Συνέντευξη στη Σπυριδωνία Κρανιώτη
«Ένας αέναος κύκλος που δεν σταματάει ποτέ και που συμβολίζει ότι πραγματική λύση δεν μπορεί να υπάρξει έξω από εμάς τους ίδιους. Άρα επειδή ο άνθρωπος είναι αυτοκαταστροφικός δεν φτάνει ποτέ σε λύση και σε κάθαρση. Η παράσταση δεν αρχίζει με κουδούνια και δεν τελειώνει με χειροκρότημα ποτέ. Ο κόσμος μπαίνει και σαν από κλειδαρότρυπα παρακολουθεί τη ζωή του και απλώς κάποια στιγμή αποχωρεί χωρίς λύτρωση και κάθαρση με ό,τι σκέψεις του γεννιούνται από αυτό που βιώνει… Ο υπερβολικός έρωτας-πάθος για οτιδήποτε στη ζωή καταλήγει στην ύβρη καταστρατηγώντας έως και εκμηδενίζοντας τη λογική, το ήθος, την πίστη. Και φυσικά αυτό είναι πάντοτε αιτία πόνου, πηγή δεινών και τραγικών αποτελεσμάτων.» αναφέρουν μεταξύ άλλων στο zougla.gr ο Νίκος Τουλιάτος και η Άννα Μωραΐτου με αφορμή την παράσταση τους «Έρωτος Ύβρις» στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
O καταξιωμένος μουσικός Νίκος Τουλιάτος συνεργάζεται με την ταλαντούχα ηθοποιό και συγγραφέα Άννα Μωραΐτου στα κείμενα της παράστασης, που φέρνει στη σκηνή πέντε ήρωες από την αρχαία ελληνική τραγωδία να απολογούνται για τα εγκλήματά τους.
Οι δύο καλλιτέχνες εξηγούν πόσο «υβριστές» είμαστε σήμερα και αποκαλύπτουν τα μελλοντικά τους σχέδια καθώς και τι ονειρεύονται για την καλλιτεχνική τους διαδρομή.
Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση «Έρωτος Ύβρις» και ποια η εμπειρία σας από τη διαδικασία των προβών;
Νίκος Τουλιάτος: Η παράσταση αλλά και η ομάδα «Ηχοποιοί» είναι αποτέλεσμα ενός καθημερινού απλού καφέ με τη φίλη μου Άννα Μωραΐτου πριν απο 7 μήνες στο Κουκάκι. Σκόρπιες ιδέες, πολλή συζήτηση, μια ακρόαση και όλα μπήκαν στη σειρά χωρίς καν να το καταλάβουμε. Η διαδικασία των προβών ήταν από τα πιο δημιουργικά πράγματα που έχω κάνει στη ζωή μου. Το πώς ζωντάνευαν οι λέξεις, το πώς μια κατάσταση οδηγούσε σε καινούργιους δρόμους, πώς μια κουβέντα ανέτρεπε δεδομένα. Και σιγά σιγά άρχισε να στήνεται η εικόνα. Μια ζωντανή διαδικασία με ανατροπές, απογοητεύσεις, λύσεις, χαρές, οπισθοδρομήσεις, στεναχώριες, συγκρούσεις. Είναι εκπληκτικό το πώς μια ιδέα υλοποιείται και αποκαλύπτεται μπροστά σου. Ναι ήταν μια σπουδαία διαδικασία, υπέροχη γοητευτική.
