέρκυρα το 1844- αποτελείται από τέσσερα μέρη. Το ποιητικό κείμενο είναι του Τεμίστοκλε Σολέρα [Temistocle Solera] και βασίζεται στο θεατρικό Ναβουχοδονόσωρ των Ωγκύστ Ανισέ-Μπουρζουά [Auguste Anicet-Bourgeois] και Φρανσίς Κορνύ [Francis Cornue] (1836) όπως επίσης στο σενάριο ενός ομώνυμου μπαλέτου σε χορογραφία του Αντόνιο Κορτέζι [Antonio Cortesi] (1838). Η υπόθεση αφορά στην αιχμαλωσία των Εβραίων από τον βασιλιά της Βαβυλώνος Ναβουχοδονόσορα. Όταν στην αλαζονεία του εκείνος ζητά απ’ όλους να τον υμνούν ως θεό, τον πλήττει κεραυνός. Στρεφόμενος προς τον Ιεχωβά βρίσκει πάλι τα λογικά του, απελευθερώνει τους Εβραίους και συναινεί στην σχέση της πραγματικής κόρης του, της Φενένας, με τον Ισμαήλ, ανιψιό του βασιλιά της Ιερουσαλήμ. Στον Ιεχωβά στρέφεται στο τέλος και η Αμπιγκαΐλλε, που σφετερίστηκε την εξουσία του.

Πρεμιέρες

Ο Ναμπούκο πρωτοπαρουσιάστηκε στην Σκάλα του Μιλάνου στις 9 Μαρτίου 1842. Το ελληνικό κοινό άκουσε την όπερα για πρώτη φορά στην Κέρκυρα, στο περίφημο θέατρο Σαντζάκομο (του Αγ. Ιακώβου) στις 28 Σεπτεμβρίου 1844. Σε εκείνες τις παραστάσεις η όπερα μετονομάστηκε από Ναβουχοδονόσορ σε Ναμπούκο. Στην Αθήνα αναφέρεται παράσταση από ιταλικό θίασο στις 22 Φεβρουαρίου 1851. Στο ρεπερτόριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής η όπερα μπήκε στις 25 Ιουνίου 1959.

Η ιστορία της σύνθεσης της όπερας

Η ευρύτερα διαδεδομένη εκδοχή σχετικά με την σύνθεση του Ναμπούκο αναφέρει ότι στα τέλη του 1839 ο Βέρντι υπέφερε από κατάθλιψη βαριάς μορφής. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα είχε χάσει την κόρη του Βιργινία (1838) [Virginia], τον γιο του Ιτσίλιο (1839) [Icilio] και την νεαρή γυναίκα του Μαργαρίτα (1840) [Margherita]. Η πρώτη του όπερα Ομπέρτο κόμης του Αγ. Βονιφατίου (1839) [Oberto conte di San Bonifacio] σημείωσε μέτρια επιτυχία ενώ η δεύτερη, Μία ημέρα Βασιλείας (1840) [Un giorno di regno], μία κωμωδία, αποδοκιμάστηκε από το κοινό της Σκάλας του Μιλάνου με τον εντονότερο τρόπο. Ο συνθέτης είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει την σύνθεση.

Την ίδια εποχή ο Μπαρτολομέο Μερέλλι, [Bartolomeo Merelli] ιμπρεσάριος της Σκάλας του Μιλάνου, είχε στα χέρια του ποιητικό κείμενο με θέμα τη βιβλική οργή του Ναβουχοδονόσορα, βασιλιά της Βαβυλώνας. Κατέβαλλε πολλές άκαρπες προσπάθειες να εντοπίσει τον συνθέτη που θα αναλάμβανε να συνθέσει μία όπερα που θα βασιζόταν στο συγκεκριμένο κείμενο. Αισίως, το κείμενο έφτασε και στα χέρια του Βέρντι. Σε απόσπασμα επιστολής του Βέρντι προς τον εκδότη του Τζούλιο Ρικόρντι [Giulio Ricordi] το 1879, ο συνθέτης περιγράφει τα ακόλουθα: «Ήταν φθινόπωρο του 1841. Επιστρέφοντας, ένοιωθα μία απροσδιόριστη δυσφορία, μία βαθιά θλίψη, ένα πόνο στην καρδιά μου! Έφτασα σπίτι, πέταξα το χειρόγραφο με μία βίαιη κίνηση στο τραπέζι και στάθηκα μπροστά του. Όπως έπεσε στο τραπέζι άνοιξε τυχαία σε κάποια σελίδα και τα μάτια μου καρφώθηκαν στην φράση «Σκέψη, πέτα πάνω σε χρυσαφένια φτερά». Εξακολούθησα να διαβάζω με συγκίνηση, πολύ περισσότερο που το κείμενο αποτελούσε παράφραση της Βίβλου, που με συντρόφευε συχνά. Διάβασα ένα πρώτο απόσπασμα και αμέσως ένα δεύτερο. Ωστόσο, σταθερός στην απόφασή μου να μην συνθέσω άλλη όπερα, το έκλεισα και έπεσα για ύπνο! Όμως ο Ναμπούκο γύριζε μεσ’ το κεφάλι μου! Δε μπορούσα να κοιμηθώ. Σηκώθηκα και το διάβασα όχι μία αλλά δύο ή τρεις φορές, έτσι ώστε το πρωί ήξερα σχεδόν απέξω το ποιητικό κείμενο του Σολέρα».

