Το Φεστιβάλ Τραγουδιού της Γιουροβίζιον είναι ετήσιος θεσμός στον χώρο της μουσικής, που διοργανώνει η E.B.U. (European Broadcasting Union). Γιουροβίζιον (Eurovision) είναι το δίκτυο δορυφόρων και επίγειων σταθμών, που μεταφέρει το σήμα της E.B.U. σε περισσότερα από 1.000.000 νοικοκυριά.
Η E.B.U. έχει ως μέλη της τις δημόσιες τηλεοράσεις των χωρών της Ευρώπης, αλλά και χωρών της Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής (Ισραήλ, Λίβανος, Συρία, Αίγυπτος, Λιβύη, Αλγερία και Τυνησία). Από τις μη ευρωπαϊκές χώρες, μόνο το Ισραήλ έχει τακτικές συμμετοχές στο Φεστιβάλ Τραγουδιού, ενώ στο παρελθόν έχει λάβει μέρος και το Μαρόκο. Οι υπόλοιπες χώρες, που τυγχάνει να είναι αραβικές, δεν συμμετέχουν εξαιτίας της παρουσία του Ισραήλ.
Το Φεστιβάλ Τραγουδιού της Γιουροβίζιον διεξήχθη για πρώτη φορά στις 24 Μαΐου 1956 (1ος Διαγωνισμός) στο Λουγκάνο της Ελβετίας, στα πρότυπα του Μουσικού Φεστιβάλ του Σαν Ρέμο. Στον πρώτο διαγωνισμό συμμετείχαν επτά χώρες: Γαλλία, Δυτική Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο και Ελβετία. Η μεγάλη τομή στις συμμετοχές έγινε με τη διάλυση του κομμουνιστικού στρατοπέδου, όταν όλες οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, που συμμετείχαν ως τότε στην ανταγωνιστική «Ιντερβίζιον», εισήλθαν μαζικά στην E.B.U. και το Φεστιβάλ Τραγουδιού.
Εξ αιτίας του γεγονότος αυτού, η Ε.Β.U. αποφάσισε το 2004 την επέκταση της εκδήλωσης από μονοήμερη σε διήμερη, με τη διεξαγωγή και προκριματικού γύρου, προκειμένου να χωρέσουν στη διοργάνωση όλες οι χώρες. Οι 10 χώρες που πέτυχαν την καλύτερη βαθμολογία την προηγούμενη χρονιά περνούν αυτοδικαίως στον τελικό μαζί με τις τέσσερις χώρες που συμβάλλουν τα μέγιστα στον προϋπολογισμό της ΕBU: Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία και Μεγάλη Βρετανία. Οι υπόλοιπες 10-12 θέσεις κρίνονται στον προκριματικό γύρο. Από το 2008 η διοργάνωση έγινε τριήμερη, καθώς προστέθηκε άλλος ένας προκριματικός.
Ένα τραγούδι για να πληροί τις προϋποθέσεις συμμετοχής θα πρέπει να είναι διάρκειας έως τριών λεπτών, οι εκτελεστές του επί σκηνής να μην ξεπερνούν τους 6 και να είναι από 16 ετών και πάνω, ενώ δεν τίθεται καμία προϋπόθεση στη γλώσσα στην οποία είναι γραμμένο, μετά το 1999. Οι συμμετοχές πολλών μικρών κρατών είναι στα αγγλικά για να κερδίσουν μεγαλύτερο ακροατήριο.
Ο νικητής του διαγωνισμού αποφασίζεται από τον αριθμό των ψήφων που θα λάβει ένα τραγούδι. Κάθε χώρα μπορεί να ψηφίσει ως 10 τραγούδια, όχι το δικό της, στην κλίμακα 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10 και 12. Μέχρι πρόσφατα οι ψήφοι δίνονταν από μια κριτική επιτροπή, που διόριζε ο δημόσιος τηλεοπτικός σταθμός κάθε χώρας. Τα τελευταία χρόνια, με τη ραγδαία εξάπλωση της κινητής τηλεφωνίας, η ψηφοφορία απέκτησε μαζικό χαρακτήρα, μέσω των SMS.
Αν και ο διαγωνισμός τραγουδιού της Γιουροβίζιον προσελκύει κυρίως νέους καλλιτέχνες που στοχεύουν στη διάκριση και την αναγνώριση, πολλοί είναι οι καθιερωμένοι καλλιτέχνες που έχουν δώσει το παρών, όπως η Νάνα Μούσχουρη, η Βίκυ Λέανδρος, η Ολίβια Νιούτον-Τζον, η Σελίν Ντιόν, ο Κλιφ Ρίτσαρντ και οι Shadows. Οι ΑΒΒΑ έγιναν διάσημοι, αφότου κέρδισαν τον διαγωνισμό το 1974.
Η πολιτική και η κατευθυνόμενη ψήφος δεν είναι άγνωστα πράγματα στο θεσμό. Το 2003 το τραγούδι της Μεγάλης Βρετανίας δεν πήρε ούτε ένα βαθμό, αντανακλώντας -σύμφωνα με τους ειδικούς- την αντίθεση των Ευρωπαίων στον πόλεμο του Ιράκ.
Έλενα Παπαρίζου (2005)
Παραδοσιακά, η Ελλάδα δεν δίνει ψήφο στην Τουρκία και τούμπαλιν, αν και η κατάσταση τείνει να ανατραπεί τα τελευταία χρόνια. Σε αντίθεση, Ελλάδα και Κύπρος ανταλλάσσουν το μέγιστο των βαθμών, 12. Τα κράτη που προέκυψαν από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας έχουν αποκτήσει την συνήθεια να ψηφίζουν το ένα στο άλλο, ενώ το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται με τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Σκανδιναβίας. Μόνο που οι χώρες τις Ανατολικής Ευρώπης είναι περισσότερες και κατάφεραν τρεις φορές να κατακτήσουν το πρώτο βραβείο τα τελευταία χρόνια: Εσθονία (2001), Λετονία (2002) και Ουκρανία (2004).
Η Ελλάδα πρωτοεμφανίστηκε στο θεσμό το 1974 (19ος Διαγωνισμός), με το τραγούδι των Κατσαρού/Πυθαγόρα «Κρασί, θάλασσα και τ’ αγόρι μου», με ερμηνεύτρια τη Μαρινέλλα, που κατέλαβε την 11η θέση. Από τότε έχει λάβει μέρος σε όλους τους διαγωνισμούς, εκτός των ετών 1975, 1982, 1984, 1986, 1999 και 2000. Το 2005 κατέλαβε την 1η θέση, με το τραγούδι «My Number One» των Δάντη/Γερμανού και ερμηνεύτρια την Έλενα Παπαρίζου. Την επόμενη χρονιά, ο διαγωνισμός διεξήχθη στην Αθήνα και τη χώρα μας, που κατέλαβε την 9η θέση, εκπροσώπησε για τρίτη φορά η Άννα Βίσση, η οποία είχε κάνει την πρώτη της εμφάνιση το 1980 (25ος Διαγωνισμός).
Η Κύπρος συμμετείχε για πρώτη φορά στη Γιουροβίζιον το 1981 με το τραγούδι των Γεωργιάδη/Σιδερά «Monica», που ερμήνευσαν οι Island και κατέλαβε την 6η θέση. Καλύτερη θέση για τη Μεγαλόνησο η 5η, που κατέκτησε τρεις φορές (1982, 1997, 2004).
Διαβάστε επίσης Eurovision: ο πρώτος ημιτελικός – Στην 16η θέση η Ελλάδα