Άννα Μωραΐτου: Η ιδέα για την παράσταση γεννήθηκε όταν το καλοκαίρι συναντηθήκαμε με τον Νίκο Τουλιάτο στo πλαίσιo της φιλικής μας σχέσης για έναν καφέ. Το «Έρωτος Ύβρις» πραγματεύεται την ύβρη που ακολουθεί πολλαπλές μορφές έρωτα-πάθους που ενδέχεται να ενδώσει ένας άνθρωπος το πάθος για τον πλούτο και την εξουσία (Αγαμέμνονας), το μεταφυσικό στοιχείο (Κασσάνδρα), το αντίθετο φύλο (Μήδεια), την απονομή δικαιοσύνης(Ορέστης), την υπεράσπιση της τιμής (Αντιγόνη). Οι ήρωες αυτοί καλούνται σε μια αέναη απολογία για τα απεχθέστατα εγκλήματα που διέπραξαν ορμώμενοι από το πάθος τους η οποία συντελείται σε ένα συμπόσιο εν είδει δικαστηρίου στον κάτω κόσμο. Οι πρόβες για την παράσταση αυτή ήταν για εμένα μια μαγική διαδικασία, ένα ταξίδι όπου σε κάθε συνάντηση-σταθμό ανακάλυπτα και ένα καινούριο στοιχείο για τον ρόλο και την αίσθηση που προσδοκά να δώσει αυτή η παράσταση, το οποίο ενσωματωνόταν φυσικά και αβίαστα και αφομοιωνόταν στο ευρύτερο συνολικό δημιούργημα.
Πώς έγινε η επιλογή των συγκεκριμένων κειμένων;
Νίκος Τουλιάτος: Η επιλογή των κειμένων έγινε με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να δείξουμε τις καταστάσεις που οδηγούν έξω από τα όρια τους ανθρώπους από διάφορες πλευρές. Πέντε πρόσωπα όλα με διαφορετικό τρόπο το καθένα λειτούργησαν με τη δύναμη που τους έδινε η σχέση τους με την εξουσία. Ό,τι έκαναν είχε να κάνει με τις συνήθειες μιας ζωής χωρίς ουσιαστικές δυσκολίες στις επιλογές τους. Με ορισμένο τρόπο ήταν όλοι ερωτευμένοι με τις επιλογές τους. Γιατί μόνο ο έρωτας μπορεί να λειτουργήσει με τόσο ακραίο πάθος που μπορεί να παραμορφώσει την πραγματικότητα και να την θολώσει. Ο έρωτας όταν φτάνει στην ΥΒΡΗ μπορεί να γίνει καταστροφικός για τους ανθρώπους που εμπλέκονται άκριτα και πολύ περισσότερο λόγω της βοήθειας που προσφέρει η άνεση της εξουσίας που έχουν και που καλλιεργεί περισσότερο και πιο ακραία την εγωπάθεια των ηρώων. Έτσι σε ένα συμπόσιο στον Άδη αποκαλύπτονται και απολογούνται. Η μετάφραση των κειμένων έγινε από την Άννα Μωραΐτου η οποία έγραψε και πρωτότυπα κείμενα. Η επιλογή και η διαμόρφωση του τελικού κειμένου έγινε από εμένα.
Πού εστιάσατε τη ματιά σας στη σκηνοθεσία και τι σας δυσκόλεψε περισσότερο;
Νικος Τουλιάτος: Η ομάδα των Ηχοποιών ερευνά τον ήχο μιας παράστασης. Τον ήχο του κάθε ρόλου. Τον ήχο των αντικειμένων, της κίνησης, και η ανάδειξη του σε ένα συνεχές ηχοτοπίο. Ήχο που παράγουν οι ίδιοι ηθοποιοί σαν μέρος του ρόλου τους. ‘Ετσι ο ήχος και η μουσική είτε ηχογραφημένη είτε ζωντανή μετατρέπεται σε ρόλο. Σε αυτήν την παράσταση συμμετέχει επίσης καταλυτικά με κρουστά ένας από τους καλύτερους μουσικούς κρουστών ο Simone Mongelli. Επίσης όλη την εικόνα συμπληρώνουν και αναδεικνύουν μαγικά θα έλεγα τα φώτα του Αλέξανδρου Πολιτάκη. Με ενδιέφερε επίσης να βρω τη σχέση μεταξύ των ηρώων με τους ενόρκους (χορό) και τον εισαγγελέα (κορυφαίο) αλλά και μεταξύ τους. Όλοι βρίσκονται γύρω από ένα τραπέζι τρώγοντας και πίνοντας. Και βέβαια με δυσκόλεψαν αρκετά πράγματα σε όλο αυτό το εγχείρημα. Και αυτές οι δυσκολίες είναι που το έκαναν ενδιαφέρον.