Αυτή η εκδοχή της ιστορίας της σύνθεση του Ναμπούκο παραμένει μέχρι σήμερα η πιο διαδεδομένη.
Πλησιέστερη όμως στην πραγματικότητα μοιάζει η εκδοχή που αναφέρεται στο βιβλίο Volere è Potere (Όποιος θέλει, μπορεί) του Μικέλε Λεσσόνα [Michele Lessona]. Σύμφωνα με αυτήν «Ο νεαρός συνθέτης επέστρεψε με το ποιητικό κείμενο στο σπίτι, το πέταξε σε μια γωνιά χωρίς να του ρίξει ούτε ματιά και για τους επόμενους πέντε μήνες διάβαζε φτηνά μυθιστορήματα. Μία ωραία πρωία, περί τα τέλη Μαΐου, το ευλογημένο κείμενο έπεσε και πάλι στα χέρια του: διάβασε διαγώνια την τελευταία σκηνή, εκείνη του θανάτου της Αμπιγκαΐλλε (που αργότερα αφαιρέθηκε), κάθισε σχεδόν μηχανικά στο πιάνο –το πιάνο αυτό που τόσο καιρό είχε μείνει βουβό- και συνέθεσε την μουσική για την σκηνή αυτή. Ο πάγος είχε σπάσει. Όπως κάποιος που βγαίνει από μία υγρή, σκοτεινή φυλακή και εισπνέει πάλι τον καθαρό αέρα του αγρού, έτσι και ο Βέρντι βρέθηκε πάλι στο στοιχείο του. Μέσα σε τρεις μήνες η σύνθεση του Ναμπούκο είχε ολοκληρωθεί και ήταν από κάθε άποψη έτσι όπως την γνωρίζουμε σήμερα».

Μουσική διεύθυνση Ηλίας Βουδούρης
Σκηνοθεσία Βασίλης Νικολαΐδης
Σκηνικά – κοστούμια Γιάννης Μετζικώφ
Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ
Κινησιολογία Θεμιστοκλής Παυλής
Διεύθυνση χορωδίας Νίκος Βασιλείου

Ναμπούκο Δημήτρης Πλατανιάς (26, 28/7), Αλεξάντρου Αγκάκε (27, 29/7)
Αμπιγκαΐλλε Αμαρίλλι Νίτσα (26, 28 /7), Άντα Λουΐζ Μπόγκτζα (27, 29/7)
Ζαχαρίας Παάτα Μπουρτζουλάτζε (26, 28 , 29/7), Λουίζ – Οττάβιο Φαρία (27/7)
Φενένα Χαρίκλεια Μαυροπούλου (26 ,27, 28, 29/7)
Ισμαήλ Αντώνης Κορωναίος (26, 27, 28, 29/7)
Αρχιερέας του Βάαλ Δημήτρης Κασιούμης (26, 28/7)
Κωνσταντίνος Σφυρής (27, 29/7)
Αμπντάλλο Δημήτρης Σιγαλός (26, 27, 28, 29/7)
Άννα Γεωργία Ηλιοπούλου (26, 28, 29/7), Aντωνία Καλογήρου (27/7)

Συμμετέχει η Ορχήστρα και η Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Προπώληση εισιτηρίων
από τα Ταμεία τoυ ΘΕΑΤΡΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑ, Ακαδημίας 59-61, Αθήνα
Καθημερινά 9.00–21.00
Τηλ. πωλήσεις 210 3662 100, 210 3612 461, 210 3643 725
Ηλεκτρονική προπώληση www.nationalopera.gr

Τιμές εισιτηρίων €100, €85, €60, €55, €45, €25,
Παιδικό, φοιτητικό €15

ΟΜΑΔΙΚΑ ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ Τηλ. 210 3711 342
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΩΝ Τηλ. 210 3711 381 / pr@nationalopera.gr