Πάνε χρόνια από τότε που έχει κλείσει το Λεπροκομείο της Σπιναλόγκας, από το 1957, όμως αυτή η μικρή, άνυδρη νησίδα στον κόλπο της Ελούντας παραμένει συνώνυμο του ανθρώπινου πόνου και του αγώνα για επιβίωση. Οι πάσχοντες από τη νόσο του Χάνσεν έζησαν έγκλειστοι με τεράστιες δυσκολίες περίθαλψης και σιτισμού και πέθαναν μέσα στα αρχαία, βενετικά, οθωμανικά ερείπια και του Λεπροκομείου, κοινωνικά εξόριστοι.
Η κοινή προσπάθεια του δήμου Αγ. Νικολάου, φορέων του νησιού, της Περιφέρειας Κρήτης και του υπουργείου Πολιτισμού, να ενταχθεί η Σπιναλόγκα στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουνέσκο, συνεχίζεται με προσδοκίες για θετικά αποτελέσματα τον Ιανουάριο του 2019. Είναι πια καιρός να αναδειχθεί ο αγώνας επιβίωσης της ψυχής και του σώματος, σε συνθήκες που εκμηδενίζουν τον άνθρωπο.
Για τη δημοσιότητα της υποψηφιότητας στο ευρύ, διεθνές κοινό, ο δήμος Αγ. Νικολάου, σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου, διοργανώνει στις 18 Ιουλίου συναυλία του πρωτότυπου μουσικού έργου «Απόκοπος ή Σπιναλόγκα» που θα πραγματοποιηθεί στο μαρτυρικό νησί. Το έργο είναι ανάθεση του δήμου Αγ. Νικολάου στον συνθέτη Νίκο Ξυδάκη και στον ποιητή Διονύση Καψάλη και θα ηχογραφηθεί προκειμένου να περιληφθεί ψηφιακά στον φάκελο της υποψηφιότητας.
Για να αποτίσουν φόρο τιμής στη Σπιναλόγκα, ο ποιητής αυτού του μουσικού-ποιητικού έργου, αξιοποίησε «τον ζωντανό, δημώδη λόγο του μεγάλου κρητικού ποιήματος «Απόκοπος» του Μπεγαρδή (16ος αιώνας) όπου περιγράφεται η ονειρική κάθοδος στον άλλο κόσμο, συνδυάζοντας το με στοιχεία από τον Ορφέα και Ευρυδίκη και από την αυτοβιογραφία του Επαμεινώνδα Ρεμουντάκη, μια μεγάλη φυσιογνωμία που σφράγισε με τη ζωή και τη δράση του τον αγώνα των χανσενικών, από το 1936 όταν έφτασε στη Σπιναλόγκα και προσπάθησε να οργανώσει αυτόν τον χώρο, όπου δοκιμάστηκε η ανθρώπινη αντοχή» είπε ο Διονύσης Καψάλης, σε συνέντευξη Τύπου.
Όμως, εκτός από την φθορά, την ασθένεια, τον θάνατο, στο έργο κυριαρχεί και η αγάπη είπε ο Νίκος Ξυδάκης «η ανάγκη της ομορφιάς να κυριαρχεί πίσω από τον ζόφο των σημαδεμένων προσώπων και η ελπίδα ότι θα υπερβούν τον πόνο».
Για την προετοιμασία του μουσικού έργου, ο σκηνοθέτης Πάνος Καρκανεβάτος επιστράτευσε την κάμερα του και γύρισε ντοκιμαντέρ, με κινηματογραφικά πλάνα που προκαλούν ατόφια συγκίνηση βγαλμένα από τον ερειπωμένο οικισμό της Σπιναλόγκα, με τον Βασίλη Σκουλά – αφηγητή του Απόκοπου σ’ αυτήν τη μουσική «κάθοδο στον Άδη». Η αφήγηση εναλλάσσεται με λυρικά και οργανικά ιντερμέδια με τραγούδια από τον Θοδωρή Βουτσικάκη και τη σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη. Στη συναυλία συμπράττει η Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ.
Όσο για τον δήμο Αγ. Νικολάου το στοίχημα είναι μεγάλο αφού «η προσπάθεια ένταξης της Σπιναλόγκας στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουνέσκο έχει ξεκινήσει από το 2007 υπό την εποπτεία και καθοδήγηση της νομαρχίας και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Λασιθίου. Τον Αύγουστο δέχεται 3.500 επισκέπτες καθημερινά και κάποιοι από αυτούς είναι παιδιά λεπρών τα οποία ζούσαν στο νησί έως έξι ετών και στη συνέχεια εδίνοντο για υιοθεσία στο εξωτερικό, κυρίως στη Σουηδία» είπε μεταξύ άλλων ο δήμαρχος Αγ. Νικολάου Αντώνης Ζερβός.
Η Γενική Γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Μαρία Βλαζάκη μιλώντας στην συνέντευξη τύπου, ανέφερε ενδιαφέροντα στοιχεία για το νησί, που η ιστορία του μετρά αιώνες:
– Η Σπιναλόγκα, ως κορυφαίος τουριστικός προορισμός (σ.σ. κι όχι μόνο εξαιτίας της δημοσιότητας από το βιβλίο της Βικτόρια Χίσλοπ) είναι από τους πρώτους σε έσοδα αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα και ο δεύτερος, μετά την Κνωσό, σε επισκεψιμότητα στην Κρήτη.
– Θα είναι η πρώτη φορά που θα ενταχθεί μνημείο της Κρήτης στην Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά της Ουνέσκο. Σε μια τέτοια περίπτωση, η ένταξη της Σπιναλόγκας θ’ αποτελέσει ασφαλές κριτήριο για τη σειριακή εγγραφή των μινωϊκών ανακτόρων.
– Το εγχείρημα της ένταξης είναι δύσκολο επειδή η Ουνέσκο προσπαθεί να εντάξει μνημεία από την Αφρική κι όχι από την Ευρώπη, όπως έκανε στο παρελθόν.
– Το υπουργείο Πολιτισμού συνεχίζει την έρευνα, αποτύπωση και τεκμηρίωση του χώρου και τη συντήρηση των επιμέρους μνημείων, ώστε να αποδίδονται όλο και περισσότερα στο κοινό.
– Έχουν δοθεί για τα έργα 4 εκ. ευρώ από ΕΣΠΑ και τώρα άλλες 500 χιλ. ευρώ για την αποκατάσταση των τειχών του οικισμού.