Μιλήστε μας για τoυς ήρωες που υποδύεστε και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.
Νίκος Τουλιάτος: Ο Αγαμέμνονας που υποδύομαι διακατέχεται από την αλαζονεία και τον κυνισμό που του επέτρεψαν ή του ”επιτρέπουν” και σήμερα ακόμα να συμπεριφέρεται χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες παρά μόνο την ικανοποίηση για τα θέλω του.
Άννα Μωραΐτου: Υποδύομαι τη Μήδεια, μια γυναικεία φιγούρα γνωστή για το ασίγαστο πάθος της για τον Ιάσονα, το οποίο την καθιστά αδίσταχτη και ανελέητη εκτελώντας κάθε πράξη που οδηγεί στην εκπλήρωση του πόθου της. Το αποκορύφωμα των αποτρόπαιων πράξεών της αποτελεί η δολοφονία των ίδιων της των παιδιών προκειμένου να εκδικηθεί για την προδοσία του συντρόφου της όταν αυτή γίνεται η οριστική επιλογή του.
Ποιο είναι το στοιχείο που θέλει πρωτίστως να αναδείξει η παράσταση;
Νίκος Τουλιάτος: Αυτά που ζουν και βιώνουν τα πρόσωπα του τραπεζιού σε αυτό το συμπόσιο, η προσπάθεια προσέγγισης, κατανόησης, η αλληλεγγύη, οι συγκρούσεις τους δεν διαφέρουν σε τίποτα από την καθημερινότητα μας ειδικά έτσι όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα. ‘Ενας αέναος κύκλος που δεν σταματάει ποτέ και που συμβολίζει ότι πραγματική λύση δεν μπορεί να υπάρξει έξω από εμάς τους ίδιους. Άρα επειδή ο άνθρωπος είναι αυτοκαταστροφικός δεν φτάνει ποτέ σε λύση και σε κάθαρση. Η παράσταση δεν αρχίζει με κουδούνια και δεν τελειώνει με χειροκρότημα ποτέ. Ο κόσμος μπαίνει και σαν από κλειδαρότρυπα παρακολουθεί τη ζωή του και απλώς κάποια στιγμή αποχωρεί χωρίς λύτρωση και κάθαρση με ό,τι σκέψεις του γεννιούνται από αυτό που βιώνει.
Άννα Μωραΐτου: Ότι ο υπερβολικός έρωτας-πάθος για οτιδήποτε στη ζωή καταλήγει στην ύβρη καταστρατηγώντας έως και εκμηδενίζοντας τη λογική, το ήθος, την πίστη. Και φυσικά αυτό είναι πάντοτε αιτία πόνου, πηγή δεινών και τραγικών αποτελεσμάτων.
Πόσο υβριστές ενδέχεται να είμαστε σήμερα όλοι μας;
Νικος Τουλιάτος: Πολύ και συνεχώς. Σε πολιτικό επίπεδο; Ο φασισμός έχει ήδη σηκώσει κεφάλι και έχει αρχίσει να δαγκώνει. Σε περιβαντολογικό; Οι κλιματικές αλλαγές δείχνουν την πραγματικότητα. Σε κοινωνικό επίπεδο; Κανιβαλιζόμαστε καθημερινά. Μίσος, βλακεία, συντηρητισμός, οπισθοδρόμηση. Όταν νομίζουμε ότι μπορούμε να σπάσουμε τα όποια όρια τότε εύκολα μπορούμε να μετατραπούμε σε Μήδεια, Αγαμέμνομα, Ορέστη, Αντιγόνη… Ό,τι κακό ή καλό όταν φεύγει από τα όρια μπορεί να ταράξει ισορροπίες και να δημιουργήσει συγκρούσεις. Φαινόμενα που ζούμε κάθε μέρα δίπλα μας. Π.χ. Πρόσφυγες και συμπεριφορές απέναντι τους.
