Την υπερχιλιετή, ένδοξη και κατανυκτική, βυζαντινή κληρονομιά της Θεσσαλονίκης πραγματεύεται ο ιστορικός και περιηγητικός οδηγός του δημοσιογράφου-συγγραφέα Χρίστου Ζαφείρη, ο οποίος κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Επίκεντρο».
Όπως υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Χρίστος Ζαφείρης, στόχος και προσδοκία του είναι να γνωρίζει -μέσω του καλαίσθητου και άριστα ενημερωμένου εγχειριδίου του, ο Θεσσαλονικιός επισκέπτης «πού πατά και πού βαδίζει» σε μια πόλη εμβληματική, πλούσια σε μνημεία και κειμήλια, θρύλους και παραδόσεις, αλλά και εξαιρετικά επιδραστική, λόγω του ιστορικού της φορτίου.
Η σημερινή εικόνα της πόλης, άλλωστε, φέρει πολυάριθμα σύμβολα και στοιχεία του παρελθόντος της και ο τίτλος της έκδοσης «Θεσσαλονίκη των Βυζαντινών» αντικατοπτρίζει τη ζώσα πραγματικότητα, ως μέρος της ιστορίας της πόλης.
Με δεκαεπτά χαρακτηρισμένα μνημεία της ως παλαιοχριστιανικής και βυζαντινής περιόδου, η Θεσσαλονίκη θεωρείται προνομιούχα στη διεθνή σφαίρα της βυζαντινής τέχνης και κατέχει εμβληματική θέση στον κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που καταρτίστηκε από την ΟΥΝΕΣΚΟ και προστατεύεται από τον παγκόσμιο αυτό φορέα του ΟΗΕ. Καταλαμβάνει, δε, την ίδια θέση και απολαμβάνει την ίδια διεθνή αναγνώριση με την Κωνσταντινούπολη και τη Ρώμη, πολιτιστικές πρωτεύουσες του κόσμου, με τα περισσότερα χαρακτηρισμένα μνημεία παλαιοχριστιανικής και βυζαντινής περιόδου.
Αυτή τη Θεσσαλονίκη αποτυπώνει στο έργο του ο Χρίστος Ζαφείρης, φιλοδοξώντας να επανασυστήσει στο ευρύ κοινό, την εναπομείνασα βυζαντινή αύρα της πόλης.
Στις σελίδες του ιστορικού και περιηγητικού οδηγού καταγράφεται ένα ημερολόγιο της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, από την αυγή έως και την τελική επικράτηση του Χριστιανισμού, με τους πρώτους μεγάλους ναούς. Γίνεται, επίσης, αναφορά στους «σκοτεινούς αιώνες» της Θεσσαλονίκης (7ος-8ος αι.), στη Μεσοβυζαντινή περίοδο (9ος – 12ος αι.) και στη λαμπρή εποχή των Παλαιολόγων κατά την Υστεροβυζαντινή περίοδο (13ος – 14ος αι.). Αναλύεται, επίσης, η βυζαντινή πολιτεία και η κοινωνία, η διοίκηση, η οικονομία, η Εκκλησία, η γαστρονομία και η μουσική. Αναφέρονται, παράλληλα, τα μουσεία και τα ιδρύματα για το Βυζάντιο.
«Θεωρώ τον μικρό οδηγό για τη βυζαντινή Θεσσαλονίκη- τον τέταρτο για την αγαπημένη μας πόλη, ως το πιο αγαπημένο συγγραφικό πόνημά μου», λέει ο συγγραφέας και προσθέτει: «Δεν είναι απλώς ένας συνήθης αρχαιολογικός και τουριστικός οδηγός για τα μνημεία της πόλης, αλλά θα έλεγα μια σύνοψη για τη βυζαντινή Θεσσαλονίκη. Δηλαδή, με τον μνημειακό και καλλιτεχνικό πλούτο δίνω παράλληλα και το ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο δημιουργήθηκαν αυτά τα μνημεία. Η σύνθετη αυτή εξιστόρηση συμπληρώνεται με την παρουσίαση των σπουδαίων μουσείων της πόλης μας για τη βυζαντινή περίοδο και τα επιστημονικά ιδρύματα που ασχολούνται με αυτήν την εποχή, ώστε ο επισκέπτης των μνημείων και ο απλός αναγνώστης να έχει μια συνοπτική και όσο το δυνατόν πληρέστερη γνώση για τη βυζαντινή Θεσσαλονίκη».
Το περιεχόμενο του οδηγού αναπτύσσεται σε 234 σελίδες μικρού σχήματος και εμπλουτίζεται με 180 έγχρωμες φωτογραφίες, κατόψεις, ή σχέδια των ναών και τοπογραφικό χάρτη της πόλεως. Όλες οι μεγάλες στιγμές, οι «σταθμοί» της πορείας της πόλης, με κορυφαία την ιεραποστολή και την κήρυξη του Χριστιανισμού στη μεγάλη Μοραβία, από τους Θεσσαλονικείς αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο, τους φωτιστές των Σλάβων, απαντώνται στις σελίδες του συγγράμματος.