Άννα Μωραΐτου: Σε μια εποχή όπως αυτή που διανύουμε όπου κυριαρχεί μια γενικότερη χαλάρωση και κρίση των αξιών ενδέχεται να επηρεάζεται περισσότερο ο σύγχρονος άνθρωπος ώστε να ακολουθήσει τις αρνητικές ροπές του. Όμως – αν εξαιρέσουμε ενδεχομένως κάποιες ακραίες περιστάσεις – πιστεύω πως στο τέλος κάθε απόφαση είναι συνειδητή. Επομένως για τον κάθε ένα από εμάς εξαρτάται κυρίως από τον χαρακτήρα και τις επιλογές του.
Ποιος ο ρόλος της μουσικής στην παράσταση;
Νίκος Τουλιάτος: Βασικός. Όπως είπα και πιο πάνω. Ο ήχος αναδεικνύεται σαν βασικός ρόλος στην παράσταση. Είτε ηχογραφημένος, είτε ζωντανά. Εξάλλου και εγώ μουσικός προσπαθώ να είμαι.
Άννα Μωραΐτου: Από την αρχή των προβών η μουσική αποτέλεσε για εμάς τον έβδομο ρόλο (μαζί με τους πέντε ήρωες τραγωδίας που εμφανίζονται και τον έκτο ρόλο που τον αποτελεί ως ενιαίο σύνολο ο χορός). Το πολυσύνθετο ηχοτοπίο δίνει ξεκάθαρα την αίσθηση, τον χαρακτήρα, το στίγμα της παράστασης.
Πόσο δύσκολο είναι σήμερα για ένα νέο καλλιτέχνη να βιοποριστεί μέσα από το θέατρο;
Νίκος Τουλιάτος: Η εύκολη απάντηση είναι ότι δεν γίνεται να βιοποριστείς από το θέατρο. Εγώ δεν θα συμφωνήσω απόλυτα με αυτό που αφορά όχι μόνο το θέατρο, αλλά και τη μουσική και τον χορό. Μπορείς να ασχοληθείς με πολλές πλευρές της κάθε τέχνης και έτσι να ζήσεις χωρίς να κάνεις άσχετες δουλειές που σε αποσυντονίζουν από αυτό που αγαπάς. Υπάρχουν τρόποι. Αλλά πάνω απ’ όλα είναι τι στόχο βάζει ο καθένας και πως παλεύει τον στόχο του.
Άννα Μωραΐτου: Είναι πολύ δύσκολο αλλά οφείλει θεωρώ καθένας μας να προσπαθεί όταν το αγαπά.
Τι ονειρεύεστε για την καλλιτεχνική σας πορεία;
Νίκος Τουλιάτος: Τίποτα. Δεν ονειρεύτηκα ποτέ. Απλά έπαιζα. Απλά δρούσα και αυτό συνεχίζω να κάνω. Τώρα πια έβαλα και το θέατρο στη ζωή μου, κάτι που με κάνει ευτυχισμένο και μου δίνει ενέργεια να έχω λόγω να συνεχίσω να ζω. Η ζωή είναι μικρή και ο χρόνος δεν χαρίζεται. Άρα προσπαθώ να τη γεμίζω με περιεχόμενο. Συνεχίζω απλά σαν μόνιμος ερασιτέχνης με την τέχνη όπως κάνω επί 50 χρόνια και ο δρόμος θα συνεχίζει να ανοίγει όσο συνεχίζω να τον περπατώ.
Άννα Μωραΐτου: Να συμμετέχω σε όμορφες δουλειές που εκτιμώ.
Πείτε μας λίγα λόγια για την ομάδα «Ηχοποιοί» και τους στόχους της.
Νίκος Τουλιάτος: Η κοινότητα Ηχοποιοί δημιουργήθηκε τον Ιούλιο του 2018 με στόχο να ασχοληθεί και να αναδείξει τον ήχο μιας θεατρικής παράστασης. Αποτελείται από νέους ηθοποιούς, χορευτές, μουσικούς και λειτουργεί σαν ένα εργαστήρι όπου τα μέλη της ομάδας 35 τον αριθμό αλληλοδιδάσκονται παρακολουθούν μαθήματα ασχολούνται με όλες τις πλευρές μιας θεατρικής ή μουσικής παράστασης. Μια δημιουργική κοινότητα που ήδη έχει ένα δημιουργικό βιογραφικό και ελπίζω σε μια καλύτερη συνέχεια.
Έχετε μια εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία– σε πολλές όψεις της σύγχρονης ελληνικής μουσικής, έντεχνης και δημιουργικής (τζαζ, αυτοσχεδιαστικής), αλλά και της θεατρικής performance art. Τι ονειρεύεστε για την καλλιτεχνική σας διαδρομή;
Νίκος Τουλιάτος: Θα ήθελα να έχω μια καλή υγεία και να μπορώ να συνεχίσω να ζω δημιουργικά και να έχω τη δύναμη να παίρνω δημιουργικά ρίσκα.
Ετοιμάζετε κάτι άλλο;
Νίκος Τουλιάτος: Πολλά. π.χ. Μόλις τελειώσει η παράσταση στο Ίδρυμα Κακογιάννης στις 15 Απριλίου θα σκηνοθετήσω την Άννα Μωραΐτου σε ένα έργο που έχει γράψει η ίδια με τίτλο «Η γυναίκα μέσα στο τσέλο» που θα παιχτεί τον Μάιο στο Μπαράκι της Διδότου. Και θέλω να πω ότι αυτή είναι η 12η παραγωγή της Κοινότητας μας είτε θεατρική, είτε μουσική με σταθμούς το Τρένο στο Ρουφ, το Μέγαρο Μουσικής, το Ίδρυμα Κακογιάννης κλπ. Σχέδια υπάρχουν πολλά, δεν ησυχάζω ποτέ γιατί η «ησυχία είναι θάνατος». Θα ετοιμάσουμε πολλά για τον ερχόμενο χειμώνα και βέβαια έχουμε ανοιχτές προτάσεις για το καλοκαίρι. Σε προσωπικό επίπεδο στις 22 Απρίλη πάμε με την παράσταση του Ίωνα σε σκηνοθεσία της Ιόλης Ανδρεάδη με τη Δήμητρα Χατούπη, και τον Κωνσταντίνο Μπιμπή στη Νέα Υόρκη. Και την 1η Ιούλη με τον Anatoly Vapirof σαξόφωνο και τον Γιώτη Κιουρτσόγλου συμμετέχουμε στο διεθνές φεστιβάλ Jazz του Βάμου. Και είμαι και υποψήφιος εάν αυτό ενδιαφέρει αλλά συνδέεται απόλυτα η ενασχόληση με τα κοινά με την τέχνη με τη Ρένα Δούρου στην περιφέρεια στον κεντρικό τομέα.
Άννα Μωραΐτου: Είναι στα σκαριά ένας μονόλογος που έχω γράψει για την κακοποίηση των γυναικών με τίτλο «Η γυναίκα μέσα στο τσέλο» που θα ανέβει καλώς εχόντων των πραγμάτων μετά τα μέσα Μαΐου στο Μπαράκι της Διδότου μέσα και πάλι από τη θεατρική ομάδα του Νίκου Τουλιάτου «Ηχοποιοί» σε σκηνοθεσία του ιδίου.
Δείτε επίσης:«Έρωτος Ύβρις» στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
